Józefa Majchrowicz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józefa Majchrowicz
Data i miejsce urodzenia

25 maja 1884
Oszczepalin

Data i miejsce śmierci

16 kwietnia 1959
Włocławek

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Józefa Majchrowicz z domu Prawowska, znana też jako Józefa Prawowska-Majchrowicz (ur. 25 maja 1884 w Oszczepalinie, zm. 16 kwietnia 1959 we Włocławku) – polska malarka i nauczycielka.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Była córką Józefa Prawowskiego (ur. ok. 1843) i Wiktorii Marii z Jeżewskich (1846-1924[1][2])[3][4]. Pochodziła z rodziny o tradycjach patriotycznych[3]. W 1887 r. jej ojciec był kupcem w sklepie w Adamowie[4], zaś w 1893 r. mieszkali w Roskoszy (ob. dzielnicy Siedlec)[5].

Ukończyła gimnazjum w Petersburgu. Następnie wyjechała do Warszawy, gdzie w latach 1906–07 uczęszczała na zajęcia w szkole artystycznej Adolfa Conti. Równolegle pobierała lekcje rysunku u Mariana Wawrzenieckiego. W roku akademickim 1912/13 studiowała w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1914 roku powróciła do Petersburga, gdzie przez rok pobierała nauki w pracowni malarza Jana Ciąglińskiego w Wyższej Szkole Artystycznej przy Akademii Sztuk Pięknych[3].

W czasie I wojny światowej Prawowska zaangażowała się w pomoc polskim żołnierzom i jeńcom. Prowadziła też zajęcia z j. polskiego. W tym czasie jej brat Stefan Prawowski (1893–1940[6]) brał udział w walkach, najpierw jako żołnierz I Korpusu Polskiego w Rosji[7], a następnie Polskiej Organizacji Wojskowej. Na przełomie 1918/19 r. wziął udział w powstaniu wielkopolskim[3].

W jednym z rosyjskich obozów jenieckich Prawowska poznała Władysława Majchrowicza, któremu pomogła uciec w kobiecym przebraniu. Prawowska i Majchrowicz pobrali się[3].

Ok. 1920 roku Majchrowicz przyjechała do Włocławka, gdzie zamieszkała u swojej siostry na ul. Kilińskiego 8. Później mieszkała przy ul. Kilińskiego 13. Ok. 1930 sportretowała salon swojego mieszkania[8]. 15 marca 1922 r. urodziła córkę Zofię Wiktorię (1922–2006)[9]. Wkrótce potem jej małżeństwo z Majchrowiczem rozeszło się, a Józefa musiała samotnie wychowywać córkę. W konsekwencji musiała zrezygnować z wyjazdu na studia malarskie do Paryża, na które otrzymała już stypendium[3].

We Włocławku Majchrowicz podjęła się pracy nauczycielki. Do 1934 roku pracowała we wszystkich gimnazjach działających we Włocławku w okresie dwudziestolecia międzywojennego, tj.: w Gimnazjum Janiny Steinbokówny; Gimnazjum Aleksandry, a następnie Władysławy Aspis; Gimnazjum Ziemi Kujawskiej; Szkole Handlowej; Gimnazjum im. ks. Jana Długosza oraz Gimnazjum im. Marii Konopnickiej, prowadzonym przez Zofię Degen-Ślósarską[3].

W roku szkolnym 1934/35 Zofia Degen wdrożyła w swoim gimnazjum reformę Jędrzejewicza, w konsekwencji której część nauczycieli gimnazjum musiało się przenieść do szkół podstawowych. Majchrowicz wyprowadziła się z Włocławka, pozostawiając dopiero co wybudowany dom przy ul. Chmielnej. W kolejnych latach pracowała jako nauczycielka rysunku i robót ręcznych w Mławie, Ostrzeszowie, Ostrowcu Świętokrzyskim i w Płocku. W czasie II wojny światowej przebywała w Warszawie, gdzie trudniła się szyciem. W 1940 roku jej brat Stefan padł ofiarą zbrodni katyńskiej. W wyniku powstania warszawskiego Majchrowicz straciła cały swój dobytek, włącznie z obrazami i szkicami. Po upadku powstania wyjechała do Opoczna. Później pracowała w Ostrowcu[3].

Grób rodziny Majchrowicz i Prawowskich na cmentarzu komunalnym we Włocławku

Po wojnie powróciła do Włocławka, gdzie w latach 1945–49 pracowała w Studium Nauczycielskim przy Placu Staszica. W 1949 roku przeszła na emeryturę. W tym samym roku wstąpiła do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Po przejściu na emeryturę poświęciła się karierze malarskiej[3].

Zmarła 16 kwietnia 1959 roku. Spoczywa w kw. 22/1/32 Cmentarza Komunalnego we Włocławku, wraz z matką i córką. Na jej grobie umieszczono symboliczną płytę pamięci jej brata Stefana[3][9].

Kariera malarska[edytuj | edytuj kod]

Prawowska-Majchrowicz malowała głównie martwe natury, portrety i sceny rodzajowe z dziećmi. Uwieczniała przypadkowo poznane osoby o ciekawej fizjonomii. Z powodu problemów finansowych często była zmuszona tworzyć na sklejkach, kartonie lub papierze. Swoją pracownię urządziła na strychu domu przy ul. Chmielnej 4a we Włocławku. Dom zbudowała w 1934 r. z własnych środków[3].

Obecnie jej prace znajdują się w zbiorach Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku oraz w zbiorach prywatnych B. Trzaskowskiej w Poznaniu i Warszawie[3].

Wystawy[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy wystawiła swoje prace na wystawie ogólnej w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w 1929 roku. Były to trzy obrazy olejne pt. Owoce I, Owoce II i Boules-de-neige. W 1930 r. wystawiła tamże dzieła Polne kwiaty i Martwa natura. W tym samym roku wzięła udział w wystawie zbiorowej artystów włocławskich na Wystawie Regionalnej w Ciechocinku. W 1931 r. wystawiła 15 obrazów na wystawie zbiorowej podczas I Wystawy Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych we Włocławku. Oprócz martwych natur, zaprezentowała też portrety i krajobrazy Włocławka. W 1932 r. pokazała kolejnych 7 prac na wystawie TPSP w Państwowym Gimnazjum Techniznym. W następnym roku wystawiała swoje obrazy w Muzeum Ziemi Kujawskiej we Włocławku[3]. Swoje prace wystawiała pod panieńskim nazwiskiem Prawowska[10][11].

Wyjazd z Włocławka, częste zmiany miejsca zamieszkania, a następnie wojna i utrata majątku w powstaniu spowodowały, że Majchrowicz nie wzięła udziału w żadnej wystawie przez kolejnych 11 lat[3].

W maju 1945 roku wzięła udział w pierwszej powojennej wystawie sztuki w Domu Kultury przy ul. Kilińskiego we Włocławku. W tym samym roku została przyjęta do Związku Polskich Artystów Plastyków. W 1951 r. zaprezentowała swoje prace na wystawie zbiorowej artystów regionu w Muzeum Kujawskim. Od 1952 r. była członkinią Grupy Kujawskiej. Brała udział w wystawach zbiorowych grupy w latach 1952, 1953, 1955, 1956 i 1959 we Włocławku oraz w 1954 r. w Radomiu i Bydgoszczy[3]. W 1953 r. została sportretowana przez inną włocławską malarkę, Henrykę Królikowską[12].

Począwszy od początku XX wieku, prace Majchrowicz prezentowane są w gmachu Zbiorów Sztuki, filii MZKiD we Włocławku. Po raz pierwszy pokazano je w ramach wystawy Plastyka włocławska okresu dwudziestolecia międzywojennego. W 2005 r. były częścią wystawy Martwa natura[3]. W 2007 r. pokazano je w ramach wystawy malarstwa dziecięcego Dziecko i jego świat, na którą sprowadzono dzieła malarzy przełomu XIX i XX wieku z całej Polski[13]. W 2016 r. prace Majchrowicz pokazano na wystawie Początki. Stąd wyszliśmy – Grupa Kujawska 1952–1976 z okazji 40. rocznicy powstania Galerii Sztuki Współczesnej we Włocławku[14]. Na przełomie 2019 i 2020 r. były częścią wystawy Włocławski Alfabet Sztuki. Plastyka włocławska II poł. XX w. ze zbiorów MZKiD tamże[15]. Począwszy od 2007 r. jej postać jest upamiętniana w ramach corocznych Zaduszek plastycznych, organizowanych w gmachu Zbiorów Sztuki MZKiD[16][17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Prawowska Wiktorja Marja z Jeżewskich w: Kartoteka ewidencji ludności Poznania 1870-1931. Archiwum Państwowe w Poznaniu. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
  2. ↑ Mariochom: Zdjęcie grobu rodziny Majchrowicz i Prawowskich na cmentarzu komunalnym we Włocławku. Wikimedia Commons, 2021-08-26. [dostęp 2021-08-27]. (pol. • ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Krystyna Kotula: Majchrowicz z d. Prawowska Józefa. W: Włocławski Słownik Biograficzny. T. IV. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 2006, s. 90-91. ISBN 83-60150-27-3.
  4. ↑ a b Metryka chrztu Jana Tomasza Prawowskiego (brata Józefy), nr 25/1887 z 11.04.1887 r. w: Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Adamowie. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Siedlcach. Narodowe Archiwum Cyfrowe. s. 7. [dostęp 2021-08-14]. (ros.).
  5. ↑ Prawowski Stefan w: Kartoteka ewidencji ludności Poznania 1870-1931. Archiwum Państwowe w Poznaniu. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
  6. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. Policja. s. 53. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
  7. ↑ 367. Dekret. „Dziennik Rozkazów Wojskowych”. N° 13, s. 207, 1918-12-23. Warszawa. [dostęp 2021-08-27]. 
  8. ↑ Obraz "Wnętrze mieszkania przy ul. Kilińskiego". Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
  9. ↑ a b Grób Józef Majchrowicz w: Włocławek. Cmentarze Komunalne. BAZA Spółka z o.o. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
  10. ↑ Przewodnik nr 46 po wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, 1929, s. 14. [dostęp 2021-08-25].
  11. ↑ Przewodnik nr 56 po wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, 1930, s. 20. [dostęp 2021-08-25].
  12. ↑ Obraz "Portret malarki Józefy Majchrowicz". Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
  13. ↑ Krystyna Kotula. Malowane dzieci. „Przewodnik Katolicki”. nr 24/2007, czerwiec 2007. Poznań: Święty Wojciech Dom Medialny. ISSN 0137-8384. [dostęp 2021-08-25]. 
  14. ↑ Adam Zapora: Grupa Kujawska w Zbiorach Sztuki. Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, kwiecień 2016. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
  15. ↑ Zapraszamy na wernisaż wystawy w Zbiorach Sztuki. Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, listopad 2019. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
  16. ↑ Zaduszki muzealne i plastyczne. Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, listopad 2009. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
  17. ↑ Krystyna Kotula: X Zaduszki plastyczne. Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, listopad 2016. [dostęp 2021-08-25]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józefa_Majchrowicz&oldid=70756864”