Gozdowo (województwo mazowieckie)

Gozdowo
	wieś
	; Kościół pw. Wszystkich Świętych
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	sierpecki
Gmina	Gozdowo
Liczba ludności (2021)	1465
Strefa numeracyjna	24
Kod pocztowy	09-213
Tablice rejestracyjne	WSE
SIMC	0565179
	Położenie na mapie gminy Gozdowo Gozdowo
	Położenie na mapie Polski Gozdowo
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Gozdowo
	Położenie na mapie powiatu sierpeckiego Gozdowo
	52°43′21″N 19°41′23″E/52,722500 19,689722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Gozdowo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sierpeckim, siedziba gminy Gozdowo^[6]^[5]. Ma status sołectwa^[7].

Przez miejscowość przepływa Wierzbica, rzeka dorzecza Wisły, dopływ Skrwy.

Etymologia

Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego gozd – gęsty las, pustkowie.

Części wsi

Integralne części wsi Gozdowo^[6]^[5]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
1056244	Parcele	kolonia (zniesiona w 2023 r.^[8])
1056250	Przybyszewo	kolonia
1056280	Zimna Woda	kolonia

Historia

Na terenie gminy Gozdowo znajduje się wiele stanowisk archeologicznych, co świadczy o tym, że początki osadnictwa w sięgają zamierzchłych czasów^[9]. Teren ten był dawniej silnie zalesiony^[9]. W miejscowości odkryto dwie cmentarzyska szkieletowe w obudowie kamiennej z XI i XII wieku, gdzie prawdopodobnie chowano miejscowych drobnych rycerzy. Wieś położona była 20 km na północ od Płocka, przy trakcie łączącym stolicę Mazowsza z Sierpcem poprzez Proboszczewice, Gozdowo i Kurowo – ważne ośrodki parafialne, które istniały tu już w XIV wieku. Ta droga stanowiła najkrótsze połączenie między dwoma wczesnośredniowiecznymi grodami książęcymi (wzdłuż górnego biegu rzeki Bielica, lewego dopływu Skrwy), mającymi korzenie znacznie starsze niż ich wymienienie w źródłach. Dodatkowo, Gozdowo leżało jedynie 10 km na północny zachód od Bielska, ważnej osady targowej i węzła komunikacyjnego, który do roku 1305 stanowił również siedzibę parafii dla mieszkańców Gozdowa^[10].Po raz pierwszy Gozdowo wzmiankowane było na początku XIV wieku^[9].

W roku 1305 Krystyn ufundował kościół parafialny w Gozdowie^[10], jednocześnie erygowano miejscową parafię Wszystkich Świętych przekazując plebanowi tereny w pobliskim Głuchowie. W akcie erekcyjnym biskupa płockiego Jana, Gozdowo zostało opisane jako hereditas paterna wojewody czerskiego^[10]. Kompleks ten przeszedł na niego w drodze dziedziczenia majątku ojcowskiego i prawdopodobnie posiadał wcześniejsze tradycje rezydencji szlacheckiej^[10].

W czasach średniowiecznych wieś często odwiedzał władca Mazowsza Konrad I mazowiecki, ówczesna osada była siedzibą rodu Gozdawy. W roku 1827 w Gozdowie było 28 domów i miało 187 mieszkańców^[11]. W roku 1885 wieś miała już 32 domy i 300 mieszkańców^[11]. Do roku 1954 Gozdowo znajdowało się w gminie Lisewo. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gozdowo. Po reformie administracyjnej w 1975 nie reaktywowano gminy Lisewo, a w jej miejsce utworzono dwie inne: gminę Mochowo i gminę Gozdowo. W zasięg gminy weszła również dawna gmina Lelice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego.

W roku 1934 na terenie wsi otwarto linię kolejową nr 33 wraz ze stacją (obecnie przystankiem) Gozdowo. W roku 1956 wieś została zelektryfikowana^[12]. W roku 1961 rozpoczęto budowę szkoły podstawowej^[12]. Od roku 1962 na trasie Sierpc - Gozdowo - Płock zaczęła kursować komunikacja autobusowa^[12]. W roku 1964 zbudowano bazę Gminnej Spółdzielni^[12]. W roku 1973 utworzono bank spółdzielczy oraz zaczęto przygotowania do budowy gminnego ośrodka zdrowia z mieszkaniami dla lekarza oraz apteki^[12].

Zabytki i obiekty turystyczne

parafialny kościół Wszystkich Świętych – neogotycki kościół murowany, z lat 1901-1902. Dzwonnica murowana początek XX wieku.
Dawniej w Gozdowie stał zabytkowy dwór jednak uległ spaleniu. Na miejscu dawnego budynku wybudowano scenę do wystąpień publicznych.
Park z wysepką w Gozdowie, który dawniej był osobistym ogrodem rodu Gozdawy.
Na cmentarzu parafialnym spoczywa zmarły w 1925 w pobliskim Kolczynie malarz Ryszard Okniński.

Edukacja w Gozdowie

W miejscowości działa przedszkole i Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej.

Zobacz też

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 35588.
↑ Wieś Gozdowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2025-03-03] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2025-03-03] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 325 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Strona gminy, sołectwa
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
↑ ^a ^b ^c Charakterystyka gminy. [w:] Urząd Gminy Gozdowo [on-line]. 13 maja 2005. [dostęp 2010-11-14].
↑ ^a ^b ^c ^d Pacuski 1992 ↓, s. 4.
↑ ^a ^b Gozdowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 760 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Historia Gminy. [dostęp 2013-05-11].

Bibliografia

K.K. Pacuski K.K., O rodzie Gozdawów na Mazowszu w XIV–XV w. i jego tradycjach, „Notatki Płockie”, 337 (3), 1992 .

Linki zewnętrzne

Gozdowo 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 760 .
Oficjalna strona gminy Gozdowo

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 35588.

[pwl-2] Wieś Gozdowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2025-03-03] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[nsp-3] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2025-03-03] .

[poczta-4] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 325 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-5] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

[R2013-6] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[sol-7] Strona gminy, sołectwa

[R2022-8] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)

[historia-9] Charakterystyka gminy. [w:] Urząd Gminy Gozdowo [on-line]. 13 maja 2005. [dostęp 2010-11-14].

[CITEREFPacuski19924-10] Pacuski 1992 ↓, s. 4.

[SgKP-11] Gozdowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 760 .

[gozdowo-12] Historia Gminy. [dostęp 2013-05-11].

[2]

[3]

[4]

[5]

[1]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Wsie	Antoniewo Białuty Bombalice Bonisław Bronoszewice Cetlin Czachorowo Czachowo Czarnominek Dzięgielewo Głuchowo Gnaty Golejewo Gozdowo Kolczyn Kowalewo-Boguszyce Kowalewo Podborne Kowalewo-Skorupki Kozice Kuniewo Kurowo Kurówko Lelice Lisewo Duże Lisewo Małe Lisice-Folwark Łysakowo Miodusy Ostrowy Reczewo Rempin Rękawczyn Rogienice Rogieniczki Rycharcice Smorzewo Stradzewo Węgrzynowo Zakrzewko Zbójno
Kolonia	Kolonia Przybyszewo
Integralne części wsi	Czachówko Dramin (zniesiona) Gnaciki Kolczyn-Wrzosy Kuskowo Leszczynki Parcele (zniesiona) Przybyszewo Wilkowo Wrzosy Zbójno-Budy Zimna Woda