Gaëtan Dugas
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
steward |
Gaëtan Dugas (ur. 20 lutego 1953, zm. 30 marca 1984) – kanadyjski steward, chory na AIDS.
Pracował dla linii lotniczych Air Canada. W marcu 1984 roku w Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) przeprowadzono badania śledzące kontakty i praktyki seksualne homoseksualnych i biseksualnych mężczyzn w Kalifornii, Nowym Jorku i kilku innych stanach. Odkryto, że Dugas znajdował się w centrum sieci partnerów seksualnych[1]. Doprowadziło to do określenia go mianem pacjenta zero, chociaż podejrzenia, że to on przyniósł HIV do Ameryki Północnej zostały obalone[2]. Jego przykład jest wykorzystywany w epidemiologii jako przypadek wskazujący[3].
Dugas podróżował po świecie i miał mnóstwo kontaktów seksualnych z innymi mężczyznami. W tamtym czasie homoseksualizm był w dużej mierze nielegalny, a środowisko gejowskie istniało głównie w podziemiach. Gejowskie bary i łaźnie były miejscem spotkań towarzyskich. Kwestie jak wiele wiedziano o wirusie HIV i AIDS na początku lat 80. oraz kiedy zdiagnozowano chorobę u Dugasa są sporne[4].
Dugas zmarł 30 marca 1984 roku w Quebec w Kanadzie w wyniku niewydolności nerek spowodowanej infekcją związaną z AIDS.
Hipoteza pacjenta zero[edytuj | edytuj kod]
Badania opublikowane w The American Journal of Medicine w 1984 udowodniły, że wiele początkowych zakażeń wirusem HIV pochodziło od chorego stewarda. Epidemiolodzy założyli hipotezę, że Dugas przyniósł wirus z Afryki i zaraził nim środowisko gejowskie na Zachodzie.
Na osobę Dugasa szczególną uwagę zwraca Randy Shilts w książce „And the Band Played On: Politics, People and the AIDS Epidemic” (1987), która dokumentuje wybuch epidemii AIDS w Stanach Zjednoczonych, i której filmowa adaptacja „A orkiestra grała dalej”, ukazała się w 1993 roku (Jeffrey Nordling jako Gaëtan Dugas). Dugas jest opisany jako czarujący, przystojny i wysportowany mężczyzna, który według własnej oceny posiadał setki partnerów seksualnych rocznie. Twierdził, że odkąd stał się aktywny seksualnie w 1972 roku, miał ponad 2500 partnerów seksualnych w Ameryce Północnej[5]. Shilts prezentuje zachowania Dugasa jako będące prawie socjopatyczne – rzekomo celowo zarażając albo przynajmniej lekkomyślnie narażając innych na kontakt z wirusem HIV. Mimo że został ostrzeżony przez lekarzy, iż może przenosić chorobę na innych, odpowiedział: „Ktoś mnie tym zaraził, ale nie zamierzam rezygnować z seksu”[3][6][7][8].
Analiza genetyczna HIV wspiera niejako teorię pacjenta zero, gdyż Dugas zaliczany jest do grupy homoseksualnych mężczyzn, którzy często podróżowali, były bardzo aktywni seksualnie i zmarli na AIDS w bardzo wczesnym stadium epidemii[9].
Jednak duża liczba ekspertów wyraziła swoje zastrzeżenia co do badań CDC na temat pacjenta zero i obarczenia Dugasa odpowiedzialnością za sprowadzenie HIV do miast, takich jak Los Angeles i San Francisco. W badaniu poświęconemu pacjentowi zero, średnia długość czasu pomiędzy kontaktem seksualnym a wystąpieniem objawów wynosiła 10 i pół miesiąca[10]. Choć książka Shiltsa nie stawia takiego zarzutu, powszechna stała się plotka, że Dugas był głównym roznosicielem wirusa. W 1988 roku Andrew R. Moss opublikował przeciwstawny punkt widzenia w amerykańskim dwutygodniku The New York Review of Books[11].
Artykuł z listopada 2007 roku opublikowany w czasopiśmie naukowym Proceedings of the National Academy of Sciences dowodzi, że HIV został wprowadzony do Haiti z Afryki w 1966 roku, a z Haiti do Stanów Zjednoczonych w 1969 roku[12]. Wyniki te wydają się odrzucać hipotezę pacjenta zero, że Dugas był odpowiedzialny za wprowadzenie wirusa HIV do Ameryki Północnej.
W maju 2016 roku, grupa naukowców pod kierownictwem prof. Michaela Worobeya, ekologa i biologa ewolucyjnego, przeprowadziła badania genetyczne próbek krwi pobranych od gejów i biseksualnych mężczyzn w 1978 i 1979 roku jako część badań dotyczących wirusowego zapalenia wątroby typu B i na podstawie wyników stwierdzono, że Dugas nie był źródłem wirusa w USA. Na drzewie genealogicznym wirusa HIV Dugas znalazł się w środku, nie na początku, a więc przekonanie, że jest on pacjentem zero – jak twierdzi prof. Worobey – nie jest poparte przez dane naukowe[13][14].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Guy Babineau, Gaétan Dugas and the 'AIDS Mary' myth [online], 2007.
- ↑ The Cell That Started a Pandemic. [dostęp 2016-07-19].
- ↑ a b Pete Moore, Tajemnicze choroby współczesnego świata, Bellona, 2015, s. 256.
- ↑ RICHARD A. MCKAY, “Patient Zero”: The Absence of a Patient’s View of the Early North American AIDS Epidemic [online], 2014.
- ↑ Malcolm Gladwell, The Tipping Point: How Little Things Can Make a Big Difference, Little Brown, 2000, ISBN 0-316-34662-4.
- ↑ Józef Krzyk, Życie w czasach AIDS. Historia plagi [online], wyborcza.pl, 2016.
- ↑ Randy Shilts, And the Band Played On: Politics, People and the AIDS Epidemic, St. Martin's Press, 1987, ISBN 0-312-00994-1.
- ↑ William A. Henry III, The Appalling Saga of Patient Zero, „Time”, 24 czerwca 2001, ISSN 0040-718X [dostęp 2016-07-12].
- ↑ Carla Kuiken i inni, Genetic Analysis Reveals Epidemiologic Patterns in the Spread of Human Immunodeficiency Virus, „American Journal of Epidemiology”, 9, 2000, s. 814–822, DOI: 10.1093/aje/152.9.814, ISSN 0002-9262, PMID: 11085392 [dostęp 2016-07-11] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-12] (ang.).
- ↑ David M. Auerbach i inni, Cluster of cases of the acquired immune deficiency syndrome.Patients linked by sexual contact, „The American Journal of Medicine”, 1984.
- ↑ John F. Murray, Andrew R. Moss, Diane Johnson, ‘AIDS Without End’, The New York Review of Books, 1988 [dostęp 2016-07-11].
- ↑ M. Thomas P. Gilbert i inni, The emergence of HIV/AIDS in the Americas and beyond, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 47, 2007, s. 18566–18570, DOI: 10.1073/pnas.0705329104, ISSN 0027-8424, PMID: 17978186, PMCID: PMC2141817 [dostęp 2016-07-11].
- ↑ Trenton Straube, Mapping Out Early AIDS in the U.S. [online], 16 maja 2016 [dostęp 2016-07-11].
- ↑ Melissa Dahl, The Man Who Was Wrongly Labeled As HIV’s ‘Patient Zero’ [online], 2016 [dostęp 2016-07-11].