Durny Szczyt
| ||
 Widok z Doliny Białych Stawów. Od lewej Poślednia Turnia, Durny Szczyt, Mały Durny Szczyt | ||
| Państwo |  Słowacja
| |
| Położenie | Powiat Poprad 
| |
| Pasmo | Tatry, Karpaty | |
| Wysokość | 2623 m n.p.m. | |
| Wybitność | 111 m | |
| Pierwsze wejście | 8 sierpnia 1877 r. Ödön Téry, Martin Spitzkopf | |
| • zimowe | 27 marca 1910 | |
Położenie na mapie Tatr   Durny Szczyt | ||
 49°11′51,1″N 20°12′30,1″E/49,197528 20,208361
| ||
Durny Szczyt (słow. Pyšný štít, niem. Schwalbenturm, węg. Fecske-torony, 2623[1][2] lub 2625[3] m n.p.m.) – czwarty co do wysokości szczyt Tatr, znajdujący się w długiej bocznej grani pomiędzy Baranimi Rogami (Baranie rohy) a Łomnicą (Lomnický štít)[3].
Topografia[edytuj | edytuj kod]
Wierzchołek góruje nad:
- Doliną Pięciu Stawów Spiskich (kotlina Piatich Spišských plies) – górnym piętrem Doliną Małej Zimnej Wody (Malá Studená dolina),
- Miedzianą Kotliną (Medená kotlina) – odgałęzieniem Doliny Dzikiej (Veľká Zmrzlá dolina), górnego piętra Doliny Zielonej Kieżmarskiej (dolina Zeleného plesa)[2].
Jest to urwisty wierzchołek o wyraźnej kulminacji położony pomiędzy Małym Durnym Szczytem (Malý Pyšný štít) – rozdziela je Durna Przełęcz (Lastovičia štrbina) – a Poślednią Turnią, oddzieloną Klimkową Przełęczą (Bachledova štrbina). W Durnej Przełęczy króluje niewielka turnia – Durna Igła, rozdzielająca ją na dwa siodła: Przełęcz Pawlikowskiego (położoną bliżej Durnego Szczytu) i Maćkową Przełęcz. Z kolei w grani łączącej Durny Szczyt z Poślednią Turnią (i dalej Łomnicą) najbliższym wzniesieniem jest Durna Turniczka, położona już za Klimkową Przełęczą[4].
Na południe od południowo-wschodniej grani Durnego Szczytu odgałęzia się długa Durna Grań (Pyšný hrebeň), opadająca w kierunku Złotych Spadów. Znajdują się w niej kolejno następujące obiekty:
- Durna Szczerbinka (Pyšná štrbina),
- Durna Czubka (Pyšný hrb),
- Wyżnie Durne Wrótka (Vyšné pyšné vrátka),
- Zadni Durny Kopiniak (Zadná pyšná veža),
- Pośrednie Durne Wrótka (Prostredné pyšné vrátka),
- Pośredni Durny Kopiniak (Prostredná pyšná veža),
- Niżnie Durne Wrótka (Nižné pyšné vrátka),
- Skrajny Durny Kopiniak (Predná pyšná veža),
- Wyżni Durny Karb (Vyšný pyšný zárez),
- Zadnia Durna Baszta (Zadná pyšná bašta),
- Pośredni Durny Karb (Prostredný pyšný zárez),
- Pośrednia Durna Baszta (Prostredná pyšná bašta),
- Niżni Durny Karb (Nižný pyšný zárez),
- Skrajna Durna Baszta (Predná pyšná bašta),
- Wyżnia Durna Szczerba (Vyšná Pyšná štrbina),
- Durne Rogi (Pyšné rohy),
- Niżnia Durna Szczerba (Nižná Pyšná štrbina),
- Durna Kopa (Pyšná kopa)[4][5].
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Słowo durny w gwarze podhalańskiej znaczy: dumny, pyszny. Nazwa szczytu związana jest z jego wyglądem. Dawniej szczyt określano wieloma podobnymi nazwami: Durny Wierch, Durna Góra, Dumna Góra, Głupi Wierch, Głupia Góra, także Mała Łomnica[4]. W literaturze niemieckiej używano pierwotnie określeń Nordtrabant lub Lomnitzer Nordtrabant, natomiast Węgrzy nazywali wierzchołek: Lomniczi éjszaki lábas lub Északi mellékcsúcs. Później przez pomyłkę przesunięto w językach węgierskim i niemieckich na Durny Szczyt jego obecne nazwy, które pojawiły się także częściowo po czesku i słowacku. Polska nazwa pochodzi sprzed 1880 r.[1]
Dostępność[edytuj | edytuj kod]
Góra jest dostępna jedynie dla bardzo wprawnych turystów górskich, konieczne jest towarzystwo uprawnionego przewodnika lub członkostwo w związku alpinistycznym (np. PZA, JAMES, OEAV, DAV) i poruszanie się drogami o skali trudności co najmniej II według UIAA[6]. Masyw Durnego Szczytu należy do najbardziej skomplikowanych orientacyjnie miejsc w Tatrach, przez co w razie załamania pogody wycofanie się bywa trudne[4]. Widok z wierzchołka należy do najbardziej rozległych w Tatrach[4].
Historia zdobycia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze odnotowane wejścia:
- pierwsze letnie – Ödön Téry, Martin Spitzkopf, 8 sierpnia 1877 r., po wcześniejszej nieudanej próbie 1 sierpnia,
- drugie – Jan Gwalbert Pawlikowski, Maciej Sieczka i Józef Sieczka, 8 sierpnia 1881 r.,
- zimowe – Ede Hruby, Oszkár Jordán, Roman Komarnicki i Jenő Serényi, 27 marca 1910 r.[4]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005, s. 124. ISBN 83-909352-2-8.
- ↑ a b Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 406-408. ISBN 83-01-13184-5.
- ↑ a b c d e f Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XX. Baranie Rogi – Durny Szczyt. Warszawa: Sport i Turystyka, 1976, s. 137-162.
- ↑ Endre Futó: Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. [dostęp 2013-08-04].
- ↑ Durny Szczyt (TATRY WYSOKIE) 2623 m. Góryonline.com. [dostęp 2014-08-21].
| |||||||||||
| |||||
