Jan Zientarski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Zientarski
Czarny, Ein, Inżynier, Kujawiak, Mieczysław, Podkowa
Ilustracja
pułkownik piechoty pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia

24 października 1894
Niegardów

Data i miejsce śmierci

4 maja 1982
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1914-1946

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
kampania wrześniowa

Późniejsza praca

Słowo Powszechne, „Inco”

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Zientarski[a] (ur. 24 października 1894 w Niegradowie, zm. 4 maja 1982 w Warszawie) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, kampanii wrześniowej, akcji „Burza”, ofiara represji komunistycznych.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 24 października 1894 we wsi Niegardów, w ówczesnym powiecie miechowskim guberni kieleckiej, w rodzinie Jakuba (1866–1926) i Zofii z Pytlińskich (1873–1951)[2][3][4]. Był starszym bratem Stanisława, ps. „Stanisław Klawiec” (ur. 6 września 1899), żołnierza 1 pułku piechoty Legionów Polskich, zaginionego w lipcu 1916 pod Kostiuchnówką, pośmiertnie odznaczonego Krzyżem Niepodległości[5][6][7][8][9].

Był żołnierzem II Brygady Legionów, dwukrotnie rannym. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej[4].

W 1921 został przeniesiony do 11 pułku piechoty w Tarnowskich Górach[4]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 377. lokatą w korpusie oficerów piechoty[10]. 10 lipca 1922 został zatwierdzony na stanowisku dowódcy batalionu[11]. Dowodził II batalionem 11 pp, detaszowanym w Będzinie[12][13][14]. W maju 1927 został przeniesiony do 10 pułku piechoty w Łowiczu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[15], a w kwietniu 1928 na takie samo stanowisko do 25 pułku piechoty w Piotrkowie[16][17]. W listopadzie 1929 został przeniesiony do 13 pułku piechoty w Pułtusku na stanowisko dowódcy pułku[18][19]. 10 grudnia 1931 prezydent RP nadał mu stopień pułkownika ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 i 8. lokatą w korpusie oficerów piechoty[20][21]. 18 października 1935 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 10 Dywizji Piechoty w Łodzi[22].

W czasie kampanii wrześniowej był dowódcą I Oddziału Wydzielonego 10 DP, Armii „Łódź” złożonego z 28 pp, 10 pal bez 3 baterii, 91 kompanii czołgów TK. Po bojach osłaniających odwrót 10 DP, jego oddział został rowiązany a on przekroczył granicę węgierską i został internowany w obozie w Vámosmikola. W maju 1941 r. udało mu się uciec z niewoli i dotrzeć do Budapesztu, gdzie zamieszkał pod nazwiskiem Jan Racięski. Działał w Obozie Polski Walczącej. Był dowódcą komórki przerzutowej, w ramach której organizował m.in. przerzut marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego do Polski był także uczestnikim jego pogrzebu. Po śmierci Rydza-Śmigłego działał w Obozie Polski Walczącej. Od 1943 był inspektorem Komendy Głównej Armii Krajowej. W sierpniu 1944 został dowódcą Korpusu Kieleckiego "Jodła"[23][24]. W związku z rozkazem gen. Tadeusza Komorowskiego z 14 sierpnia 1944 r. o udzieleniu pomocy walczącej Warszawie, nakazał koncentrację oddziałów okręgu w rejonie Przysucha-Niekłań (krypt. „Zemsta”). 23 sierpnia, podczas odprawy dowódców podległych sobie oddziałów, podjął decyzję o przerwaniu marszu na pomoc Warszawie. W połowie stycznia 1945 r. płk Zientarski uczestniczył w odprawie z udziałem gen. Leopolda Okulickiego, który poinformował o rozwiązaniu AK przy równoczesnym zachowaniu kadrowej konspiracji niepodległościowej[25].

24 lipca 1946 r. płk Zientarski został aresztowany w Sosnowcu, a następnie przewieziony do Warszawy. Od połowy sierpnia przetrzymywany był w więzieniu mokotowskim. Władze bezpieczeństwa uznały go za czołowego działacza WiN-u. Proces płk. Zientarskiego i jego dwóch podkomendnych, Franciszka Polkowskiego i Jana Dąbrowskiego, odbył się w maju i czerwcu 1947 r. Został skazany na trzy i pół roku więzienia. Po opuszczeniu zakładów karnych (Warszawa-Mokotów i Wronki) pracował m.in. w „Słowie Powszechnym” oraz w Zjednoczonych Zespołach Gospodarczych „Inco”. Działał w środowisku kombatantów, legionistów i członków Armii Krajowej. Zmarł w Warszawie 4 maja 1982 i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim[4][3].

Był dwukrotnie żonaty. Pierwsza żona Halina Waleria z Wyszatyckich (1898–1944), zginęła w czasie powstania warszawskiego[4][26][3]. Po raz drugi ożenił się z Ireną Patejak primo voto Derulską (1914–2001), porucznikiem Armii Krajowej[3].

W październiku 1990 dotychczasowa ulica Pawła Findera w Radomiu została przemianowana na ulicę płk. Jana Zientarskiego[27].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ 12 marca 1934 ogłoszono sprostowanie nazwiska płk. Jana Zientarskiego-Lizińskiego z „Zientarski-Liziński” na „Zientarski”[1].
  2. ↑ Jan Zientarski w kwestionariuszu kawalera Orderu Virtuti Militari podał, że posiada krzyż z wybitym numerem „866”. Numer ten został przekreślony, a obok postawiony znak zapytania i dopisany numer „875”[2]. Posiadaczem krzyża z numerem „866” był również Zdzisław Sieczkowski.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934, s. 91.
  2. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
  3. ↑ a b c d Cmentarz Stare Powązki: JAKUB ZIENTARSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2023-11-30].
  4. ↑ a b c d e Zientarski-Liziński Jan. Radosław Butryński. [dostęp 2023-11-30].
  5. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-30].
  6. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-30].
  7. ↑ Klawiec Stanisław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-11-30].
  8. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-30].
  9. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-30].
  10. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 33.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922, s. 545.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 155, 402.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 147, 345.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 55 z 22 maja 1925, s. 267.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 maja 1927, s. 127.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 140.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 41, 165.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 381.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 19, 543.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 11 grudnia 1931, s. 395.
  21. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 8, w marcu 1939 zajmował 7. lokatę.
  22. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 8, 533.
  23. ↑ Ewa Kutyła, Najstarsze radomskie kościoły, Gmina Miasta Radomia, Radom, 2018, s. 38
  24. ↑ Ewa Kutyła, Radomskie miejsca pamięci II wojny światowej, Gmina Miasta Radomia, 2010, s. 37-38.
  25. ↑ Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki: Jan Zientarski. IPN. [dostęp 2023-12-27].
  26. ↑ Halina Waleria Zientarska. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-11-30].
  27. ↑ Jest taka ulica w Radomiu. „Tygodnik 7 dni”. 674, s. 8, 2019-03-07. Radom. .
  28. ↑ Rómmel 1958 ↓, s. 383.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 28 maja 1921, s. 990.
  30. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-30].
  31. ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 19 marca 1931, s. 64.
  33. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-30].
  34. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-30].
  35. ↑ M.P. z 1935 r. nr 258, poz. 308.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 11 listopada 1935, s. 121.
  37. ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 19.
  38. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-30].
  39. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 3.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 6 sierpnia 1929, s. 238.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Zientarski&oldid=73120344”