Biała Nyska

Biała Nyska
	wieś
	; Bialski kościół pw. św. Jana Chrzciciela
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	nyski
Gmina	Nysa
Liczba ludności (2011)	895
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-303
Tablice rejestracyjne	ONY
SIMC	0500257
	Położenie na mapie gminy Nysa Biała Nyska
	Położenie na mapie Polski Biała Nyska
	Położenie na mapie województwa opolskiego Biała Nyska
	Położenie na mapie powiatu nyskiego Biała Nyska
	50°26′02″N 17°18′21″E/50,433889 17,305833
	Multimedia w Wikimedia Commons

Biała Nyska (niem. Bielau^[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Nysa, nad rzeką Białą Głuchołaską, na południe od Nysy, nad sztucznym Jeziorem Nyskim, utworzonym na Nysie Kłodzkiej^[5].

Według danych z 2011 roku miejscowość zamieszkiwało 895 osób^[6].

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biała Nyska, po jej zniesieniu w gromadzie Siestrzechowice.

Nazwa

12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Biała Nyska, dopuszczając wariant Biała Niska^[4].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

Kościół cmentarny pw. św. Jana Chrzciciela, z 1892 roku.
Ogrodzenie kościoła parafialnego, z końca XVI wieku – mur kamienny, oszkarpowany. Od strony północnej znajduje się w nim bramka, zapewne z końca XVI wieku, murowana, otynkowana z przejazdem zamkniętym półkoliście. Szczyt wydzielony belkowaniem z wydatnym gzymsem, trójkątnym, przerwanym przyczółkiem, lizeną pośrodku oraz 2 stiukowymi rozetami po bokach. Przy murze znajduje się krzyż granitowy, zapewne średniowieczny.
Cmentarz parafialny, z końca XIX wieku.
Zespół zamkowy, z XVI wieku, XIX wieku:
- Park krajobrazowy w stylu angielskim, na wschód od zamku, z osią widokową ku zachodowi i śladami stawu z wyspą.
- Ruina zamku (nie istnieje) – wzniesionego na rzucie 4-boku z prostokątnym dziedzińcem pośrodku, zwróconego frontem ku południu. Zamek był murowany, w dolnych partiach z kamienia i cegły, częściowo gotyckiej, otynkowany. Przy narożniku północno-zachodnim znajdowała się nowsza, okrągła wieża. Pod budynkiem znajdowały się piwnice sklepione kolebkowo. W części wschodniej skrzydła północnego znajdowała się kaplica. Do lat 60. XX w. zachował się m.in. obręb murów z licznymi fragmentami renesansowej kamieniarki okien i wejść z profilowaniem lub fazowaniem. Pierwotnie na obszarze miejscowości znajdował się gród, wzmiankowany w 1285 roku, posiadany przez książąt świdnicko-jaworskich. Konflikt z biskupami wrocławskimi i zniszczenie grodu z XIII w. zmusiły Bolka I Surowego do budowy w latach 1292–1296 zamku murowanego. Po obłożeniu księcia klątwą w 1294 roku, na mocy układu zamek został rozebrany przez fundatora. Na fundamentach zburzonego zamku wzniesiono w XVI w. nowy obiekt. Przebudowano go ok. 1897 roku, w stylu neogotyckim, wzorując się na pałacu w Mosznej. Ostatnim właścicielem majątku w Białej Nyskiej był baron Krystian Rudolf von Falkenhauzen, który w 1940 r. popełnił samobójstwo. W 1945 r. w czasie działań wojennych miejscowość i zamek zostały zrujnowane w 70 procentach. Po 1945 r. zamek nie został odbudowany i popadał w dalszą ruinę. Rozebrany z polecenia władz, bez zgody konserwatora. Zachowano jedynie bramę wjazdową.

Katalog zabytków sztuki w Polsce wymienia dodatkowo:

Kościół parafialny pw. św. Jana Ewangelisty, wzmiankowany w 1284 roku. Poprzedni, z końca XVI wieku, rozebrano w związku z budową obecnego, murowanego, neogotyckiego, zakończoną w 1892 roku. Kościół został spalony w 1945 roku, odbudowany w 1947 roku. Marmurowa płyta nagrobna Małgorzaty Glaub, ur. Falkenhaus (zm. 1654) z płaskorzeźbionym kartuszem herbowym^[8].

Transport

Przez miejscowość przebiegała Linia kolejowa nr 328 z przystankiem kolejowym Biała Nyska.

Turystyka

15 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Białą Nyską prowadziła trasa „Szlakiem błogosławionej Marii Luizy Merkert”^[9].

Ludzie związani z Białą Nyską

Urodził się tutaj muzyk Emil Bohn^[10].

Zobacz też

Parafia św. Jana Ewangelisty w Białej Nyskiej

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4402
↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 24 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ Wieś Biała Nyska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-09-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 69 .
↑ Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 9: Powiat nyski. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków, s. 1. (pol.).
↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X .
↑ Gurlitt W. (red.): Bohn, Emil. W: Riemann Musiklexikon, 12., A–K. Wyd. Schott, Mainz 1959, strona 189

Bibliografia

Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.), Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII: Województwo opolskie, zeszyt 9: Powiat nyski; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków
Bohdan Guerqin, Zamki w Polsce; Arkady, Warszawa 1974 i Warszawa 1984

Linki zewnętrzne

LKS Biała Nyska

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4402

[GUS-2] GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 24 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[MP-4] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).

[R2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[6] Wieś Biała Nyska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-09-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[7] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 69 .

[8] Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 9: Powiat nyski. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków, s. 1. (pol.).

[9] Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X .

[10] Gurlitt W. (red.): Bohn, Emil. W: Riemann Musiklexikon, 12., A–K. Wyd. Schott, Mainz 1959, strona 189

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Miasto	Nysa
Wsie	Biała Nyska Domaszkowice Głębinów Goświnowice Hajduki Nyskie Hanuszów Iława Jędrzychów Kępnica Konradowa Koperniki Kubice Lipowa Morów Niwnica Podkamień Przełęk (Buków) Radzikowice Regulice Rusocin Sękowice Siestrzechowice Skorochów Wierzbięcice Wyszków Śląski Złotogłowice
Części miasta	Dolna Wieś Górna Wieś Jędrzychów Karłów Podzamcze Radoszyn Rochus Średnia Wieś Śródmieście Zamłynie Zawodzie Zwierzyniec
Integralne części wsi	Czarkowice Kaplica Piaskowa Rochów
Dawne wsie	Brzezina Polska Miedniki Różanka