Czersk (gmina w województwie warszawskim)

Czersk
	gmina wiejska
	1870-1954
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	1919–39: warszawskie; 1945–54: warszawskie
Powiat	1919-52: grójecki; 1952–54: piaseczyński
Data powstania	1870
Data likwidacji	29 września 1954
Siedziba	Czersk; Góra Kalwaria
Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad	16
brak współrzędnych

Czersk (1867–1870 Machcin) – dawna gmina wiejska istniejąca do 1954 roku w woj. warszawskim. Siedzibą władz gminy przed II wojną światową był Czersk^[2], a po wojnie miasto Góra Kalwaria (odrębna gmina miejska)^[3]^[4].

Gmina powstała w połowie 1870 roku Królestwa Polskiego w guberni warszawskiej w powiecie górnokalwaryjskim z obszaru dotychczasowej gminy Machcin^[5]^[6]. W związku ze zniesieniem powiatu górnokalwaryjskiego w 1879 gminę przyłączono do powiatu grójeckiego w tejże guberni^[7].

W okresie powojennym gmina Czersk należała do powiatu grójeckiego w woj. warszawskim. 29 listopada 1948 roku część obszaru gminy Czersk przyłączono do Góry Kalwarii (gromadę Weteranów^[8].

1 lipca 1952 gmina weszła w skład nowo utworzonego powiatu piaseczyńskiego w tymże województwie^[9]. Równocześnie z części obszaru gminy Czersk (z gromad Adamów, Barcice, Dobięcin, Gaj Żelechowski, Grabina, Janina, Jurandów, Kozłów, Ludwików, Machcin, Marynin, Podosowa, Potycz, Rososz, Rososzka, Staniszewice, Zadębie, Zalesie, Żelazna, Żelechów i Żelechów Nowy (oraz z gromady Borowe z gminy Konary) utworzono nową gminę Rososz w powiecie grójeckim, a część gromad (Bory Sułkowskie, Chynów, Grobice, Jakubowizna, Michalików, Nowe Grobice, Sułkowice, Wenszelówka, Widok i Wola Chynowska) przyłączono do gminy Drwalew w powiecie grójeckim^[10].

Po tych zmianach gmina składała się (według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku) z 16 gromad: Aleksandrów, Borki, Brzumin, Buczynów, Coniew, Czaplin, Czersk, Dębówka, Karolina, Kępa Radwankowska, Królewski Las, Linin, Ostrówik, Pęcław, Podgóra i Wincentów^[11].

Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[12]. Po reaktywowaniu gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku gminy Czersk nie przywrócono a jej dawny obszar wszedł głównie w skład gminy Góra Kalwaria^[13].

Przypisy

↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. warszawskiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948
↑ Krótka statystyka gubernij Królestwa Polskiego obejmująca rozległość i ludność tychże gubernij oraz wykaz miast, osad i gmin (Przedruk uzupełniony ze Skorowidza do Dziennika Praw, wydanego w połowie 1870 r.). Warszawa 1870 (Uzupełnienie we wstępie)
↑ Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2
↑ Powiat górno-kalwaryjski (1866-1879), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 690 .
↑ Dz.U. z 1948 r. nr 55, poz. 437
↑ Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185
↑ Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 179
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[1] Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. warszawskiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.

[gus-2] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[3] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.

[srok-4] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948

[5] Krótka statystyka gubernij Królestwa Polskiego obejmująca rozległość i ludność tychże gubernij oraz wykaz miast, osad i gmin (Przedruk uzupełniony ze Skorowidza do Dziennika Praw, wydanego w połowie 1870 r.). Warszawa 1870 (Uzupełnienie we wstępie)

[6] Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2

[7] Powiat górno-kalwaryjski (1866-1879), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 690 .

[8] Dz.U. z 1948 r. nr 55, poz. 437

[9] Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185

[10] Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 179

[11] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[12] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[13] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Przynależność wojewódzka	gubernia warszawska
Miasta (→)	Czersk (do 1870) Góra Kalwaria Warka
Gminy wiejskie (→)	Czersk (1870–79) Drwalew (1867–79) Jazgarzew (1867–79) Kąty (1867–79) Konary (1867–79) Lechanice (1867–79) Machcin (1867–70) Nowa Wieś (1867–79) Wągrodno (1867–79)

Przynależność wojewódzka	gubernia warszawska (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–39) woj. warszawskie (1945–75)
Miasta	Góra Kalwaria (← 1879–83 i 1916–52 →) Goszczyn (do 1870) Grójec Mogielnica (do 1870 i od 1916) Przybyszew (do 1870) Tarczyn (do 1870) Warka
Osiedla (1954–72)	Tarczyn (od 1959)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Belsk (Duży) Błędów Borowe (do 1954) Chynów (od 1973) Czersk (← 1879–1952→) Dańków (do 1874) Drwalew (← 1879–1954) Goszczyn (od 1973) Góra Kalwaria (1883–1919) Grójec (od 1973) Jasieniec Jazgarzew (← 1879–1952 →) Kąty (← 1879–1952 →) Kobylin (do 1954) Komorniki (do 1954) Konary (← 1879–1954) Konie (do 1954) Lechanice (← 1879–1954) Lipie (do 1954) Mogielnica (1870–1919) Mogielnica (od 1973) Nowa Wieś (← 1879–1954) Pniewy (od 1973) Promna (do 1954) Rososz (1952–54) Rykały (do 1954) Tarczyn (od 1973) Warka (od 1973) Wągrodno (← 1879–1952)
Gromady (1954–72)	Belsk Duży (1954–72) Bikówek (1954–58) Błędów (1954–72) Boglewice (1954–59) Borowe (1954–61) Broniszew (1954–55 →) Brzostowiec (1954–61) Budki Petrykowskie (1954–61) Budziszynek (1954–59) Chynów (1954–72) Czersk (1954–57) Dańków (1954–59) Długowola (1954–59) Drwalew (1954–72) Dylew (1954–59) Gołosze (1954–59) Goszczyn (1954–72) Grzegorzewice Nowe (1954–59) Grzędy (1954–57) Jasieniec (1958–72) Jeziórka (1954–58) Klonowa Wola (1954–72) Kobylin (1954–72) Kociszew (1954–59) Konary (1954–61) Kopana (1954–61) Lesznowola (1954–72) Lewiczyn (1954–68) Lipie (1954–72) Łychów (1954–68) Michałowice (1954–61) Michałów Górny (1954–59) Michrów (1954–59) Miedzechów (1954–59) Mogielnica (1960–72) Murowanka (1954–72) Pnie (1954–55 →) Pniewy (1954–72) Prace Małe (1954–59) Promna (1954–55 →) Przybyszew (1954–55 →) Rososz (1954–72) Rykały (1954–55 →) Skurów (1954–58) Suchostruga (1954–59) Świdno (1961–72) Tarczyn (1954–72) Watraszew (1954–61) Wilczoruda (1954–59) Wilków (1954–72) Wólka Łęczeszycka (1954–59) Wrociszew (1954–72) Zalesie (1954–57)

Przynależność wojewódzka	woj. warszawskie
Miasta	Góra Kalwaria (← od 1952) Jeziorna (1962–1968) Konstancin-Jeziorna (od 1969) Piaseczno (← od 1952) Skolimów-Konstancin (1952–1968)
Osiedla (1954–1972)	Jeziorna (1956–1962)
Gminy wiejskie (1952–1954 i 1973–1975)	Czersk (← do 1954) Falenty (← do 1954) Głosków (do 1954) Góra Kalwaria (od 1973) Jazgarzew (← do 1954) Jeziorna (← do 1954) Kąty (← do 1954) Konstancin-Jeziorna (od 1973) Lesznowola Mroków (do 1954) Piaseczno (od 1973) Prażmów (od 1973) Raszyn (od 1973) Sobików (do 1954) Wola Wągrodzka (do 1954)
Gromady (1954–72)	Baniocha (1954–61) Bielawa (1954–61) Chylice (1954–72) Czersk (1954–72) Dawidy (1954–59) Głosków (1954–72) Janki (1954–61) Jazgarzew (1954–72) Jeziorna Królewska (1954–55) Kąty (1954–72) Lesznowola (1954–72) Mroków (1954–72) Nowa Wola (1954–61) Opacz (1954–72) Prażmów Nowy / Nowy Prażmów (1954–72) Raszyn (1954–72) Słomczyn (1954–72) Sobików (1954–72) Uwieliny (1954–72) Wincentów (1954–59) Wola Wągrodzka (1954–61) Zalesie Górne (1954–72) Złotokłos (1954–61) Żabieniec (1954–68)