Bolesław Usow

Bolesław Usow
Konar, Żar
	porucznik
Data i miejsce urodzenia	18 sierpnia 1913 ; Rypin
Data i miejsce śmierci	30 lipca 1954 ; Kwidzyn
	Przebieg służby
Lata służby	1939; 1942–1945
Siły zbrojne	Wojsko Polskie; Armia Krajowa; Narodowa Organizacja Wojskowa; Narodowe Zjednoczenie Wojskowe
Jednostki	36 pułk piechoty; oddział partyzancki „Ojca Jana”
Stanowiska	zastępca dowódcy OP-44; dowódca OP-44; komendant Obwodu Jarosław NZW
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa; (kampania wrześniowa); działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Późniejsza praca	nadleśniczy
	Odznaczenia

Bolesław Usow (ur. 18 sierpnia 1913^[a] w Rypinie, zm. 30 lipca 1954 w Kwidzynie) – podporucznik Armii Krajowej, porucznik Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Życiorys

Syn Jana i Leokadii z domu Bonewicz. Ukończył szkołę powszechną w Brodnicy (1926) oraz gimnazjum w tym mieście (1934). Należał do Związku Harcerstwa Polskiego, w którym zdobył stopień instruktora. W latach 1934–1935 był słuchaczem Dywizyjnego Kursu Podchorążych Rezerwy 4 Dywizji Piechoty zorganizowanego przy 67 pułku piechoty^[1]. Od 1935 studiował na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie^[2]. Zmobilizowany podczas kampanii wrześniowej do 36 pułku piechoty, wziął udział w obronie stolicy^[3].

Od końca 1939 zajmował stanowisko nadleśniczego w Hucie Krzeszowskiej (Ordynacja Zamojska). Wstąpił w struktury Armii Krajowej, w dniu 10 września 1943 aresztowany przez Gestapo i uwięziony w Biłgoraju. Torturowany w śledztwie, został uwolniony 24 września tr. po rozbiciu więzienia przez oddział Armii Krajowej kpt. Tadeusza Sztumberg-Rychtera „Żegoty”. W grudniu 1943, po wyleczeniu ran, wstąpił do działającego w Lasach Janowskich oddziału NOW-AK „Ojca Jana” - kpt. Franciszka Przysiężniaka. W styczniu 1944 został zastępcą dowódcy tego oddziału, a w czerwcu tr. objął jego dowództwo^[4]. Dowodził w większości akcji oddziału, w tym w bitwie na Porytowym Wzgórzu^[b]. 15 czerwca 1944 wyprowadził z niemieckiego okrążenia blisko 2,5 tysiąca partyzantów AK, AL i radzieckich. Po wkroczeniu Armii Czerwonej rozwiązał oddział (lipiec 1944), a sam pozostawał w dyspozycji Komendy Okręgu NOW^[5]. W lutym 1945 awansowany do rangi porucznika, objął stanowisko komendanta Obwodu Jarosław Narodowego Zjednoczenia Wojskowego^[c]^[6]^[4].

Unikając aresztowania wyjechał do Kwidzyna i został nadleśniczym Lasów Państwowych. Schwytany przez funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa w lutym 1946 i uwięziony w Lublinie. Zwolniony po dwóch tygodniach wskutek interwencji mieszkańców Huty Krzeszowskiej i płk. Mikołaja Kunickiego „Muchy” - dowódcy oddziału partyzanckiego, z którym wcześniej współdziałał. Powrócił do Kwidzyna, w 1948 ukończył studia na SGGW uzyskując tytuł inżyniera leśnika. Zginął tragicznie - potrącony przez samochód, gdy motocyklem wracał z pracy w terenie. Okoliczności tej tragedii nie zostały nigdy wyjaśnione. Spoczął w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym św. Jakuba w Toruniu, nie założył rodziny^[5]. W dniu 3 maja 1944 odznaczony Orderem Virtuti Militari 5 klasy - za walkę w szeregach Armii Krajowej^[d]^[7].

14 czerwca 2022 roku w 78. rocznicę walk partyzanckich na Porytowym Wzgórzu w lasach janowskich została odsłonięta tablica upamiętniająca żołnierzy oddziału partyzanckiego NOW-AK ppor. Bolesława Usowa "Konara", którzy w czerwcu 1944 roku wzięli udział w bitwie z wojskami niemieckimi na Porytowym Wzgórzu^[8].

Odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari Nr 13160

Uwagi

↑ Część źródeł podaje, że Bolesław Usow urodził się w dniu 18 lipca 1913 roku.
↑ Była to największa bitwa partyzancka na terenach polskich, która rozegrała się w dniach 13-15 czerwca 1944 roku i była wynikiem niemieckiej operacji Sturmwind I.
↑ Narodowa Organizacja Wojskowa współutworzyła wraz z częścią NSZ (scaloną z AK) Narodowe Zjednoczenie Wojskowe.
↑ Weryfikacja tego odznaczenia dokonana została przez londyńskie Koło Byłych Żołnierzy AK już po śmierci Bolesława Usowa.

Przypisy

↑ Bolesław Usow ps. „Konar” ↓, s. 6.
↑ Polak (red.) 1999 ↓, s. 103.
↑ Bolesław Usow ps. „Konar” ↓, s. 7.
↑ ^a ^b Por. Bolesław Usow ps. „Konar”, „Żar” ↓.
↑ ^a ^b Polak (red.) 1999 ↓, s. 104.
↑ Bolesław Usow ps. „Konar” ↓, s. 11.
↑ Bolesław Usow ps. „Konar” ↓, s. 10.
↑ Odsłonięcie tablicy upamiętniającej żołnierzy oddziału partyzanckiego - UM Janów Lubelski | Oficjalna strona miasta [online], www.janowlubelski.pl [dostęp 2022-08-30] .

Bibliografia

Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Konspiracja 1939-1945. T. 5/I. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.
Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. Bolesław Usow ps. „Konar”. [dostęp 2020-07-09].
Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej. Por. Bolesław Usow ps. „Konar”, „Żar”. [dostęp 2020-07-09].

[1] Część źródeł podaje, że Bolesław Usow urodził się w dniu 18 lipca 1913 roku.

[6] Była to największa bitwa partyzancka na terenach polskich, która rozegrała się w dniach 13-15 czerwca 1944 roku i była wynikiem niemieckiej operacji Sturmwind I.

[8] Narodowa Organizacja Wojskowa współutworzyła wraz z częścią NSZ (scaloną z AK) Narodowe Zjednoczenie Wojskowe.

[10] Weryfikacja tego odznaczenia dokonana została przez londyńskie Koło Byłych Żołnierzy AK już po śmierci Bolesława Usowa.

[CITEREFBolesław_Usow_ps._„Konar”6-2] Bolesław Usow ps. „Konar” ↓, s. 6.

[CITEREFPolak_(red.)1999103-3] Polak (red.) 1999 ↓, s. 103.

[CITEREFBolesław_Usow_ps._„Konar”7-4] Bolesław Usow ps. „Konar” ↓, s. 7.

[CITEREFPor._Bolesław_Usow_ps._„Konar”,_„Żar”-5] Por. Bolesław Usow ps. „Konar”, „Żar” ↓.

[CITEREFPolak_(red.)1999104-7] Polak (red.) 1999 ↓, s. 104.

[CITEREFBolesław_Usow_ps._„Konar”11-9] Bolesław Usow ps. „Konar” ↓, s. 11.

[CITEREFBolesław_Usow_ps._„Konar”10-11] Bolesław Usow ps. „Konar” ↓, s. 10.

[12] Odsłonięcie tablicy upamiętniającej żołnierzy oddziału partyzanckiego - UM Janów Lubelski | Oficjalna strona miasta [online], www.janowlubelski.pl [dostęp 2022-08-30] .

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[b]

[5]

[c]

[6]

[d]

[7]

[8]