Edward Szymański (poeta)

Edward Szymański

Data i miejsce urodzenia	9 września 1907 Warszawa
Data i miejsce śmierci	15 grudnia 1943 Auschwitz-Birkenau
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Ważne dzieła
20 milionów Do mieszkańców Marsa ABC Słońce na szynach
Odznaczenia

Kamienica przy ul. Wolskiej 54 w Warszawie, w której w latach 1919–1934 mieszkał Edward Szymański

Tablica pamiątkowa na kamienicy przy ul. Wolskiej 54

Edward Szymański (ur. 9 września 1907 w Warszawie, zm. 15 grudnia 1943 w Auschwitz-Birkenau) – lewicowy poeta i dziennikarz związany z warszawską Wolą, satyryk, działacz PPS.

Życiorys

Studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W różnych okresach życia pracował na poczcie oraz był robotnikiem i nauczycielem. Działał w PPS, a tematyce robotniczej oraz socjalistycznej poświęcił wiele utworów. Angażował się w działalność antyfaszystowską. Działał w Związku Transportowców oraz w Związku Drukarzy. Był działaczem Czerwonego Harcerstwa TUR, ZNMS „Życie” i Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych.

Po wybuchu II wojny światowej próbował przedostać się na wschód. Miał wypadek samochodowy, wskutek którego przechodził trepanację czaszki. Razem z rodziną przeniósł się do domu na pograniczu wsi Drgicz i Stoczek. Udzielał tam schronienia poszukiwanym przez Niemców działaczom konspiracyjnym. Ukrywał się w wioskach podlaskich od 1942 roku. Po aresztowaniu przez gestapo był przetrzymywany w więzieniu na Pawiaku przez ok. 3 miesiące. Zginął 15 grudnia 1943 w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau.

Życie prywatne

Miał dwie żony. Pierwszą była Maria, z domu Patryn (Szymański posługiwał się pseudonimem Marian Patryn), która zmarła. Drugą była Natalia z domu Ładosz, z którą miał dwoje dzieci, syna Łukasza i córkę Ewę.

Twórczość

Tworzył różne gatunki literackie, wśród nich: poezje, satyry, fraszki, piosenki i nowele. Pisał również inscenizacje, recenzje i zajmował się publicystyką. Tworzył utwory dla dzieci. Przetłumaczył z łaciny poemat Lukrecjusza O naturze wszechrzeczy (łac. De rerum natura). Posługiwał się pseudonimem Marian Patryn.

Poezja

• 20 milionów(1932) – nakład został skonfiskowany przez cenzurę;
• Miłość przez małe "m" (1933)
• Do mieszkańców Marsa (1934);
• ABC (1936) – wiersze dla dzieci;
• Słońce na szynach (1937);

Piosenki

• Piosenki robotnicze (1938);

Publicystyka

W latach 1932–1933 współredagował tygodnik „Płomienie”, a w latach 1932–1935 redagował „Przegląd Futrzany i Kuśnierski”. Współredagował tygodnik dla dzieci i młodzieży „Płomyk” oraz inne czasopisma wydawane przez Związek Nauczycielstwa Polskiego. Publikował w „Szpilkach”.

Odznaczenia

W 1946, decyzją Krajowej Rady Narodowej, został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Grunwaldu II klasy.

Upamiętnienie

Jest patronem:

• Szkoły Podstawowej Nr 23 w Warszawie
• Publicznej Szkoły Podstawowej w Grzebowilku
• Powiatowego Zespołu Nr 5 Szkół Budowlanych w Oświęcimiu
• Szkoły Podstawowej w Stoczku.

Jego imieniem nazwano park na Woli w Warszawie; w parku znajduje się także jego popiersie. Jego imieniem nazwano ulice w Łodzi i Warszawie.

Bibliografia

• Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny Sokołowskiej: Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968, s. 174-175.
• Szymański Edward. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 50. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2014, s. 158–161. ISBN 978-83-63352-36-3.

Linki zewnętrzne

• Informacja o Szymańskim, jako patronie Szkoły Podstawowej Nr 23 w Warszawie
• Edward Szymański, Kultura proletariacka
• Edward Szymański, Kilka wierszy
• Dzieła Edwarda Szymańskiego w bibliotece Polona