Donut
Doughnut, donut – rodzaj wysmażanego na głębokim oleju wyrobu cukierniczego w kształcie zbliżonym do torusa („oponki”). Często z polewą, np. czekoladową lub lukrową. Popularny w wielu krajach jako słodka przekąska lub deser. Od polskiego pączka odróżnia go kształt i brak nadzienia.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Istnieje kilka teorii tłumaczących pochodzenie donutów.
- Pierwsza z nich mówi, że zostały wynalezione w Ameryce Północnej przez holenderskich osadników[1]. Faktycznie, w XIX wieku donuty były opisywane jako rodzaj oliebola (słodkiego ciastka smażonego w tłuszczu)[2].
- Hanson Gregory twierdził, że w 1847 roku, kiedy miał 16 lat, wynalazł obecny kształt donutów. Był on nieusatysfakcjonowany pierwowzorem, którego środek był często surowy. Wobec tego wytłoczył on, za pomocą cynowej pieprzniczki, otwór w cieście, a później przekazał tę technikę swojej matce[3], Elizabeth Gregory.
- Według antropologa Paula R. Mullinsa, pierwsza książka kucharska, która wspomina donuty, powstała w 1803. W XIX wieku donut wyglądał i smakował dokładnie jak współczesny, był utożsamiany z amerykańskim jedzeniem[4].
- Kolejna teoria pojawiła się w 2013, jednocześnie dezaktualizując wszystkie poprzednie, kiedy przepis na dow nuts został znaleziony w książce przepisów i domowych porad, spisanych w 1800 roku przez żonę barona Thomasa Dimesdale’a[5]. Przepis ten został przekazany wdowie po baronie przez znajomego, który przetłumaczył dla niej recepturę na lokalny przysmak, zwany hertfordshire nut[6].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
„Dough nut”[edytuj | edytuj kod]
Najwcześniejsze odnotowane użycie tego słowa pochodzi z noweli z 1808[7], jednak częściej uważa się, że nazwę tę wprowadził rok później Washington Irving w swej pracy History of New York, gdzie używa on terminu „doughnut”, jako określenia słodkiego ciastka smażonego na smalcu[8].
Określenie doughnut, pomimo iż jest raczej nazwą tradycyjną, wciąż jest dominujące poza Stanami Zjednoczonymi[9][10]. Obecnie zarówno ono, jak i jego skrócona wersja donut są powszechnie używane w amerykańskim angielskim[11].
„Donut”[edytuj | edytuj kod]
W druku po raz pierwszy słowo to zostało użyte w 1900 roku przez George’a W. Pecka, w książce Peck’s Bad Boy and his Pa[12]. Według innej książki, Donuts: An American Passion, napisanej przez Johna T. Edge’a w 2006, tę skróconą wersję wymyślono w Display Doughnut Machine Corporation, aby uprościć wymowę obcokrajowcom oraz zachęcić w ten sposób do kupowania ich maszyn do wyrobu doughnutów[13][14]. Do 1950 roku słowo donut było rzadko używane. Od tej daty jednak, za sprawą rozpowszechnienia sieci barów Dunkin’ Donuts, znacząco wzrosła jego popularność[15].
Według Oxford English Dictionary doughnut jest określeniem międzynarodowym, natomiast donut typowo amerykańskim[16].
Narodowy Dzień Doughnuta[edytuj | edytuj kod]
Narodowy Dzień Doughnuta (znany także jako Narodowy Dzień Donuta) obchodzony jest co roku, w pierwszy piątek czerwca, w Stanach Zjednoczonych. Jest to kultywowanie tradycji Dnia Doughnuta, zapoczątkowanej przez Armię Zbawienia w 1938, aby uczcić ich członków, którzy serwowali te słodkie ciastka żołnierzom podczas I wojny światowej[17].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ The History of the Donut. [dostęp 2014-02-11]. (ang.).
- ↑ Frederic Gomes Cassidy, Joan Houston Hall: Dictionary of American Regional Engish: I-O. Harvard UP, 1985, s. 874. ISBN 978-0-674-20519-2. (ang.).
- ↑ „Old Salt” Doughnut hole inventor tells just how discovery was made and stomachs of earth saved”. „The Washington Post”, s. ES9, 26 marca 1916. Washington, D. C.. (ang.).
- ↑ Glazed American: Anthropologist Examines Doughnut as Symbol of Consumer Culture. Newswise. [dostęp 2008-07-22]. (ang.).
- ↑ Doughnuts are a British invention according to historians who have unearthed they were invented by the English upper classes. [w:] Daily Mail [on-line]. 24 października 2013. [dostęp 2014-11-25]. (ang.).
- ↑ Little-known doughnut facts to celebrate National Donut Day. Fox News, 6 czerwca 2014. [dostęp 2014-09-25]. (ang.).
- ↑ Originals, Selections &C. for the Times. Sketches and Views-No. V. „The Times”. 1 (8), s. 29, 30 stycznia 1808. Boston, Massachusetts. (ang.).
- ↑ Douglas Harper: doughnut. Online Etymology Dictionary. [dostęp 2015-06-13]. (ang.).
- ↑ Norbert Schmitt, Richard Marsden: Why is English like that? Historical answers to ELT questions. University of Michigan Press, 2006, s. 166. ISBN 0-472-03134-1. (ang.).
- ↑ Richard Ellis: Communication skills: stepladders to success for the professional. Intelect Books, 2003, s. 113. ISBN 1-84150-087-9. (ang.).
- ↑ Janet Sue Terry: A Rich, Deliciously Satisfying Collectron of Breakfast Recpies. Just My Best Publishing Company, 2005, s. 233. ISBN 1-932586-43-1. (ang.).
- ↑ George Willbur Peck: Peck’s Bad Boy and his Pa. Stanton and Van Vliet, 1900, s. 107. (ang.).
- ↑ John T. Edge: Donuts: An American Passion. Penguin Group US, 2006. ISBN 1-4406-2864-5. (ang.).
- ↑ Michael Klebeck, Scott Pitts: Top Pot Hand-Forged Doughnuts: Secrets and Recipes for the Home Baker. Chronicle Books, 2011, s. 16. ISBN 1-4521-0212-0. (ang.).
- ↑ Elizabeth Weingarten: The Language Time Machine. Slate, 9 września 2013. [dostęp 2015-06-13]. (ang.).
- ↑ doughnut. Oxford Dictionaries Online. [dostęp 2015-06-13]. (ang.).
- ↑ Kevin Fagan: A holey holiday – National Doughnut Day. SFGate, 6 czerwca 2009. [dostęp 2015-06-13]. (ang.).