Hawrań
| [[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}} | |
| Państwo |
{{{państwo}}} |
|---|---|
| Położenie |
{{{położenie}}} |
| Pasmo |
{{{pasmo}}} |
| Wysokość |
{{{wysokość}}} m n.p.m. |
| Wybitność |
{{{wybitność}}} m |
Położenie na mapie brak  Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} | |
Hawrań (słow. Havran, niem. Rabstein, Rabenstein, węg. Havrán, Holl, 2152 m n.p.m.) – najwyższy szczyt (dawniej niezgodnie z prawdą uważany za drugi pod tym względem) Tatr Bielskich na Słowacji, znajdujący się w środkowej części ich zachodniej połowy, w głównej grani Tatr na odcinku, na którym pokrywa się ona z główną granią Tatr Bielskich; jednocześnie najwyższy wapienny szczyt całych Tatr.
Topografia
Hawrań oddzielony jest na zachodzie od sąsiedniego Nowego Wierchu (1999 lub 2009 m) wyraźną Hawranią Przełęczą (1919 m). Na wschodzie Hawrań graniczy z Płaczliwą Skałą (2142 m), oddzielony Strzystarską Przełęczą (1969 m). Szczyty te razem z Muraniem (na zachód od Nowego Wierchu) tworzą charakterystyczną grupę, widoczną m.in. z wielu miejsc w Tatrach Wysokich.
Masyw Hawrania góruje aż nad pięcioma dolinami. Po stronie południowej są to Stefanowa Dolina (pd. zach.) oraz Dolina Zadnich Koperszadów. Od strony północnej wcinają się w masyw Dolina Hawrania (pn. zach.), Dolina Czarnego Potoku (pn.) oraz Strzystarski Żleb, górne piętro Doliny Bielskiego Potoku (pn. wsch.). Ostatnie dwie z nich są rozdzielone północnym krańcem grani głównej Tatr, opadającej łagodnie poprzez rozległy masyw Starej Jaworzynki i Długiego Wierchu na Ździarską Przełęcz, która stanowi północno-wschodni koniec Tatr i rozdziela je od Magury Spiskiej.
W grani od Hawraniej Przełęczy przed głównym wierzchołkiem znajdują się Niżni Hawrani Zwornik (od którego odchodzi Stefanowy Dział), Hawrania Czubka oraz Hawrania Szczerbina. Ku południowemu wschodowi od szczytu odchodzi główna grań Tatr z Hawranią Przehybą i Hawranim Nosem. Około 250 m na północ od wierzchołka znajduje się natomiast Wyżni Hawrani Zwornik (ok. 2100 m), w którym odchodzi grań północno-zachodnia, kończąca się w Jeleniej Kopce (ok. 1490 m) i Czarnym Wierchu (ok. 1364 m). W grzbiecie tym znajduje się turnia o nazwie Niżni Hawrań (Nižny Havran, 1814 m), a nieco niżej Zadni Hawrani Kopiniak (ok. 1740 m) i Skrajny Hawrani Kopiniak (ok. 1720 m). Z tego ostatniego opada do Doliny Hawraniej najwyższa ściana w Tatrach Bielskich o wysokości ok. 250 m. Na zboczach Hawrania znajduje się kilkanaście jaskiń. Najbardziej znana z nich jest Jaskinia Strzystarska – najgłębsza (201 m) w Tatrach Bielskich.
Nazwa
Nie jest znane pochodzenie nazwy szczytu (słowacki rzeczownik havran oznacza zarówno "gawrona", jak i "karego konia"). Dawniej Hawrań był nazywany razem z sąsiednią Płaczliwą Skałą Szczytem Wideł (niem. Gabelspitze), po słowacku zaś Nižna vidla lub Panská vidla.
Oprócz stosowanej w tym artykule męskiej (ten Hawrań, na Hawraniu), spotykana jest też żeńska odmiana nazwy szczytu (ta Hawrań, na Hawrani) której zwolennikami są Zofia i Witold Henryk Paryscy.
Turystyka
Szczyt stanowi doskonały punkt widokowy z oryginalnym spojrzeniem na panoramę Tatr Wysokich. Dawniej prowadził nań znakowany żółto szlak turystyczny ze Ździaru. Najłatwiejsze wejście na Hawrań prowadzi z Doliny Jaworowej przez Hawranią Przełęcz, nie jest jednak dozwolone (cały masyw znajduje się na terenie rezerwatu ścisłego). Widoki na Hawrań rozpościerają się z bardzo wielu miejsc na północ, południe i zachód od szczytu. Najbliższy szczytowi szlak jest oznakowany na niebiesko i prowadzi Doliną Zadnich Koperszadów z Doliny Jaworowej na Przełęcz pod Kopą.
Kultura
Hawrań występuje w znanym wierszu Hawrań i Murań Władysława Broniewskiego z 1935 roku: Szablon:CytatD
Bibliografia
- Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
- Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Wysokie i Bielskie : polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-88-0.
- Władysław Cywiński: Tatry Bielskie część zachodnia. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 1997. ISBN 83-7104-015-6.
- Wielka Encyklopedia Tatrzańska, hasło "Hawrań". [dostęp 24.04.2008].
- Tatry Bielskie – Hawrań. [dostęp 07.07.2008].