Dziemiany (gmina)

Dziemiany
	gmina wiejska
	; Siedziba Gminy Dziemiany
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	kościerski
TERC	2206022
Wójt	Leszek Pobłocki
Powierzchnia	124,97 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 4 300
• gęstość	34,3 os./km²
Nr kierunkowy	58
Kod pocztowy	83-425
Tablice rejestracyjne	GKS
	Adres urzędu:ul. 8-go Marca 3; 83-425 Dziemiany
Szczegółowy podział administracyjny
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Dziemiany
	Położenie na mapie Polski Dziemiany
	54°00′N 17°46′E/54,006389 17,768333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Dziemiany – gmina wiejska w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie gdańskim.

W skład gminy wchodzi 8 sołectw: Dziemiany, Jastrzębie Dziemiańskie, Kalisz, Piechowice, Płęsy, Schodno, Raduń, Trzebuń

Siedziba gminy to Dziemiany.

Według danych z 30 czerwca 2011^[2] gminę zamieszkiwało 4058 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 4340 osób^[3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Gmina zbiorowa Dziemiany została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie kościerskim w woj. pomorskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Dziemiany, Jastrzębie, Kalisz (część główna), Piechowice, Płęsy (część główna), Raduń, Trzebuń (część główna), Płoczyce (część), Łubiana (część) i Rotembark (część) oraz z obszarów dworskich Dunajki, Grzybowski Młyn (część) i Loryniec (część), położonych na tych terenach lecz nie wchodzących w skład gmin^[4].

Podczas II wojny światowej gminę Dziemiany (Sophienwalde) zniesiono, a jej obszar włączono do gminy Lipusz (Liebusch)^[5]. Ponadto 1 października 1944 od gminy Liebusch odłączono wsie Dziemiany, Raduń i Trzebuń (a także Szklana Huta, Śluza i Tuszkowy z przedwojennej gminy Lipusz) na potrzeby poligonu Truppenübungsplatz Westpreußen^[6].

Po wojnie powrócono do stanu administracyjnego sprzed wojny^[7]. 7 kwietnia 1945 roku gmina wraz z całym powiatem kościerskim weszła w skład nowo utworzonego woj. gdańskiego^[8]. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 7 gromad: Dziemiany, Jastrzębie, Kalisz, Piechowice, Płęsy, Raduń i Trzebuń^[9]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[10]. Obszar gminy Dziemiany wszedł w skład gromad Dziemiany (Dziemiany, Jastrzębie, Piechowice, Płęsy, Raduń i Trzebuń) i Kalisz (Kalisz)^[11].

Gminę Dziemiany reaktywowano w dniu 1 stycznia 1973 roku w powiecie kościerskim w woj. gdańskim^[12]. W skład gminy weszło 8 sołectw: Dziemiany, Jastrzębie Dziemiańskie, Kalisz, Piechowice, Płęsy, Raduń, Schodno i Trzebuń^[13]. 1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym mniejszym woj. gdańskim^[14].

2 lipca 1976 roku gmina została zniesiona, a jej obszar połączono z gminą Lipusz (bez sołectw Gostomko i Korne) w nową gminę Dziemiany-Lipusz z siedzibą w Dziemianch^[15].

Gminę Dziemiany reaktywowano 1 stycznia 1984 w tych samych granicach co w 1976 roku^[16]. De jure, od gminy Dziemiany-Lipusz odłączono sołectwa Lipusz, Lipuska Huta, Płocice, Szklana Huta, Śluza i Tuszkowy, które weszły w skład reaktywowanej gminy Lipusz, po czym pozostałe tereny gminy (sołectwa Dziemiany, Jastrzębie Dziemiańskie, Kalisz, Piechowice, Płęsy, Raduń, Schodno i Trzebuń,) przemianowano na gminę Dziemiany. Zapis taki oznacza, że w praktyce obie gminy sprzed komasacji w 1976 roku (Dziemiany i Lipusz) zostały z początkiem 1984 roku odtworzone, jednakże tylko gmina Dziemiany zachowała prawną ciągłość po gminie Dziemiany-Lipusz.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2005^[17] gmina Dziemiany ma obszar 124,97 km², w tym:

użytki rolne: 25%
użytki leśne: 59%

Gmina stanowi 10,72% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[3].

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	4 340	100	2 174	50,1	2 166	49,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	35		18		17

Miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Tab. 2. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy Dziemiany, z wyrażeniem ich położenia geograficznego.
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne
0160608	Belfort	osada	Belfort	54°02′21″N 17°50′33″E/54,039167 17,842500
0160962	Białe Błota	część wsi	Trzebuń	54°00′40″N 17°44′15″E/54,011111 17,737500
0161039	Borsztal	osada leśna	Trzebuń	54°02′08″N 17°43′41″E/54,035556 17,728056
0160666	Czarne	osada	Jastrzębie Dziemiańskie	53°59′03″N 17°49′32″E/53,984167 17,825556
0160761	Dąbrówka	osada	Piechowice	54°01′21″N 17°49′59″E/54,022500 17,833056
0160778	Dębina	osada	Piechowice	53°59′46″N 17°48′36″E/53,996111 17,810000
0160637	Dunajki	osada	Dziemiany	53°59′51″N 17°43′57″E/53,997500 17,732500
0161045	Dywan	osada	Trzebuń	54°02′18″N 17°40′44″E/54,038333 17,678889
0160614	Dziemiany	wieś		54°00′22″N 17°46′13″E/54,006111 17,770278
0160784	Głuchy Bór	osada leśna	Piechowice	53°59′43″N 17°50′23″E/53,995278 17,839722
0160695	Jałowe	część wsi	Kalisz	54°03′41″N 17°47′33″E/54,061389 17,792500
0160650	Jastrzębie Dziemiańskie	wieś		53°58′55″N 17°49′02″E/53,981944 17,817222
0160689	Kalisz	wieś		54°02′38″N 17°47′52″E/54,043889 17,797778
0160896	Kalwaria	osada	Raduń	53°58′32″N 17°45′14″E/53,975556 17,753889
0160790	Kloc	osada	Piechowice	54°00′59″N 17°50′14″E/54,016389 17,837222
0160904	Kolano	osada	Raduń	53°58′02″N 17°47′44″E/53,967222 17,795556
0160844	Kozłowiec	osada	Płęsy	54°00′42″N 17°54′41″E/54,011667 17,911389
0160979	Lampkowo	część wsi	Trzebuń	54°01′05″N 17°41′41″E/54,018056 17,694722
0160850	Laska	osada	Płęsy	53°59′27″N 17°52′28″E/53,990833 17,874444
0160703	Leżuchowo	część wsi	Kalisz	54°01′36″N 17°47′41″E/54,026667 17,794722
0160910	Milkowo	osada	Raduń	53°57′29″N 17°48′15″E/53,958056 17,804167
0161051	Mutkowo	osada	Trzebuń	54°01′32″N 17°39′06″E/54,025556 17,651667
0160726	Nowe Słone	osada	Kalisz	54°02′10″N 17°46′06″E/54,036111 17,768333
0160867	Ostrów	osada	Płęsy	54°00′08″N 17°54′22″E/54,002222 17,906111
0160809	Parowa	osada	Piechowice	54°01′19″N 17°47′17″E/54,021944 17,788056
0161068	Pełk	osada	Trzebuń	54°02′28″N 17°41′06″E/54,041111 17,685000
0160755	Piechowice	wieś		54°00′59″N 17°48′40″E/54,016389 17,811111
0160838	Płęsy	osada	Płęsy	54°00′32″N 17°53′36″E/54,008889 17,893333
0160815	Przerębska Huta	osada	Piechowice	54°01′06″N 17°53′29″E/54,018333 17,891389
0160880	Raduń	wieś		53°58′11″N 17°45′43″E/53,969722 17,761944
0160927	Raduń-Osiedle	osada	Raduń	53°58′33″N 17°46′02″E/53,975833 17,767222
0161074	Rozwalewo	osada	Trzebuń	54°01′27″N 17°39′34″E/54,024167 17,659444
0160873	Rów	osada	Płęsy	53°59′20″N 17°52′15″E/53,988889 17,870833
0160940	Schodno	osada	Schodno	54°02′54″N 17°51′10″E/54,048333 17,852778
0160620	Słonecznik	część wsi	Dziemiany	54°00′08″N 17°46′26″E/54,002222 17,773889
0160732	Słupinko	osada	Kalisz	54°01′36″N 17°51′11″E/54,026667 17,853056
0160749	Stare Słone	osada	Kalisz	54°02′29″N 17°46′08″E/54,041389 17,768889
0160672	Stony	osada	Jastrzębie Dziemiańskie	53°58′32″N 17°48′02″E/53,975556 17,800556
0160821	Szablewo	osada	Piechowice	53°59′34″N 17°49′06″E/53,992778 17,818333
0160933	Tkalnia	osada	Raduń	53°58′11″N 17°46′50″E/53,969722 17,780556
0160710	Tomaszewo	część wsi	Kalisz	54°01′27″N 17°48′44″E/54,024167 17,812222
0160956	Trzebuń	wieś		54°00′42″N 17°42′16″E/54,011667 17,704444
0161080	Turzonka	osada	Trzebuń	54°02′19″N 17°44′23″E/54,038611 17,739722
0160985	Wilczewo	część wsi	Trzebuń	54°00′09″N 17°42′59″E/54,002500 17,716389
0160991	Zajączkowo	część wsi	Trzebuń	54°01′04″N 17°40′36″E/54,017778 17,676667
0160643	Zarośle	osada leśna	Dziemiany	53°59′48″N 17°47′15″E/53,996667 17,787500
0161000	Zatrzebionka	część wsi	Trzebuń	54°01′26″N 17°42′19″E/54,023889 17,705278
0161016	Zimny Dwór	część wsi	Trzebuń	54°01′09″N 17°42′21″E/54,019167 17,705833
0161022	Żabowo	część wsi	Trzebuń	54°00′38″N 17°40′16″E/54,010556 17,671111
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części(xls),Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-04-28

Piramida wieku mieszkańców gminy Dziemiany w 2014 roku^[1].

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Brusy, Karsin, Kościerzyna, Lipusz, Studzienice

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

gmina Dziemiany-Lipusz

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Dziemiany w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2011-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Dziemiany w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 601
↑ Liebusch
↑ Truppenübungsplatz Westpreußen
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
↑ Dz.U. z 1945 r. nr 11, poz. 57
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr 23/III/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu starogardzkiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 16, Poz. 91)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 15 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 195).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
↑ Dz.U. z 1983 r. nr 70, poz. 314
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja2016-1] Gmina Dziemiany w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2011-09-14]. (pol.).

[:0-3] Gmina Dziemiany w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[4] Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 601

[5] Liebusch

[6] Truppenübungsplatz Westpreußen

[7] Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8

[8] Dz.U. z 1945 r. nr 11, poz. 57

[9] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[10] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[11] Uchwała Nr 23/III/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu starogardzkiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 16, Poz. 91)

[12] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[13] Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 15 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 195).

[14] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92

[15] Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143

[16] Dz.U. z 1983 r. nr 70, poz. 314

[autonazwa1-17] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Wsie	Dziemiany Jastrzębie Dziemiańskie Kalisz Piechowice Raduń Trzebuń
Osady	Belfort Czarne Dąbrówka Dębina Dunajki Dywan Kalwaria Kloc Kolano Kozłowiec Laska Milkowo Mutkowo Nowe Słone Ostrów Parowa Pełk Płęsy Przerębska Huta Raduń-Osiedle Rozwalewo Rów Schodno Słupinko Stare Słone Stony Szablewo Tkalnia Turzonka
Osady leśne	Borsztal Głuchy Bór Zarośle
Części wsi	Białe Błota Jałowe Lampkowo Leżuchowo Słonecznik Tomaszewo Wilczewo Zajączkowo Zatrzebionka Zimny Dwór Żabowo

Miasta	Kościerzyna
Gminy miejskie	Kościerzyna
Gminy wiejskie	Dziemiany Karsin Kościerzyna Liniewo Lipusz Nowa Karczma Stara Kiszewa

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1919–39) woj. gdańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Kościerzyna Skarszewy
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Dziemiany Kościerzyna Liniewo Lipusz Nowa Karczma Pogódki (do 1954) Skarszewy Stara Kiszewa Wielki Klincz (od 1973)
Gromady (1954–72)	Bolesławowo (1954–57) Dziemiany (1954–72) Górne Maliki (1954–61) Grabowo Kościerskie (1954–59) Kalisz (1954–57) Konarzyny (1954–61) Kościerzyna (1962–72) Korne (1954–61) Liniewo (1954–72) Lipusz (1954–72) Loryniec (1954–6?) Nowa Karczma (1954–72) Nowy Barkoczyn (1954–71) Pogódki (1954–72) Skarszewy (1958–72) Skorzewo (1954–61) Stara Kiszewa (1954–72) Stare Polaszki (1954–61) Stary Bukowiec (1954–71) Stawiska (1954–59) Szczodrowo (1954–59) Wąglikowice (ok. 1969–72) Wielki Klińcz (1954–72) Więckowy (1954–59) Wysin (1954–61)
Zobacz też	Dziemiany-Lipusz (1976–83) Nowa Karczma-Liniewo (1976–82)