Czesław Kłak (polonista)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czesław Kłak
Data i miejsce urodzenia

21 kwietnia 1935
Hadle Szklarskie

Zawód, zajęcie

polonista

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej

Czesław Kłak[a] (ur. 21 kwietnia 1935 w Hadlach Szklarskich) – historyk literatury polskiej, krytyk literacki, profesor nauk humanistycznych, w latach 1972–1975 oraz 1993–1996 prorektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, w latach 1972–1991 kierownik Zakładu Historii Literatury Polskiej[b] tej uczelni.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się we wsi Hadle Szklarskie pod Przeworskiem w rodzinie robotniczo-chłopskiej, jako syn Kazimierza Kłaka i Izabeli z domu Raszpla[1]. W 1950 przyszła na świat jego młodsza siostra, Zofia Julia (imię używane: Agnieszka).

Od 1941 uczył się w Szkole Powszechnej w Hadlach Szklarskich i w Jaworniku Polskim. W 1948 podjął naukę w II Liceum Ogólnokształcącym im. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu, gdzie zdał maturę w 1952[1]. Następnie studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1956 uzyskał magisterium[1].

W latach 1956–1960 pracował jako nauczyciel języka polskiego w Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Jarosławiu. W 1961 był bibliotekarzem w Wojewódzkiej Bibliotece Pedagogicznej w Rzeszowie. Następnie został zatrudniony jako dziennikarz w redakcji Nowin Rzeszowskich, gdzie w latach 1961–1963 redagował dodatek kulturalny Widnokrąg. Na jego łamach debiutował w 1961 artykułem Jan Zachariasiewicz – zapomniany pisarz z Radymna (nr 8). Następnie do 1966 publikował na łamach Nowin Rzeszowskich m.in. recenzje teatralne[1]. Artykuły, recenzje i felietony zamieszczał także w Kwartalniku Rzeszowskim (1966–1967) oraz jego kontynuacji Profilach (1968, 1970–1972, 1976), a także w dwumiesięczniku Ruch Literacki (1967–1972)[1].

W listopadzie 1963 został zatrudniony w Zakładzie Literatury Polskiej nowo powstałego Studium Wydziału Filologiczno-Historycznego w Rzeszowie Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie[1]. Początkowo pracował na godzinach zleconych. Od 1964 podjął pracę na etacie starszego asystenta w Katedrze Literatury i Języka Polskiego[1]. Od 1965 kontynuował pracę w Zakładzie Literatury Polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, która uzyskała autonomię jako odrębna uczelnia wyższa[1].

W 1966 w pracy zbiorowej Z tradycji kulturalnych Rzeszowa i Rzeszowszczyzny opublikował rozprawę Literacka młodość Jana Zachariasiewicza, którą uznał później za swój właściwy debiut naukowy[1]. W 1969 uzyskał stopień doktora na WSP w Krakowie na podstawie rozprawy Powieści historyczne Jana Zachariasiewicza napisanej pod kierunkiem Wincentego Danka[1]. Otrzymał stanowisko adiunkta na WSP w Rzeszowie. W 1981 Katedrze Literatury i Języka Polskiego WSP w Rzeszowie, w której był zatrudniony została przekształcona w Instytut Filologii Polskiej[1].

W latach 1972–1975 był prorektorem Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. W 1972 objął kierownictwo Zakładem Literatury Polskiej, który w 1978 został przemianowany na Zakład Historii Literatury Polskiej WSP w Rzeszowie. Kierował nim do 1991. W 1979 został członkiem Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. W latach 1993–2008 był prezesem Oddziału Rzeszowskiego tego towarzystwa[1].

W 1990 na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał habilitację na podstawie rozprawy Polski Leonidas. Rzecz o legendzie historycznej i literackiej generała Józefa Sowińskiego[1]. W tym samym roku uzyskał stanowisko docenta, a w 1991 uzyskał stanowisko profesora nadzwyczajnego WSP w Rzeszowie[1]. Od 1991 aż do przejścia na emeryturę w 2005 był kierownikiem Zakładu Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu[c] Instytutu Filologii Polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. W 1998 uzyskał tytuł naukowy profesora[2] i stanowisko profesora zwyczajnego WSP w Rzeszowie (od 2001 Uniwersytet Rzeszowski)[1].

W pracy badawczej Czesław Kłak zajął się literaturą polską XIX wieku, w tym szczególnie powieścią historyczną oraz legendą powstania listopadowego w historiografii i literaturze[1][3][4]. Interesował się epistolografią i działalnością naukową Stanisława Pigonia; koordynował sprowadzenie do Rzeszowa jego księgozbioru[d][1]. Opublikował kilka autorskich książek monograficznych i był redaktorem kilku kolejnych wydawnictw zbiorowych[1][3]. W 1968 opublikował rozprawę Teoretyczne problemy powieści biograficznej[5]. Rozprawy i eseje publikował w „Pracach Humanistycznych Rzeszowskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” (1970), „Roczniku Naukowo-Dydaktycznym WSP w Rzeszowie” (1975–1980, 1984[e], „Roczniku Komisji Historycznoliterackiej PAN” (1979), „Kwartalniku Historii Prasy Polskiej” (1986)[1].

W latach 1991–2001 był redaktorem naczelnym Zeszytów Naukowych Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. Seria Filologiczna (Historia Literatury)[1]. W latach 1993–1996 ponownie obejmował stanowisko prorektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie[1]. Publikował artykuły i recenzje m.in. w Ojczyźnie-Polszczyźnie (1993–1995), Frazie (1999–2004), Tygodniku Powszechnym (1999), Tyczyńskich Zeszytach Naukowych (2001, 2005), Ruchu Literackim (2002, 2008), Nowej Polszczyźnie (2005, 2007), Przeglądzie Humanistycznym (2007), Gazecie Uniwersyteckiej Pracowników i Studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego (2008), rzeszowskiej Gazecie Uniwersyteckiej (2010), Tematach i Kontekstach (2012, 2016), Wieku XIX (2014), Pamiętniku Literackim (2016), Frazie (2017)[1]. Był członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej Polskiej Akademii Nauk[1].

Mieszka w Hadlach Szklarskich[1].

Publikacje książkowe[edytuj | edytuj kod]

Monografia autorskie

  • Polski Leonidas. Rzecz o legendzie historycznej i literackiej generała Józefa Sowińskiego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1986.
  • Romantyczne tematy i dylematy. Echa powstania listopadowego w literaturze, historiografii i publicystyce. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1992.
  • Stanisław Pigoń. Szkice do portretu. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1993.
  • Pisarze galicyjscy. Szkice literackie. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1994.
  • Dialog o dialogu. Marii Danilewicz Zielińskiej podzwonne. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2003.
  • Pigoń. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013.

Redakcje

  • Wokół Stanisława Pigonia. Nad warsztatem naukowym i literackim Uczonego. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983. Redakcja naukowa i wstęp: Czesław Kłak.
  • Stanisław Pigoń: Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1983. Wstępem, przypisami oraz indeksami opatrzył Czesław Kłak.
  • Władysław Łoziński: Skarb watażki. Powieść z końca XVIII wieku. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. Przypisy i posłowie: Czesław Kłak.
  • Literatura – język – kultura. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1995, seria: Galicja i jej Dziedzictwo. Redakcja: Czesław Kłak, Marta Wyka.
  • Maria Danilewiczowa, Stanisław Pigoń: Dialog korespondencyjny (1958–1968). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1996. Do druku przygotował, wstępem i komentarzem opatrzył Czesław Kłak.
  • Chłopi, naród, kultura. T. 3. Oblicze duchowe. Materiały konferencyjne III Sekcji I Kongresu Historyków Wsi i Ruchu Ludowego, 1–3 VI 1995 w Rzeszowie. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1997. Pod redakcją Czesława Kłaka.
  • Non omnis moriar. Studia i szkice o Stanisławie Pigoniu. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1997. Pod redakcją Czesława Kłaka.
  • Pogranicze kultur. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 15–16 września 1995 r. w Rzeszowie. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1997. Pod redakcją Czesława Kłaka.
  • Stanisław Pigoń, Monika Żeromska: Korespondencja wzajemna (1952–1968). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2004. Do druku przygotował, wstępem i komentarzem opatrzyli Z.J. Adamczyk i A. Kowalczykowa. Pod redakcją Czesława Kłaka.
  • Ignacy Chrzanowski, Stanisław Pigoń: Mistrz i uczeń. Korespondencja wzajemna (1914–1936). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005. Do druku przygotował, wstępem i komentarzem opatrzył Czesław Kłak.
  • Profesor z Komborni. Stanisław Pigoń w czterdziestą rocznicę śmierci. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010. Pod redakcją Krzysztofa Fijołka. Redakcja naukowa: Franciszek Ziejka, Czesław Kłak, Janusz Gruchała.
  • Stanisław Pigoń: „Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości” oraz „Wspominki z obozu w Sachsenhausen (1939–1940)”. Krosno: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, 2019. Wprowadzenie i komentarze w opracowaniu Czesława Kłaka[6][7].

Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

Ocena i odniesienia w kulturze[edytuj | edytuj kod]

W 2005 ukazała się książka Literatura i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Kłakowi pod redakcją Joanny Rusin i Kazimierza Maciąga[8][9].

Stanisław Koziara nazwał Czesława Kłaka „wytrawnym znawcą Pigoniowej spuścizny”[6].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Właśc. Czesław Stanisław Kłak.
  2. ↑ Do 1978: Zakład Literatury Polskiej.
  3. ↑ W latach 1998–1999 w Zakładzie Literatury Pozytywizmu.
  4. ↑ W następstwie tego w 1982 utworzono w bibliotece WSP w Rzeszowie Pracownię Polonistyczną „Pigonianum”.
  5. ↑ Ponadto redagował poszczególne numery: 1970 z. 8, 1975 z. 8, 1976 z. 30, 1979 z. 12, 1980 z. 13, 1984 z. 16[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Czesław Kłak. ppibl.ibl.waw.pl. [dostęp 2022-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  2. ↑ Prof. Czesław Stanisław Kłak, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-02-04].
  3. ↑ a b Kazimierz Maciąg: Bibliografia prac Profesora Czesława Kłaka opublikowanych w latach 1961–2004. W: Literatura i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Kłakowi. Joanna Rusin, Kazimierz Maciąg (red.). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005, s. 7–20.
  4. ↑ Mariusz Chrostek: Zakład Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu. W: Pięćdziesiąt lat polonistyki rzeszowskiej. Anna Niewolak-Krzywda, Jolanta Pasterska (redakcja naukowa). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013.
  5. ↑ Czesław Kłak i próba opisu „nowego gatunku literackiego”. W: Anita Całek: Biografia naukowa – od koncepcji do narracji. Interdyscyplinarność, teorie, metody badawcze. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
  6. ↑ a b Stanisław Koziara. Z Komborni do Gręboszowa. Stanisław Pigoń i Jakub Bojko. „Studia Pigoniana”. 4, s. 9–23, 2021. DOI: 10.12775/SP.2021.001. [zarchiwizowane z adresu]. 
  7. ↑ Piotr Borek. Stanisława Pigonia wspomnienia młodości i obozowe wspominki. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”. 21, s. 396–399, 2021. DOI: 10.24917/20811853.21.23. ISSN 2081-1853. [zarchiwizowane z adresu]. 
  8. ↑ Literatura i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Kłakowi. Joanna Rusin, Kazimierz Maciąg (red.). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005.
  9. ↑ Wioletta Majer-Szreder. Literatura i jej konteksty. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Kłakowi. Pod redakcją Joanny Rusin, Kazimierza Maciąga. Rzeszów 2005. „Pamiętnik Literacki”. 2, s. 255–261, 2008. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. [zarchiwizowane z adresu]. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czesław_Kłak_(polonista)&oldid=71801364”