Su-24
| ||
 Su-24M rosyjskich sił powietrznych (2011 rok) | ||
| Dane podstawowe | ||
| Państwo |  ZSRR
| |
| Producent | Nowosybirskie Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego | |
| Konstruktor | Suchoj | |
| Typ | bombowiec frontowy | |
| Konstrukcja | metalowa, półskorupowa | |
| Załoga | 2 osoby | |
| Historia | ||
| Data oblotu | 2 lipca 1967 | |
| Lata produkcji | 1972–1993 | |
| Dane techniczne | ||
| Napęd | 2 silniki turboodrzutowe AL-21F-3 | |
| Ciąg | z dopalaniem 108,4 kN (11 050 kG) każdy | |
| Wymiary | ||
| Rozpiętość | 10,366/17,638 m | |
| Długość | 22,67 m (Su-24M 24,532 m) | |
| Wysokość | 6,192 m | |
| Powierzchnia nośna | 51,024 – 55,168 m² | |
| Masa | ||
| Własna | 21 177 kg (Su-24M 22 250 kg) | |
| Startowa | 39 700 kg (maksymalna) | |
| Uzbrojenia | 7000 kg (Su-24M 8000 kg) | |
| Zapas paliwa | 11 800 l (19 800 l ze zbiornikami dodatkowymi) | |
| Osiągi | ||
| Prędkość maks. | 1400 km/h (Su-24M 1450 km/h) na poziomie morza
2230-2450 na dużej wysokości (różne źródła) | |
| Prędkość przelotowa | poniżej 1 mach | |
| Pułap | 18 500 m | |
| Zasięg | 2535-3000 km (różne źródła) | |
| Promień działania | 775-1150 km (na małej wysokości) | |
| Dane operacyjne | ||
| Uzbrojenie | ||
| 1 działko GSz-6-23 kal. 23mm uzbrojenie podwieszane (bomby, rakiety) na 8 węzłach o łącznej masie do 7000 kg (Su-24M 8000 kg) | ||
| Liczba miejsc | ||
| 2 | ||
| Użytkownicy | ||
 ZSRR/Rosja , Białoruś , Irak , Iran , Libia , Syria , Ukraina, Sudan
| ||
| Rzuty | ||
| ||
Su-24 (ros. Су-24 w kodzie NATO Fencer) – radziecki dwusilnikowy bombowiec frontowy[1] o zmiennej geometrii skrzydeł, zdolny do działań w każdych warunkach atmosferycznych, również w nocy, opracowany przez biuro konstrukcyjne Suchoja. Samolot jest zdolny do przenoszenia taktycznej broni jądrowej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na początku lat 60. XX wieku z uwagi na silnie rozwiniętą obronę przeciwlotniczą państw NATO opracowano w ZSRR założenia, jakie powinien spełniać nowy samolot uderzeniowy. Jedyną metodą na uniknięcie silnej obrony przeciwlotniczej był lot na małej wysokości z bardzo dużą prędkością. W celu umożliwienia działania w każdych warunkach atmosferycznych nowy samolot miał mieć radar do wykrywania celów naziemnych. Początkowo planowano zainstalować nowy radar na samolocie myśliwsko-bombowym Su-7, zrezygnowano jednak z tych planów z powodu zbyt małych rozmiarów tego samolotu. Prace postanowiono prowadzić w oparciu o myśliwiec przechwytujący Su-15. W trakcie projektowania zdecydowano się na zastosowanie skrzydeł o zmiennej geometrii, dzięki czemu możliwe było osiągnięcie dużej prędkości, jak i dobrych charakterystyk startu i lądowania.
Oblotu pierwszego prototypu Su-24 oznaczonego T6-1 dokonał 2 lipca 1967 roku pilot doświadczalny Władimir Iljuszyn. Skrzydła o zmiennej geometrii miał dopiero drugi prototyp T6-2I, oblatany 17 stycznia 1970 roku przez tego samego pilota.
Pierwszy egzemplarz seryjny powstał w fabryce w Nowosybirsku w grudniu 1971. Próby państwowe Su-24 przebiegały bardzo ciężko i ukończono je dopiero w lipcu 1974 roku. Oficjalnie do uzbrojenia samolot został przyjęty w lutym 1975 roku. W toku produkcji seryjnej dokonywano drobnych zmian, przez co na zachodzie poszczególne serie produkcyjne otrzymywały kolejne oznaczenia Fencer-A, Fencer-B, Fencer-C.
Równolegle trwały prace nad ulepszoną wersją Su-24M (oznaczenie biura konstrukcyjnego T-6M), mającą rozbudowany system uzbrojenia, w skład którego wchodziła nowa generacja uzbrojenia kierowanego. Poprawiono dokładność nawigacji i systemów celowniczych, zainstalowano system samoobrony oraz zwiększono zasięg samolotu, poprzez dodanie instalacji tankowania w locie. Prototypy nowej wersji rozpoczęły loty w 1977 roku, produkcja rozpoczęła się w 1979 roku. Zewnętrznie nowy wariant rozróżnić można po dłuższym o 75 centymetrów przodzie kadłuba. W NATO nowej wersji Su-24 nadano oznaczenie Fencer-D
W oparciu o wersję Su-24M stworzono wyspecjalizowany samolot rozpoznawczy Su-24MR (oznaczenie biura konstrukcyjnego T-6MR), mający najsilniejszy zestaw urządzeń rozpoznawczych wśród radzieckich samolotów taktycznych. W kodzie NATO otrzymał nazwę Fencer-E
Na bazie Su-24M powstała też wersja Su-24MP, przeznaczona do walki radioelektronicznej[2], z zewnątrz celowo nieodróżniająca się od pozostałych samolotów. W kodzie NATO nazwana Fencer-F.
Obecnie bombowiec Su-24M stanowi trzon rosyjskiego lotnictwa uderzeniowego. Wdrażany jest plan zastąpienia Su-24 przez nowoczesny samolot myśliwsko-bombowy Su-34[3].
Wersje[edytuj | edytuj kod]
- Su-24 – pierwsza wersja, wyposażona w system nawigacyjno-celowniczy PNS-24 Puma, wytwarzana w latach 1971–1983
- Su-24M – udoskonalona, wprowadzono system nawigacyjno-celowniczy PNS-24M Tigr w miejsce PNS-24 Puma, produkowana w latach 1979–1993
- Su-24MK – wersja Su-24M przeznaczona na eksport, pierwszy lot w maju 1987, produkowana w latach 1988–1992. Odbiorcami były Irak, Libia, Syria. W czasie Pustynnej Burzy irackie samoloty uciekły do Iranu
- Su-24MR – wersja rozpoznawcza, usunięto system PNS-24, zainstalowano urządzenia rozpoznawcze zintegrowane w system BKR-1, oblatana w maju 1980 roku, wytwarzana w latach 1983–1993.
- Su-24MP – wersja WRE, pierwszy lot w marcu 1980.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marek Furtak. Wycofanie bombowców Suchoj Su-24 Fencer-C. „Lotnictwo”. Numer specjalny 17. s. 18. ISSN 17325523.
- ↑ Su-24 kontra USS Ross
- ↑ Andrzej Pawłowski: Szesnaście Su-34 w 2014 roku. konflikty.pl, 2013-10-14. [dostęp 2016-08-31].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Butowski, Su-24 Fencer, NTW nr 5/1993, ISSN 1230-1655
- Piotr Butowski, Suchoj Su-24, PKL nr 2/1993
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Radzieckie i rosyjskie samoloty i śmigłowce wojskowe po 1945 roku| Samoloty myśliwskie | |
|---|---|
| Samoloty bombowe | |
| Samoloty obserwacyjne rozpoznawcze i dowodzenia | |
| Samoloty szturmowe | |
| Samoloty szkolno-treningowe | |
| Samoloty transportowe i szybowce desantowe | |
| Śmigłowce | |
| Prototypy i konstrukcje doświadczalne |
|