Jan Ogrodnik

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Ogrodnik
Ilustracja
porucznik piechoty porucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia

5 sierpnia 1892
Nowy Sącz

Data i miejsce śmierci

22 listopada 1919
nad Dźwiną

Przebieg służby
Lata służby

1914–1919

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

24 pułk piechoty

Stanowiska

dowódca batalionu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Medal Waleczności (Austro-Węgry)
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Ogrodnik (ur. 5 sierpnia 1892 w Nowym Sączu, zm. 22 listopada 1919 nad Dźwiną) – porucznik Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, Kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 5 sierpnia 1892 w Nowym Sączu, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Wojciecha, emerytowanego podmajstrzego kolejowego, i Wiktorii z Przybytniowskich[1][2][3]. Był młodszym bratem Wilhelma (1885–1955), urzędnika Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Krakowie[4]. Szkołę powszechną ukończył w Nowym Sączu[5]. Uczęszczał do Gimnazjum św. Anny w Krakowie (klasy 1-3), następnie kontynuował naukę w cesarsko-królewskim Gimnazjum V w Krakowie, gdzie w 1911 zdał egzamin maturalny[6][5]. W 1912 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[5][3].

9 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich[3]. 12 września został przydzielony do Prowiantury, a 8 listopada 1914 mianowany plutonowym[3]. 1 stycznia 1915 został przydzielony do batalionu kapitana Andrzeja Galicy[3]. Od 21 maja do 22 lipca 1915 był słuchaczem II kursu Szkoły Podchorążych Legionów Polskich w Kamieńsku[7]. Po ukończeniu kursu został mianowany aspirantem oficerskim z odznakami sierżanta i poborami plutonowego, i przydzielony do Batalionu Uzupełniającego Nr III[8]. Następnie został przeniesiony do 7. kompanii 6 pułku piechoty, z którym następnie walczył podczas I wojny światowej[2]. Szczególnie odznaczył się podczas kontrofensywy rosyjskiej nad Styrem w 1915, gdzie „ze swoim plutonem jako straż tylna kompanii, zauważył oddziały wroga, które związał walką, dopóki legioniści nie przeszli przez bagna. Następnie widząc ciężko rannego żołnierza, zabrał go i przekazał oddziałowi sanitarnemu, a pluton swój doprowadził w porządku do kompanii”[9][10][2]. Za tę postawę został odznaczony Orderem Virtuti Militari. 26 kwietnia 1916 został mianowany na stopień chorążego, a 1 stycznia 1917 podporucznika[11].

Po kryzysie przysięgowym w 1917 wysłany jako starszy oficer-instruktor na kurs w Polskim Korpusie Posiłkowym w Bolechowie[12]. Po bitwie pod Rarańczą (15–16 lutego 1918) został internowany w Talaborfalva, a później wcielony do armii austro-węgierskiej[13][12]. Od listopada 1918 w odrodzonym Wojsku Polskim jako dowódca 5. kompanii w II batalionie 24 pułku piechoty, z którym walczył na froncie wojny polsko-bolszewickiej[12].

13 stycznia 1919, po śmierci podpułkownika Aleksandra Szemiota, objął dowództwo II batalionu[14]. Wziął udział w bitwach pod Mościskami, Gródkiem, Żółkwią, Chodorowem, Bołszycami, Darachowem i Zborowem[12]. 26 czerwca 1919 pod Lasową został ciężko ranny (miał „przestrzelone piersi”)[15][16]. Widząc w jak ciężkim położeniu walczy batalion, nie dał się unieść sanitariuszom z pola bitwy, lecz podtrzymywany przez adiutanta, osłabiony upływem krwi, kierował do ostatka walką batalionu[16]. W sierpniu 1919, po wyleczeniu z ran wrócił do pułku[12][2]. 22 listopada 1919 przeprowadził osobiście wypad II/24 pp na Borkowicze(inne języki) za Dźwiną, gdzie zebrały się oddziały sowieckie. Niespostrzeżony przez ubezpieczenia sowieckie uderzył brawurowo na zaskoczonego nieprzyjaciela, rozbił go, wziął jeńców, dwa działa z zaprzęgami i karabin maszynowy. Przypłacił to jednak życiem, gdyż w końcu walki został zabity[17]. Major Józef Pałac, autor „Zarysu historji wojennej (...)” stwierdził, że kapitan Ogrodnik był najdzielniejszym oficerem, najszlachetniejszą postacią w historii 24 pułku piechoty, pozostanie dla pułku na zawsze wzorem ideału oficera polskiego. Pomimo kilkakrotnie odniesionych ciężkich ran wracał zawsze do pułku do swoich zołnierzy, których ukochał i przez których był wzajemnie uwielbiany. Spokojny, zrównoważony, odważny w ogniu, zawsze znajdował się tam, gdzie śmierć zbierała najobfitsze żniwo. Tak było i w dniu, w którym poległ. Prowadząc żołnierzy do natarcia, pierwszy rzucił się do domu, gdzie kwaterował sztab sowieckiego batalionu, ugodzony jednak kulą rewolwerową w usta, zginął na rękach żołnierzy[18]. Z podanego wyżej opisu nie wynika wprost, gdzie poległ kapitan Ogrodnik. Wilhelm Ogrodnik wskazał, że jego brat poległ pod wsią Górki(inne języki) nad Dźwiną[1][12]. Na „Liście strat Wojska Polskiego” oraz w tomie I monografii „Historia 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego” figuruje jako poległy nad Dzisną[19][20].

Jan Ogrodnik został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[5]. Był kawalerem, nie miał dzieci[15][2].

4 grudnia 1919 został mianowany z dniem 1 grudnia 1919 na stopień kapitana, warunkowo aż do ukończenia prac przez Komisję Weryfikacyjną[21]. 19 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[22].

Oficerowie II/24 pp dla uczczenia bohaterskiej śmierci swego dowódcy ufundowali cegiełkę na Wawelu z napisem: „Pamięci kapitana Jana Ogrodnika dowódcy II Batalionu 24 Pułku Piechoty”[18].

29 marca 1938 w Powiatowej Komendzie Uzupełnień Kraków Miasto Wilhelm Ogrodnik odebrał Order Virtuti Militari swego brata wraz z legitymacją[23].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
  2. ↑ a b c d e f g Polak (red.) 1993 ↓, s. 152.
  3. ↑ a b c d e Żołnierze Niepodległości : Ogrodnik Jan Wojciech. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-08-02].
  4. ↑ Kolekcja ↓, s. 9, 13.
  5. ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 4.
  6. ↑ Winkowski 1916 ↓, s. 77.
  7. ↑ Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 272.
  8. ↑ Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 273.
  9. ↑ Kolekcja ↓, s. 6.
  10. ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 146.
  11. ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 23.
  12. ↑ a b c d e f Zaręba 1920 ↓, s. 7.
  13. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 3.
  14. ↑ Pałac 1930 ↓, s. 10.
  15. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
  16. ↑ a b Pałac 1930 ↓, s. 15.
  17. ↑ Pałac 1930 ↓, s. 21, tu Berkowicze.
  18. ↑ a b Pałac 1930 ↓, s. 21.
  19. ↑ Lista strat 1934 ↓, s. 624.
  20. ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 64.
  21. ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 99 z 29 grudnia 1919 roku, poz. 4284.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25 sierpnia 1920 roku, s. 786.
  23. ↑ Kolekcja ↓, s. 14–18.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 stycznia 1923, s. 30.
  25. ↑ Pałac 1930 ↓, s. 40.
  26. ↑ Skarbek 1929 ↓, s. 40.
  27. ↑ M.P. z 1932 r. nr 140, poz. 172.
  28. ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 214.
  29. ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 199.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Ogrodnik&oldid=71043972”