Jakow Słaszczow
 Jakow Słaszczow w 1918 | |
 generał lejtnant
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1905–1920, 1921–1929 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Jakow Aleksandrowicz Słaszczow, ros. Яков Александрович Слащёв (ur. 17 grudnia?/29 grudnia 1885 w Petersburgu, zm. 10 stycznia 1929 w Moskwie) – rosyjski i radziecki oficer, generał w Siłach Zbrojnych Południa Rosji, następnie wykładowca wyższych kursów oficerskich w Armii Czerwonej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ukończył Pawłowską Szkołę Wojskową, po której służył w Lejb-Gwardyjskim Fińskim Pułku, kolejno jako dowódca kompanii, dowódca batalionu i pomocnik dowódcy pułku. W 1911 r. ukończył Mikołajowską Akademię Sztabu Generalnego. Razem z Fińskim Pułkiem Lejb-gwardii uczestniczył w I wojnie światowej, był pięciokrotnie ranny i dwukrotnie kontuzjowany. W 1915 r. odznaczono go bronią św. Jerzego, zaś rok później – orderem św. Jerzego IV stopnia. W 1916 r. otrzymał awans na pułkownika. W lipcu 1917 r. został dowódcą Moskiewskiego pułku gwardii[1].
W grudniu 1917 r. przyłączył się do Armii Ochotniczej[1], tworzonej w Nowoczerkasku przez gen. Michaiła Aleksiejewa[2]. Na początku r. 1918 został przez niego skierowany w rejon Mineralnych Wod na Kaukazie Północnym, by tam tworzyć białe organizacje oficerskie. W maju 1918 r. został szefem sztabu partyzanckiego oddziału Andrieja Szkury, następnie był szefem sztabu 2 kubańskiej dywizji kozackiej. Od września 1918 r. dowodził Kubańską Brygadą Płastuńską, częścią 2 dywizji Armii Ochotniczej, natomiast od listopada tego samego roku do lutego 1919 r. dowodził 1 wydzieloną Kubańską Brygadą Płastuńską. Od lutego 1919 r. do czerwca tego samego roku dowodził brygadą w 5 dywizji Sił Zbrojnych Południa Rosji, następnie dowódcą brygady w 4 dywizji. 14 maja 1919 r. otrzymał awans na generała majora, w sierpniu tego samego roku mianowano go dowódcą 4 dywizji[1]. W czerwcu 1919 r. brał udział w walkach o Krym, desancie pod Koktebelem i likwidacji Krymskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej[3].
W grudniu 1919 r. został dowódcą 3 Korpusu Armijnego[1]. Dowódca białych sił Noworosji gen. Nikołaj Szylling powierzył mu najlepsze jednostki, jakimi dysponował, dla obrony Półwyspu Krymskiego przed nowym natarciem Armii Czerwonej[4]. Na przełomie 1919 i 1920 r. Słaszczow na czele 5 tys. żołnierzy[5] z powodzeniem odpierał ataki 14 Armii[6] Armii Czerwonej na Krym[7] oraz atak partyzantów Nestora Machny[8]. W marcu 1920 r. Słaszczow rozważał siłowe odsunięcie Denikina od dowodzenia Siłami Zbrojnymi Południa Rosji[9].
Gdy w kwietniu 1920 r.[10] na czele Sił Zbrojnych Południa Rosji stanął gen. Piotr Wrangel, Słaszczow otrzymał awans na generała lejtenanta, został również dowódcą 2 Korpusu Armijnego[1]. Za udaną obronę półwyspu otrzymał od również prawo posługiwania się nazwiskiem Słaszczow-Krymski[7]. W lipcu 1920 r. jego 2 Korpus wziął udział w kontrofensywie białych z Krymu w kierunku północnym, lądując z zaskoczenia na północnym wybrzeżu Morza Azowskiego. Słaszczow utrzymał się na wybrzeżu i 15 września 1920 r. zajął Mariupol[11]. Biali nie zdołali jednak przeciwdziałać utworzeniu, a następnie zlikwidować przyczółka czerwonych pod Kachowką[11]. Po przegranej bitwie – wskutek kontrnatarcia czerwonych rozpoczętego pod koniec października 1920 r. biali musieli wycofać się na Krym[12] – Słaszczow podał się do dymisji[1].
Od sierpnia do listopada 1920 r. pozostawał do dyspozycji dowódcy naczelnego Sił Zbrojnych Południa Rosji[1], bez stanowiska dowódczego. Wrangel, który cenił jego wcześniejszy wkład w obronę Krymu, miał szereg zarzutów do jego zachowania (zarzucał mu próżność, samowolę i niezrównoważony, słaby charakter)[1]. Słaszczow był ponadto uzależniony od alkoholu i narkotyków (morfiny)[13][1][14] i odznaczał się bezwzględnością, nakazując egzekucje nawet bez poważnego powodu oraz dopuszczając się rabunków[14][15]. W listopadzie tegoż roku w ramach ewakuacji sił białych z Krymu Słaszczow udał się na emigrację do Konstantynopola[1].
Na emigracji Słaszczow publicznie krytykował postawę gen. Wrangla i jego sztabu w schyłkowej fazie wojny domowej, za co został postawiony przed sądem honorowym i usunięty z wojska oraz pozbawiony prawa noszenia munduru. W odpowiedzi w 1921 r. wydał pracę pt. Triebuju suda obszczestwa i głasnosti, w której przedstawiał swoje spojrzenie w sprawie obrony Krymu i ewakuacji z półwyspu[1].
Słaszczow podjął tajne negocjacje z władzami radzieckimi i 21 listopada 1921 r. przybył do Sewastopola, skąd udał się do Moskwy pociągiem wystawionym osobiście przez Feliksa Dzierżyńskiego[7]. Od 1922 r. pracował jako wykładowca taktyki na wyższych kursach kadry dowódczej „Wystrieł”. Publikował wezwania do białych żołnierzy i oficerów na emigracji, apelując do nich o przybywanie do ZSRR. W lutym 1929 r. został zamordowany na terenie uczelni wojskowej, gdzie pracował. Śledztwo przyjęło wersję, że zabójca, Łazar Kolenberg, mścił się za śmierć brata, który w 1920 r. został stracony na Krymie na rozkaz Słaszczowa[7]. Podejrzewano jednak, że w rzeczywistości morderstwo zostało przygotowane przez OGPU[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Слащев Яков Александрович [online], www.hrono.ru [dostęp 2018-11-27].
- ↑ P. Kenez, Red Attack..., s. 56-58.
- ↑ A. Szyrokorad, Riewolucija i grażdanskaja wojna w Krymu, Wiecze, Moskwa 2017, ISBN 978-5-4444-1714-0, s. 91.
- ↑ P. Kenez, Red Advance..., s. 236.
- ↑ P. Kenez, Red Advance..., s. 253.
- ↑ P. Kenez, Red Advance..., s. 237.
- ↑ a b c d e J. D. Smele, The "Russian"..., s. 53.
- ↑ J. D. Smele, The "Russian"..., s. 135.
- ↑ P. Kenez, Red Advance..., s. 254.
- ↑ J. D. Smele, The "Russian"..., s. 166.
- ↑ a b J. D. Smele, The "Russian"..., s. 169.
- ↑ P. Kenez, Red Advance..., s. 306.
- ↑ P. Kenez, Red Advance..., s. 26.
- ↑ a b P. Kenez, Red Advance..., s. 263.
- ↑ P. Kenez, Red Advance..., s. 276.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J. D. Smele, The "Russian" Civil Wars 1916-1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0.
- P. Kenez, Red Attack, White Resistance: Civil War in South Russia 1918, Washington DC: New Academia Publishing, 2004. ISBN 0-9744934-4-9.
- P. Kenez, Red Advance, White Defeat. Civil War in South Russia 1919-1920, New Academia Publishing, Washington DC 2004, ISBN 0-9744934-5-7.