Cichowo (województwo wielkopolskie)
51°59′35″N 16°58′45″E/51,993056 16,979167
| wieś | |
 Plaża nad jeziorem Cichowo | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
95[2] |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
64-010[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PKS |
| SIMC |
0372530 |
Położenie na mapie gminy Krzywiń  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kościańskiego  | |
| 51°59′35″N 16°58′45″E/51,993056 16,979167[1]
| |
.jpg)
Cichowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, w gminie Krzywiń.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od połowy XII wieku. Wymieniona pod datą 1181 w łacińskim falsyfikacie dokumentu z 1230 jako „Cychouo”, 1237 „Cychovo”, 1243 (według kopii z 1443) „Czichowo”, 1258 „Cychov”, 1371 „Czichow”, 1398 „Czichovo”[4].
Początkowo wieś należała do opola krzywińskiego z siedzibą w Krzywiniu, które było reliktem opola - przedpaństwowej wspólnoty rodowo-terytorialnej, a w późniejszym okresie stało się administracyjnym podokręgiem kasztelanii. Była wsią szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej, a później wsią kościelną własnością opactwa benedyktyńskiego w Lubiniu. W 1530 leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1510 leżała w parafii Lubiń[4].
Pierwsza wzmianka z 1230 mówi o przedśmiertnym nadaniu wsi Cichowo klasztorowi w Lubiniu przez Józefa komesa cichowskiego, który zmarł w początku XIII wieku. Kolejny datowany na 1237 oraz interpolowany w 1243 jest dokumentem wystawionym przez kancelarię księcia wielkopolskiego Władysława Odonicza potwierdzającym posiadłości klasztoru w Lubiniu, wymieniającym m. in. wieś Cichowo nadaną przez komesa Józefa, syna Dobiesława oraz jego krewnych. W 1243 biskup poznański Boguchwał II nadał benedyktynom lubińskim dziesięciny ze wsi należących do klasztoru, a w tym m. in. z Cichowa. W 1246 książę wielkopolski Przemysł I przysądził Cichowo klasztorowi w Lubiniu wbrew pretensjom Krzyszka (łac. „Crisco”) oraz Krystyna, synów Boguszy oraz innych krewnych z Pożegowa i Tworzymirek[4].
W 1258 ksiązę wielkopolski Bolesław Pobożny zatwierdził rzekomy przywilej księcia wielkopolskiego Władysława III Laskonogiego potwierdzającego dobra klasztoru w Lubiniu i wymieniającego m. in. wieś Cichowo. W 1277 książę wielkopolski Przemysł II uwolnił niektóre wsie benedyktynów lubińskich, w tym również m. in. wieś Cichowo, z opola krzywińskiego postanawiając, aby wsie należące do klasztoru stanowiły osobne opole, które będzie dawać księciu co roku wołu i krowę. Falsyfikat z 1302 dokumentu wystawionego w 1294 przez kancelarię Przemysła II potwierdził posiadłości benedynków lubińskich wymieniając w swoejej treści m. in. wieś Cichowo wraz z jeziorem Cichowo, w którym mieszkańcy wsi Dębice i Brzednia nie mieli prawa łowić, oraz jezioro Wielkie[4].
Historyczne dokumenty odnotowały również zwykłych mieszkańców wsi. W zapisie pochodzącym z 1444 jako świadka odnotowano kmiecia cichowskiego Michała. W 1472 pracownik Paweł Pąsioł z Cichowa sprzedał za 15 grzywien połowę łana we wsi karczmarzowi cichowskiemu Zygmuntowi, a kolejne pół łana we wsi sprzedał pracownikowi Marcinowi zwanemu Pietryga za kwotę 15 grzywien. W tym roku zakupił on także sołectwo w Szczodrochowie za 60 grzywien oraz dwie kopy groszy. Transakcję poświadczyli kmiecie cichowscy Idzi oraz Zygmunt. W 1478 Mikołaj z Cichowa, zięć Mikołaja, syna młynarza w Bieżyna, został zobowiązany do zapłaty swojemu teściowi 4 grzywien za ojcowiznę swojej żony. W 1479 młynarka ze Stankowa Jadwiga, córka Jandrzycha zmarłego kmiecia cichowskiego, skwitowała swojego brata Błażeja, kmiecia cichowskiego, ze swojej części ojcowizny oraz macierzyzny. Świadkiem w tej sprawie był Idzi kmieć cichowski[4].
Miejscowość odnotowano również w historycznych rejestrach poborowych. W 1510 we wsi nie było sołectwa. Odnotowano wówczas 3 łany osiadłe oraz karczmę z wyszynkiem. W 1530 miał miejsce pobór z 2 łanów w Cichowie. W 1539 po śmierci rządcy majątku Wawrzyńca Piechlika w Cichowie opat lubiński otrzymał 31 florenów w złocie oraz 50 grzywien. W 1563 pobrano podatki od 3,5 łana, karczmy oraz od dwóch komorników. W 1571 miał miejsce pobór od 3,5 łana, karczmy, 4 rybaków oraz 3 zagrodników. W latach 1580–1581 pobrano podatki od 3,5 łana oraz od jednego zagrodnika[4].
Wieś Cichowo położona była w 1580 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[5].
Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość wzmiankowana jako Cichowo należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej[6]. Cichowo należało do majątku Jerka, którego właścicielem był wówczas (1846) rząd pruski w Berlinie (w Jerce znajdował się urząd pruski)[6]. W skład majątku Jerka wchodziło łącznie 16 wsi. Według spisu urzędowego z 1837 roku Cichowo liczyło 136 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 18 dymów (domostw)[6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.
Skansen i kolejka
[edytuj | edytuj kod]W 1999 roku otwarto w Cichowie Skansen Filmowy Soplicowo. Zbudowano go z elementów scenografii stworzonej na potrzeby ekranizacji poematu Pan Tadeusz w reżyserii Andrzeja Wajdy. Skansen tworzą: lamus, wozownia, spichlerz, stajnia, stodoła i kurnik. Na jego terenie odbywa się corocznie wystawy i imprezy plenerowe poświęcone Mickiewiczowi, polskiej twórczości filmowej i kultywowaniu staropolskich tradycji organizowane przez Krzywińskie Towarzystwo Kulturalne.
W Cichowie swoją „Akademię zwierząt filmowych” prowadzi Marek Pinkowski.
W latach 2007–2011 w Cichowie istniała pierwsza w Polsce Lilipucia Kolejka Parkowa o rozstawie szyn 241 mm (9½") i długości torów 927 m[7]. Tabor stanowiły repliki wagonów i lokomotyw zbudowane w skali 1:6. W jego skład wchodził parowóz Atlantic i lokomotywa spalinowa MLs1[7]. Na trasie były cztery przystanki[7] Kolejka była czynna sezonowo. Przewozy sięgały 2,5 tysiąca osób (2010 rok)[7]. Ponadto istniał 130-metrowy odcinek kolejki dziecięcej o rozstawie 127 mm[7]. Patronat nad kolejką sprawowało Stowarzyszenie Hobbystów Kolejowych. Kursowanie kolejki zostało zawieszone 21 sierpnia 2011 roku z uwagi na spory własnościowe co do gruntu, po czym infrastruktura została zdemontowana i tabor zabrany[7].
Od 1 lipca 2012 roku kursuje nowa kolejka, z nowo zbudowaną infrastrukturą, również w skali 1:6, złożona z modelu lokomotywy SM42 oraz dwóch wagonów osobowych. Kolej kursuje po pętli długości 280 m, w zabytkowym parku pałacowym, z prędkością 15 km/h[7]. Lokomotywa otrzymała nazwę „Grześ” na cześć zmarłego w 2012 roku modelarza Grzegorza Mischkego[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 17217
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 163 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f Chmielewski 2003 ↓, s. 257.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 76.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 216.
- ↑ a b c d e f g h Paweł Jakuboszczak. Kolej parkowa w Cichowie. „Stalowe Szlaki”. nr 3/2013 (132). s. 31-33.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), hasła „Cichowo”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 311-314. ISBN 83-04-00938-2.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Cichowo, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Części wsi | |
| Przysiółki wsi |
