Józef Tkaczow

Józef Tkaczow
Józef Tkaczów
Data i miejsce urodzenia	6 marca 1900 ; Boguchwała
Data i miejsce śmierci	2 grudnia 1972 ; Rzeszów
Miejsce spoczynku	Cmentarz w Boguchwale
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	doktor
Edukacja	I Gimnazjum Państwowe w Rzeszowie
Alma Mater	Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego
Partia	KPP, PPR, PZPR
Rodzice	Roman, Józefa
Krewni i powinowaci	Jan, Ferdynand, Stanisław (bracia)
	Odznaczenia

Józef Tkaczow, pierwotnie Tkaczów (ur. 6 marca 1900 w Boguchwale, zm. 2 grudnia 1972 w Rzeszowie) – polski działacz komunistyczny, lekarz z tytułem doktora, pułkownik, działacz społeczny, polityczny i służby zdrowia.

Życiorys

Urodził się 6 marca 1900 w Boguchwale w rodzinie chłopskiej jako syn Romana (1864–1942, pochodzący z terenów ukraińskich, pracujący jako dworski chmielarz w boguchwalskim majątku) i Józefy. Jego braćmi byli Jan (1893–1938), Ferdynand (1902–1936), Stanisław (1913–1969) – także działacze polityczni^[1]. Pierwotnie nazwisko rodziny brzmiało Tkaczów^[2].

Wychowywał się w duchu ruchu komunistycznego wraz z braćmi. 14 czerwca 1921 ukończył I Gimnazjum Państwowe w Rzeszowie^[3]^[4]^[5]. Podjął studia rolnicze na kierunku agronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim, zaś podczas odbywania praktyki w majątku Radziwiłłów w Starejwsi, przyczynił się do strajku tamtejszej służby folwarcznej, w związku z czym był zmuszony przerwać studia. Następnie podjął studia medycyny na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończył w 1928. Uzyskał tytuł doktora i został lekarzem. W tym zawodzie pracował w sanatorium w Bystrej, w Ludwikowie, w szpitalu gruźliczym prowadzonym przez Zakon Polskich Kawalerów Maltańskich w Rychtalu. Później prowadził praktykę lekarską w rodzinnej Boguchwale w gminie Racławówka. Od 1928 był członkiem Komunistycznej Partii Polski. W okresie międzywojennym rodzinny dom Tkaczowów był miejscem tajnych zebrań i spotkań rzeszowskich komunistów.

Podczas II wojny światowej wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, był organizatorem tej partii, a także Gwardii Ludowej. Aresztowany w 1943 przez Niemców był więziony w więzieniu w Tarnowie, na zamku w Rzeszowie, w obozie pracy w Pustkowie, w obozach Auschwitz-Birkenau, Sachsenhausen, Bergen-Belsen do 1945. Tam po wyzwoleniu przez aliantów jako lekarz pracował do końca 1945 w szpitalach dla byłych więźniów obozów. Po powrocie w rodzinne strony był organizatorem polikliniki przy ul. Jagiellońskiej w Rzeszowie. Później rozwijał infrastrukturę szpitalną przy ul. Króla Stanisława Leszczyńskiego. Od 5 marca 1946 do 31 grudnia 1954 pełnił stanowisko naczelnika Wydziału Zdrowia Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie, początkowo w stopniu kapitana, później w stopniu podpułkownika. Działał przy staraniach o powstanie rzeszowskiego szpitala MSW, otwartego w 1958 w dzielnicy Baranówka, którego został dyrektorem. Był ordynatorem rzeszowskiego szpitala wojskowego, podporządkowanego MSW. Awansowany do stopnia pułkownika ludowego Wojska Polskiego. Pełnił funkcję dyrektora Zarządu Zdrowia i Spraw Socjalnych Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Rzeszowie, do końca życia pełnił posadę dyrektora szpitala KW MO.

Równolegle z pracą zawodową pozostawał aktywnym działaczem komunistycznym, od początku będąc członkiem KW PPR, następnie wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, był członkiem Komitetu Wojewódzkiego (KW) PZPR w Rzeszowie, brał udział we wszystkich zjazdach partii. W strukturach partyjnych był lektorem i wykładowcą. Przez wiele lat pełnił mandat radnego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie, był przewodniczącym Komisji Zdrowia i Pomocy Społecznej WRN.

Był organizatorem Związku Więźniów Politycznych Obozów Koncentracyjnych. Został prezesem Zarządu Okręgu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Rzeszowie (ponownie wybrany w 1970^[6]), a w 1971 został członkiem Rady Naczelnej ZBoWiD^[7]. Pełnił funkcję prezesa zarządu wojewódzkiego Polskiego Czerwonego Krzyża w Rzeszowie oraz Ligi Przyjaciół Żołnierza^[8]. Ponadto organizował Związek Zawodowy Pracowników Służby Zdrowia, Ligi Obrony Kraju i innych organizacji. Był przewodniczącym zarządu oddziału wojewódzkiego Społecznego Komitetu Przeciwalkoholowego.

Był żonaty, miał córkę i syna. Zmarł 2 grudnia 1972 w Rzeszowie. Został pochowany na cmentarzu w Boguchwale po świeckiej ceremonii oraz uroczystym pogrzebie z licznym udziałem uczestników 5 grudnia 1972.

Postanowieniem Gromadzkiej Rady Narodowej z lipca 1973 imię Józefa Tkaczowa nadano głównej ulicy w Boguchwale, biegnącej w stronę Rzeszowa^[9]. Na wniosek Instytutu Pamięci Narodowej na mocy ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 roku o zakazie propagowania komunizmu Rada Miejska w Boguchwale zmieniła nazwę ulicy uchwałą nr XLV.568.2017 z dnia 31 sierpnia 2017^[10]^[11].

Ordery i odznaczenia

Order Budowniczych Polski Ludowej (1971)^[12]
Order Sztandaru Pracy I klasy
Order Sztandaru Pracy II klasy
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)^[13]
Złoty Krzyż Zasługi (1952)^[14]
Srebrny Krzyż Zasługi
Odznaka „Zasłużony dla województwa rzeszowskiego”
Inne odznaczenia, w tym państwowe, wojskowe, bojowe
Najwyższe odznaczenia honorowe PCK

Przypisy

↑ Elżbieta Ciastoniowa. Jeden z czterech braci.... „Nowiny”, s. 4, Nr 200 z 22 lipca 1971.
↑ Sprawozdanie Dyrekcji I. Gimnazjum Państwowego w Rzeszowie za rok 1920/21. Rzeszów: 1921, s. 10, 16.
↑ Sprawozdanie Dyrekcji I. Gimnazjum Państwowego w Rzeszowie za rok 1920/21. Rzeszów: 1921, s. 16.
↑ Spis maturzystów w latach 1860–1938. W: Sprawozdanie Dyrekcji I Państwowego Gimnazjum im. ks. St. Konarskiego w Rzeszowie za rok szkolny 1937/38. Rzeszów: 1938, s. LXII.
↑ Zbigniew Wawszczak. Wychowankowie rzeszowskiego gimnazjum o dawnym i dzisiejszym Rzeszowie, serenadach pod oknami pięknych rzeszowianek i akcji na cesarsko-królewskie orły. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 142, s. 6, 16 czerwca 1960.
↑ Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 134.
↑ O IV Kongresie ZBoWiD – mówi przewodniczący delegacji rzeszowskiej płk dr Józef Tkaczow. „Nowiny”, s. 3, Nr 252 z 25 września 1969.
↑ Józef Tkaczow. „Dni Morza” umasowią szeregi Ligi Przyjaciół Żołnierza. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 4, Nr 153 z 27–28 czerwca 1953.
↑ Sławomir Wnęk. Kronika. 40 lat temu zmarł Józef Tkaczow (1900–1972). Patron głównej ulicy w Boguchwale, lekarz, działacz społeczny i polityczny. „Wiadomości Boguchwalskie”. 5 (79), s. 10, 2012. ISSN 1731-3384.
↑ MagdalenaM. Mach MagdalenaM., IPN nie chce ul. Tkaczowa. Ale w Boguchwale pamiętają go jako dobrego człowieka, „Gazeta Wyborcza”, 28 sierpnia 2017 .
↑ Nowe nazwy ulic w Boguchwale już funkcjonują [online], www.boguchwala.pl [dostęp 2018-01-11] (pol.).
↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, Nr 200 z 22 lipca 1971.
↑ M.P. z 1954 r. nr 105, poz. 1362.
↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1104.

Bibliografia

Poznajemy delegatów na Wojewódzką Konferencję Partyjną w Rzeszowie. Tow. Józef Tkaczow. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 5, Nr 180 z 2 lipca 1950.
Elżbieta Ciastoniowa. Jeden z czterech braci.... „Nowiny”, s. 4, Nr 200 z 22 lipca 1971.
Józef Tkaczow. Nekrologi. „Nowiny”, s. 2, Nr 335 z 3 grudnia 1972.
Zmarł tow. Józef Tkaczow. „Nowiny”, s. 2, Nr 336 z 4 grudnia 1972.
Józef Tkaczow. Nekrolog. „Nowiny”, s. 2, Nr 336 z 4 grudnia 1972.
Józef Tkaczow. Nekrologi. „Nowiny”, s. 2, Nr 337 z 5 grudnia 1972.
Ostatnia droga tow. Józefa Tkaczowa. „Nowiny”, s. 1-2, Nr 338 z 6 grudnia 1972.
Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych b. PRL. Józef Tkaczow. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2017-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)].
Józef Tkaczow. boguchwala.prv.pl. [dostęp 2017-02-12].
Tkaczow Józef, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-02-12] .
Sławomir Wnęk. Kronika. 40 lat temu zmarł Józef Tkaczow (1900-1972). Patron głównej ulicy w Boguchwale, lekarz, działacz społeczny i polityczny. „Wiadomości Boguchwalskie”. 5 (79), s. 10, 2012. ISSN 1731-3384.
Stanisław Grzywacz: Mieszkańcy Jasła mówią nie dla pomysłu senator Alicji Zając i radnej Marii Szańcy. Czy zmienią ulicę Tkaczowa na Księdza Ignacego Tokarczuka. wirtualnejaslo.pl, 2013-12-06. [dostęp 2017-02-12].

Linki zewnętrzne

Notka biograficzna Józefa Tkaczowa na stronie IPN

[1] Elżbieta Ciastoniowa. Jeden z czterech braci.... „Nowiny”, s. 4, Nr 200 z 22 lipca 1971.

[2] Sprawozdanie Dyrekcji I. Gimnazjum Państwowego w Rzeszowie za rok 1920/21. Rzeszów: 1921, s. 10, 16.

[3] Sprawozdanie Dyrekcji I. Gimnazjum Państwowego w Rzeszowie za rok 1920/21. Rzeszów: 1921, s. 16.

[4] Spis maturzystów w latach 1860–1938. W: Sprawozdanie Dyrekcji I Państwowego Gimnazjum im. ks. St. Konarskiego w Rzeszowie za rok szkolny 1937/38. Rzeszów: 1938, s. LXII.

[5] Zbigniew Wawszczak. Wychowankowie rzeszowskiego gimnazjum o dawnym i dzisiejszym Rzeszowie, serenadach pod oknami pięknych rzeszowianek i akcji na cesarsko-królewskie orły. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 142, s. 6, 16 czerwca 1960.

[6] Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 134.

[7] O IV Kongresie ZBoWiD – mówi przewodniczący delegacji rzeszowskiej płk dr Józef Tkaczow. „Nowiny”, s. 3, Nr 252 z 25 września 1969.

[8] Józef Tkaczow. „Dni Morza” umasowią szeregi Ligi Przyjaciół Żołnierza. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 4, Nr 153 z 27–28 czerwca 1953.

[9] Sławomir Wnęk. Kronika. 40 lat temu zmarł Józef Tkaczow (1900–1972). Patron głównej ulicy w Boguchwale, lekarz, działacz społeczny i polityczny. „Wiadomości Boguchwalskie”. 5 (79), s. 10, 2012. ISSN 1731-3384.

[10] MagdalenaM. Mach MagdalenaM., IPN nie chce ul. Tkaczowa. Ale w Boguchwale pamiętają go jako dobrego człowieka, „Gazeta Wyborcza”, 28 sierpnia 2017 .

[11] Nowe nazwy ulic w Boguchwale już funkcjonują [online], www.boguchwala.pl [dostęp 2018-01-11] (pol.).

[12] Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, Nr 200 z 22 lipca 1971.

[13] M.P. z 1954 r. nr 105, poz. 1362.

[14] M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1104.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]