Przejdź do zawartości

Biseksualność

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Biseksualizm)
Flaga dumy osób biseksualnych

Biseksualność[1][2] (z łac. bi „oboje, dwa” oraz z łac. sexualis „płciowy”), także: biseksualizm – romantyczny lub seksualny pociąg, oraz zachowania seksualne wobec zarówno mężczyzn, jak i kobiet[3][4][5], bądź też wobec więcej niż jednej płci biologicznej lub kulturowej[6][7][8]. Jest również definiowany jako romantyczny lub seksualny pociąg do osób każdej płci lub tożsamości płciowej, których poprawnym określeniem jest panseksualność[9][10][11] lub omniseksualność.

Termin „biseksualizm” jest używany głównie w kontekście ludzkiego pociągu, w celu określenia romantycznych lub seksualnych uczuć wobec kobiet i mężczyzn[4], a pojęcie to jest jedną z trzech głównych kategorii orientacji seksualnej wraz z heteroseksualizmem i homoseksualizmem, z których wszystkie istnieją na kontinuum heteroseksualno-homoseksualnym. Tożsamość biseksualna nie musi być równoznaczna z jednakowym pociągiem seksualnym do obu płci; zazwyczaj osoby, które mają wyraźną, ale nie wyłączną preferencję seksualną dla jednej płci w stosunku do drugiej, również identyfikują się jako biseksualne[12].

Naukowcy nie znają dokładnej przyczyny orientacji seksualnej, ale przewidują, że jest ona spowodowana złożoną interakcją wpływów genetycznych, hormonalnych i środowiskowych[13][14][15], a także nie postrzegają jej jako wyboru[13][14][16]. Chociaż żadna pojedyncza teoria dotycząca przyczyny orientacji seksualnej nie zyskała jeszcze powszechnego poparcia, naukowcy preferują teorie oparte na podstawach biologicznych[13]. Istnieje znacznie więcej dowodów na poparcie pozaspołecznych, biologicznych przyczyn orientacji seksualnej niż przyczyn społecznych, zwłaszcza w przypadku mężczyzn[17][18][19].

Możliwe, że w przypadku biseksualizmu o wyborze partnera nie decyduje płeć biologiczna, lecz wiele cech fizycznych i psychicznych od niej niezależnych[20].

Biseksualizm występował w różnych ludzkich społecznościach[21], a także w królestwie zwierząt[22][23][24][25] na przestrzeni całej zarejestrowanej historii. Jednak termin biseksualizm, podobnie jak terminy hetero- i homoseksualizm, powstał dopiero w XIX wieku[26].

Definicje

[edytuj | edytuj kod]

Orientacja i tożsamość seksualna oraz zachowania seksualne

[edytuj | edytuj kod]
 Główne artykuły: Orientacja seksualna, Tożsamość seksualna i Kontinuum seksualne.

Biseksualizm polega na romantycznym lub seksualnym pociągu wobec mężczyzn i kobiet. Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne stwierdza, że „orientacja seksualna występuje na pewnym kontinuum. Innymi słowy, ktoś nie musi być wyłącznie osobą homoseksualną lub heteroseksualną, ale może odczuwać w różnym stopniu oba rodzaje pociągu. Orientacja seksualna kształtuje się w ciągu całego życia danej osoby — różne osoby w różnych momentach życia zdają sobie sprawę, że są heteroseksualne, biseksualne lub homoseksualne”[12][27].

Skala Kinseya

[edytuj | edytuj kod]
 Główny artykuł: Skala Kinseya.

Alfred Kinsey w raportach z badań – Sexual Behavior in the Human Male (1948) i Sexual Behavior in the Human Female (1953), krytykuje podział ludzi tylko na dwie grupy homoseksualną i heteroseksualną[28][brak potwierdzenia w źródle].

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
 Główny artykuł: Demografia orientacji seksualnych.

Używanie do oznaczenia skali Kinseya ze stopniem środkowym jako wyznacznikiem biseksualizmu prowadzi do niewłaściwej interpretacji, ponieważ zawęża grupę do jednej siódmej możliwych wyników. Naukowcy do identyfikacji osób biseksualnych stosują kwestionariusze z pytaniem o orientację seksualną/tożsamość seksualną. Jeszcze innym sposobem identyfikacji jest tabela orientacji seksualnej Kleina pozwalająca wyznaczyć grupy według pociągu seksualnego, zachowania i przynależności społecznej[29]. Osoby biseksualne często różnie opisują swoją orientację w zależności od sytuacji. Takie zachowania zadeklarowało 83% biseksualnych mężczyzn i 67% biseksualnych kobiet[30].

Pod względem pociągu seksualnego może być stosowanych więcej kategorii niż uznawanych orientacji seksualnych. W badaniu z 2002 roku w USA wyznaczono następujące grupy pod względem pociągu seksualnego dla kobiet w wieku 18-44 lat[31]:

  • tylko do płci przeciwnej 85,7%
  • głównie do płci przeciwnej 10,2%
  • równo do obu płci 1,9%
  • głównie do tej samej płci 0,8%
  • tylko do tej samej płci 0,7%
  • nie jestem pewna 0,8%

i dla tej samej grupy wiekowej mężczyzn:

  • tylko do płci przeciwnej 92,2%
  • głównie do płci przeciwnej 3,9%
  • równo do obu płci 1,0%
  • głównie do tej samej płci 0,7%
  • tylko do tej samej płci 1,5%
  • nie jestem pewny 0,7%

Tożsamość seksualna wyznaczona w tym samym badaniu dla kobiet była następująca:

  • heteroseksualna lub straight 90,3%
  • homoseksualna 1,3%
  • biseksualna 2,8%
  • coś innego 3,8%
  • odmowa odpowiedzi 1,8%

a dla mężczyzn:

  • heteroseksualny lub straight 90,2%
  • homoseksualny 2,3%
  • biseksualny 1,8%
  • coś innego 3,9%
  • odmowa odpowiedzi 1,8%

Jakiekolwiek kontakty seksualne z płcią przeciwną deklarowało 94,1% kobiet i 93,8% mężczyzn. Zachowania seksualne z osobą tej samej płci deklarowało 11,2% kobiet i 6% mężczyzn.

Presja społeczna i zdrowie psychiczne

[edytuj | edytuj kod]

Osoby biseksualne, prawdopodobnie wskutek społecznej wrogości, stygmatyzacji i dyskryminacji[32][33][34][35] cechuje większe ryzyko zaburzeń psychicznych, myśli i prób samobójczych, samobójstw, nadużywania środków psychoaktywnych oraz samookaleczenia[32][36][37][33][34][35][38]. Przyczyny tych problemów nie zostały w pełni wyjaśnione.

Symbole

[edytuj | edytuj kod]
Trójkątny znak osób biseksualnych
 Główny artykuł: Symbole LGBT.

Najbardziej znanym symbolem biseksualizmu są zachodzący na siebie różowy trójkąt jako znak osób homoseksualnych i granatowy jako znak osób heteroseksualnych tworzące fioletową część reprezentującą biseksualizm. Są jednak tacy, którym różowy trójkąt źle się kojarzy, bowiem właśnie tak oznaczano homoseksualnych mężczyzn więzionych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych. Na analogicznej zasadzie kolorystycznej powstała także flaga dumy: dwa szerokie paski, różowy i granatowy, złączone w środku cieńszym, fioletowym.

Występowanie u innych gatunków zwierząt

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Homoseksualne zachowania zwierząt.

Biseksualizm występuje poza ludźmi u innych gatunków zwierząt, między innymi u bonobo, orek lub delfinów[39][40][41]. Biseksualizm rozumiany jako posiadanie cech anatomicznych lub zachowań obu płci poza ssakami występuje także u płazińców i niekiedy u ptaków[42].

Niektóre zwierzęta, pomimo możliwości wyboru, czasami preferowały przedstawicieli tej samej płci (gazele, antylopy, bizony). W innych przypadkach zwierzęta decydowały się na aktywność seksualną z przedstawicielami różnych płci w różnych etapach swojego życia. Aktywność homoseksualna u tych gatunków może być też sezonowa, jak w przypadku samców morsów, które angażują się w homoseksualną aktywność seksualną poza sezonem godowym i powracają do aktywności heteroseksualnej podczas okresu godowego[43].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jagoda Rodzoch-Malek, W jaki sposób mówi się w polszczyźnie o homoseksualizmie i osobach homoseksualnych?: analiza leksyki na podstawie danych leksykograficznych i tekstowych, Repozytorium Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 90-91 [dostęp 2020-02-18] (pol.).
  2. ↑ Jak mówić i pisać o osobach LGBT – Etyka języka [online], 17 stycznia 2022 [dostęp 2024-09-27], Cytat: "Mówmy: Homoseksualność i biseksualność – nie: homoseksualizm i biseksualizm." (pol.).
  3. ↑ Biseksualizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-29].
  4. ↑ a b Answers to your questions for a better understanding of sexual orientation and homosexuality [online] [dostęp 2020-07-17] (ang.).
  5. ↑ RC. Pillard, JM. Bailey. A biologic perspective on sexual orientation. „Psychiatr Clin North Am”. 18 (1), s. 71–84, marzec 1995. PMID: 7761309. 
  6. ↑ Understanding Bisexuality [online] [dostęp 2020-07-17] (ang.).
  7. ↑ Camille Holthaus, The Future of Bisexual Activism, „QED: A Journal in GLBTQ Worldmaking”, 2 (1), 2015, s. 22–36, DOI: 10.14321/qed.2.1.0022, ISSN 2327-1590 [dostęp 2020-07-17] (ang.).
  8. ↑ Bisexual Manifesto, „Anything That Moves”, 1990, Cytat: "We are tired of being analyzed, defined and represented by people other than ourselves, or worse yet, not considered at all. We are frustrated by the imposed isolation and invisibility that comes from being told or expected to choose either a homosexual or heterosexual identity. Monosexuality is a heterosexist dictate used to oppress homosexuals and to negate the validity of bisexuality. Bisexuality is a whole, fluid identity. Do not assume that bisexuality is binary or duogamous in nature: that we have “two” sides or that we must be involved simultaneously with both genders to be fulfilled human beings. In fact, don’t assume that there are only two genders. Do not mistake our fluidity for confusion, irresponsibility, or an inability to commit. Do not equate promiscuity, infidelity, or unsafe sexual behavior with bisexuality. Those are human traits that cross all sexual orientations. Nothing should be assumed about anyone’s sexuality, including your own. We are angered by those who refuse to accept our existence; our issues; our contributions; our alliances; our voice. It is time for the bisexual voice to be heard.".
  9. ↑ Bisexuality. W: Soble, Alan.: Sex from Plato to Paglia : a philosophical encyclopedia. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2006, s. 115. ISBN 0-313-32686-X. OCLC 61027378.
  10. ↑ Janell L. Carroll, Sexuality Now: Embracing Diversity, Cengage Learning, 2015, s. 322, ISBN 978-1-305-44603-8, Cytat: "Pansexuality is also sometimes included under the definition of bisexuality, since pansexuality rejects the gender binary and encompasses romantic or sexual attractions to all gender identities." (ang.).
  11. ↑ Pansexuality, [w:] Kim Rice, Sex and Society, Marshall Cavendish, 2010, s. 593, ISBN 978-0-7614-7907-9 [dostęp 2020-09-02], Cytat: "In some contexts, the term pansexuality is used interchangeably with bisexuality, which refers to attraction to individuals of both sexes... Those who identify as bisexual feel that gender, biological sex, and sexual orientation should not be a focal point in potential relationships." (ang.).
  12. ↑ a b Margaret Rosario i inni, Sexual Identity Development among Gay, Lesbian, and Bisexual Youths: Consistency and Change Over Time, „Journal of sex research”, 43 (1), 2006, s. 46–58, DOI: 10.1080/00224490609552298, ISSN 0022-4499, PMID: 16817067, PMCID: PMC3215279 [dostęp 2020-08-13].
  13. ↑ a b c Barbara L. Frankowski, Sexual Orientation and Adolescents, „Pediatrics”, 113 (6), 2004, s. 1827–1832, DOI: 10.1542/peds.113.6.1827, ISSN 0031-4005, PMID: 15173519 [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  14. ↑ a b Mary Ann Lamanna, Agnes Riedmann, Susan D. Stewart, Marriages, Families, and Relationships: Making Choices in a Diverse Society, Cengage Learning, 17 stycznia 2014, ISBN 978-1-305-17689-8 [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  15. ↑ Gail Wiscarz Stuart, Principles and Practice of Psychiatric Nursing - E-Book, Elsevier Health Sciences, 14 kwietnia 2014, ISBN 978-0-323-29412-6 [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  16. ↑ Gloria Kersey-Matusiak, Delivering Culturally Competent Nursing Care, Springer Publishing Company, 2013, ISBN 978-0-8261-9381-0 [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  17. ↑ (PDF) Sexual Orientation, Controversy, and Science [online], ResearchGate [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  18. ↑ Simon LeVay, Gay, Straight, and the Reason Why: The Science of Sexual Orientation, Oxford University Press, 30 września 2010, ISBN 978-0-19-975296-6 [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  19. ↑ Jacques Balthazart, The Biology of Homosexuality, Oxford University Press, USA, 2012, ISBN 978-0-19-983882-0 [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  20. ↑ MW. Ross. Beyond the biological model: new directions in bisexual and homosexual research.. „J Homosex”. 10 (3-4), s. 63–70, 1984. PMID: 6533177. 
  21. ↑ Homosexuality & civilization : Crompton, Louis, 1925- : Free Download, Borrow, and Streaming [online], Internet Archive [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  22. ↑ Bruce Bagemihl, Biological exuberance : animal homosexuality and natural diversity., London: Profile, 1999, ISBN 1-86197-182-6, OCLC 41157287 [dostęp 2020-08-13].
  23. ↑ Joan Roughgarden, Evolution's rainbow : diversity, gender, and sexuality in nature and people, Berkeley: University of California Press, 2004, ISBN 0-520-24073-1, OCLC 53375995 [dostęp 2020-08-13].
  24. ↑ Bisexual Species: Unorthodox Sex in the Animal Kingdom [online], Scientific American [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  25. ↑ Emily V. Driscoll, Bisexual Species, „Scientific American Mind”, 19 (3), 2008, s. 68–73, ISSN 1555-2284 [dostęp 2020-08-13].
  26. ↑ bisexuality - Origin and meaning of bisexuality by Online Etymology Dictionary [online], www.etymonline.com [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  27. ↑ Appropriate Therapeutic Responses to Sexual Orientation, „apa.org” [dostęp 2020-08-13] (ang.).
  28. ↑ Prevalance of Homosexuality study [online], kinseyinstitute.org [dostęp 2020-08-13].
  29. ↑ Sari van Anders. From One Bioscientist to Another: Guidelines for Researching and Writing About Bisexuality for the Lab and Biosciences. „Journal of Bisexuality”. 12 (3), s. 393–403, 2012. DOI: 10.1080/15299716.2012.702621. ISSN 1529-9716. 
  30. ↑ Gavin Ellison, Briony Gunstone: Sexual orientation explored: A study of identity, attraction, behaviour and attitudes in 2009. Equality and Human Rights Commission Research report 35. [dostęp 2014-11-09].
  31. ↑ Anjani Chandra, William D. Mosher, Casey Copen, Division of Vital Statistics, National Center for Health Statistics; Catlainn Sionean, Division of HIV/AIDS Prevention, National Center for HIV/AIDS, Viral Hepatitis, STD, and TB Prevention. Sexual Behavior, Sexual Attraction, and Sexual Identity in the United States: Data From the 2006–2008 National Survey of Family Growth. „National Health Statistics Reports”. 36, 3 marca 2011. 
  32. ↑ a b King M, et al. A Systematic Review of Mental Disorder, Suicide, and Deliberate Self Harm in Lesbian, Gay and Bisexual People. „BMC Psychiatry”. 18, s. 70, 2008. DOI: 10.1186/1471-244X-8-70. PMID: 18706118. PMCID: PMC2533652. 
  33. ↑ a b Pompili M, et al. Bisexuality and Suicide: A Systematic Review of the Current Literature. „The Journal of Sexual Medicine”. 11 (8), s. 1903–1913, 2014. DOI: 10.1111/jsm.12581. PMID: 24839908. 
  34. ↑ a b Plöderl M, Tremblay P. Mental Health of Sexual Minorities. A Systematic Review. „International Review of Psychiatry”. 27 (5), s. 367–385, 2015. DOI: 10.3109/09540261.2015.1083949. PMID: 26552495. 
  35. ↑ a b Ross LE, Salway T, Tarasoff LA, MacKay JM, Hawkins BW, Fehr CP. Prevalence of Depression and Anxiety Among Bisexual People Compared to Gay, Lesbian, and Heterosexual Individuals: A Systematic Review and Meta-Analysis. „The Journal of Sex Research”. 55 (4–5), s. 435–456, 2018. DOI: 10.1080/00224499.2017.1387755. PMID: 29099625. 
  36. ↑ Green KE, Feinstein BA. Substance Use in Lesbian, Gay, and Bisexual Populations: An Update on Empirical Research and Implications for Treatment. „Psychology of Addictive Behaviors”. 26 (2), s. 265–278, 2012. DOI: 10.1037/a0025424. PMID: 22061339. PMCID: PMC3288601. 
  37. ↑ Plöderl M, et al. Suicide Risk and Sexual Orientation: A Critical Review. „Archives of Sexual Behavior”. 42 (5), s. 715–727, 2013. DOI: 10.1007/s10508-012-0056. PMID: 23440560. [dostęp 2018-04-22]. 
  38. ↑ Salway T, et al. A Systematic Review and Meta-Analysis of Disparities in the Prevalence of Suicide Ideation and Attempt Among Bisexual Populations. „Archives of Sexual Behavior”. 48 (1), s. 89–111, 2019. DOI: 10.1007/s10508-018-1150-6. PMID: 29492768. 
  39. ↑ Bruce Bagemihl, Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity., London: Profile Books, 1999, ISBN 1-86197-182-6, OCLC 41157287.
  40. ↑ Roughgarden, Joan (May 2004). Evolution's Rainbow: Diversity, Gender, and Sexuality in Nature and People. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 0-520-24073-1.
  41. ↑ Emily V. Driscoll (July 2008). Bisexual Species: Unorthodox Sex in the Animal Kingdom. Scientific American.
  42. ↑ Milton Diamond (1998). Bisexuality: A Biological Perspective. Bisexualities – The Ideology and Practice of Sexual Contact with both Men and Women.
  43. ↑ Scott Bidstrup (2000). The Natural Crime Against Nature.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Płeć, tożsamość płciowa i orientacja seksualna
Płeć biologiczna
Zgodność tożsamości płciowej
z płcią przypisaną przy narodzinach
Tożsamości płciowe (gender)
Binarne
Trzecia płeć
Inne
Orientacje i tożsamości seksualne
Orientacje seksualne
Alternatywne określenia
Zobacz też
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biseksualność&oldid=74960996”