11 Pułk Piechoty (II RP)
| ||
Historia | ||
Państwo | ![]() | |
Sformowanie | 1918 | |
Rozformowanie | 1939 | |
Nazwa wyróżniająca | [1] | |
Tradycje | ||
Święto | 6 sierpnia[2] | |
Nadanie sztandaru | 1922 | |
Działania zbrojne | ||
wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa | ||
Organizacja | ||
Dyslokacja | Tarnowskie Góry (II bp w Szczakowej | |
Rodzaj wojsk | piechota | |
Podległość | XIV BP; 23 DP |
11 Pułk Piechoty (11 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.
Pułk powstał w pierwszych dniach listopada 1918 roku, wywodząc swój początek od zawiązków ochotniczych, zorganizowanych wśród ludności Zagłębia Dąbrowskiego. W latach 1919–1921 wchodził w skład XIV Brygady Piechoty 7 Dywizji Piechoty. Stacjonował w Tarnowskich Górach[3].
Spis treści
Powstanie i organizacja pułku[edytuj | edytuj kod]
Kolebką powstałego pułku była Dąbrowa Górnicza[4], która w tamtym czasie pozostawała pod okupacją austriacką. Zagłębie Dąbrowskie w październiku 1918 roku stanowiło część V Okręgu POW. Jego komendantem był wówczas oficer I Brygady Legionów ppor. Władysław Wąsik. Okręg ten dzielił się na obwody. Drugi obwód posiadał lokalne komendy w Dąbrowie Górniczej na kopalniach „Niemce” i „Kazimierz”. Były tam organizowane potajemnie oddziały z przeświadczeniem, że wybije taka godzina, kiedy trzeba będzie odebrać siłą to, co zostało zabrane przed wiekami. Kiedy ku upadkowi chyliły się państwa centralne, a armie sprzymierzone odnosiły zwycięstwa, Zagłębie Dąbrowskie czekało przygotowane do czynu. Nastąpiło, to 1 listopada 1918 roku. Garstka byłych legionistów i „peowiaków” na czele z ppor. Władysławem Wąsikiem zajęła koszary 13 batalionu strzelców polnych[4]. Przyłączyli się do nich Polacy, którzy służyli w tamtej jednostce oraz ochotnicy. 3 listopada utworzone zostały dwie kompanie strzelców. Jedną tworzyli legioniści i „peowiacy” dowodzeni przez chor. Michała Wieruszewskiego, a drugą byli żołnierze 13 batalionu strzelców[5] i ochotnicy Zagłębia Dąbrowskiego pod dowództwem ppor. Bronisława Rudzińskiego[4]. W tym samym dniu kompanie złożyły ślubowanie przed dowódcą batalionu i garnizonu ppłk. Witoldem Filimowskim[6]. Do Dąbrowy Górniczej przybyła z Ostrowi Mazowieckiej kompania szkoły podoficerskiej Polskiej Siły Zbrojnej zwanej „wermachtem”[4]. Z kompanią przybyli również doświadczeni oficerowie i podoficerowie przejmując dalszą organizację i szkolenie. W oswobodzonym Będzinie, w którym, podobnie jak i w Grodźcu powstały oddziały wojskowe zorganizowane przez wysłane z Dąbrowy Górniczej zawiązki[4]. Pomimo trudności technicznych i warunków politycznych po dwóch i pół miesiącach zostały utworzone dwa bataliony „Dąbrowa Górnicza” i „Będzin”. Każdy miał po cztery kompanie strzeleckie, kompanię ciężkich karabinów maszynowych i pluton konny[4].
27 stycznia 1919 roku ukazał się pierwszy rozkaz dzienny 11 pułku utworzonego z obu batalionów, a podpisany przez jego pierwszego dowódcę ppłk. Witolda Rylskiego[4]. Wspólnie ze swoim następcą (od 5 kwietnia) ppłk. Edwardem Reymanem dokładali starań, aby pułk był na odpowiednim poziomie wyszkolenia. Wiosną 1919 zorganizowano III batalion[5], a także logistykę pułku oraz uruchomiono szkołę podoficerską. Pomimo, że różnorodność uzbrojenia i brak regulaminów utrudniały wyszkolenie, to i tak pułk przedstawiał sobą dużą wartość bojową[4].
Walki pułku[edytuj | edytuj kod]
Na straży zachodniej granicy Rzeczypospolitej
Pułk wyszedł ze swojego garnizonu 25 maja 1919 roku na granicę górnośląską[7]. Otrzymał zadanie określone przez dowódcę okręgu generalnego Kielce w następujący sposób:
![]() |
Weszły tu w grę czynniki obrony zachodnich rubieży polskich i dalsza praca organizacyjna. Pułk objął odcinek od Koziegłów do Modrzejowa włącznie. Podzielił odcinek na dwa pododcinki, do których przydzielono po jednej baterii (2 i 3 bateria 1 pułku artylerii górskiej) i po jednym szwadronie (3 i 4 szwadrony wojskowej straży granicznej). Pułk pozostał na tym odcinku do 8 czerwca 1919 r., a następnie jako odwód dywizji przeszedł do Żarek. Pobyt w tej miejscowości wykorzystał do dalszej organizacji pułku. Otrzymał francuską broń ręczną, a przybyłymi kompaniami marszowymi uzupełniał stany. Został znacznie podniesiony poziom wyszkolenia i sprawności bojowej, a techniczne i gospodarcze zaopatrzenie pułku poczyniło wielki krok naprzód.
Pułk wyszedł po raz wtóry na granicę górnośląską z zadaniem jak poprzednio i zajął odcinek od Rudnika Wielkiego do Siedlca (I i II batalion), a III batalion został chwilowo wyłączony z pułku i przeszedł do dyspozycji dowódcy XIII Brygady Piechoty w rejon Herb[7]. Pułk do 1 września pozostał w takim ugrupowaniu, a następnie przeszedł na linię kolejową Częstochowa – Kraków. Transportami kolejowymi został przewieziony jako odwód frontu południowo-zachodniego[5] w rejon Zatora, Spytkowic i Ryczowa.
Po miesięcznym pobycie podczas, którego szkolono żołnierzy i uzupełniano broń maszynową, odszedł na linię demarkacyjną polsko-czeską i 4 października zajął odcinek od Mostów na przełęczy Jabłonkowskiej do granicy niemieckiej w Czerwinie przy ujściu Olzy do Odry[7]. Pułk utworzył tam trzy zgrupowania: pododcinek północny – frysztacki, środkowy – cieszyński i południowy – jabłonkowski. Celem ich było zamknięcie pasa demarkacyjnego oraz ewentualna obrona przed napadem Czechów. Poza strzeżeniem granicy pułk stał się pionierem polskiej myśli i ducha u miejscowej ludności. Przygotował w ten sposób podłoże do przyszłego plebiscytu[7]. Wysiłek ten nie był wcale mniejszy od samej służby, która była bardzo ciężka podczas ostrej zimy i fatalnych warunków.
Chrzest bojowy pułku na froncie wołyńskim
Pobyt w Równem
2 lutego pułk przekazał odcinek na linii demarkacyjnej milicji śląskiej[8]. Po zebraniu się wszystkich batalionów w rejonie Białej, pułk przegrupował się marszem pieszym do Krakowa. W tym czasie dowództwo pułku objął mjr Aleksander Zawadzki[9]. W Krakowie pozostał kilka dni w czasie których uzupełniał braki, a następnie został przewieziony transportem kolejowym na front przeciwsowiecki. Poszczególne bataliony zostały wyładowane w Równem 28 lutego, gdzie pułk pozostał jako odwód frontu wołyńskiego[8]. I batalion odszedł 24 marca do Korca do dyspozycji 7 DP. Postój w Równem wykorzystano do podniesienia zdolności bojowej pułku. Wykonano również w tym czasie dwa wypady na tyły nieprzyjaciela celem uzyskania informacji o jednostkach rosyjskiej armii i niedopuszczenia do ich koncentracji.
Wypad na Staryki i Czernicę
1 kwietnia 1920 roku o 23:00 została wysłana grupa wypadowa składająca się z II i III batalionu oraz kompanii ckm pod dowództwem mjr. Zawadzkiego[8]. Wyruszyła ona z rejonu Zwiahla[10] osłaniając batalion 26 pp. Omijając pozycje nieprzyjaciela i maszerując polnymi drogami oraz mokradłami, o świcie 2 kwietnia bataliony pułku osiągnęły rejon na wschód od wsi Staryki i Czernica. Zaatakowały wspomniane wsie zajmując je po krótkiej walce. W ręce pułku wpadła cała bateria z zaprzęgiem, 13 karabinów maszynowych i około 200 jeńców[11]. Pułk wycofał się przez Dulsk za Słucz w rejon stojących tam polskich placówek. Do Zwiahla pułk wkroczył z maszerującymi przed nim jeńcami i zdobytą baterią[8]. Dumny ze swoich żołnierzy dowódca w rozkazie dziennym napisał:
![]() |
W dniu następnym, w niedzielę Wielkanocną, do zgromadzonego w Równem pułku przemówił dowódca frontu gen. Listowski. Podziękował za wspaniały czyn wznosząc po raz pierwszy okrzyk na cześć pułk za jego bohaterstwo. Był to chrzest bojowy pułku[8].
Wypad na Tupalce i Kropiwnę
8 kwietnia 1920 roku I batalion wraz z kompanią techniczną tworzył lewą kolumnę grupy wypadowej ppłk. Hermana. Wyszedł ze Zwiahla i przeszedł na tyły sowieckich oddziałów. Zajął wieś Tupalce, w której rozbił zgrupowane tam oddziały nieprzyjaciela. Następnie osłaniając odwrót całej grupy z rejonu Kropionej, zdobył 3 ckm-y, kilkadziesiąt karabinów, dwa wozy z amunicją, kancelarię pułkową oraz 40 jeńców[8].
Ofensywa na Ukrainie
W pierwszej połowie kwietnia Naczelny Wódz Polski Marszałek Józef Piłsudski czynił przygotowania do ofensywy na Ukrainę. Jej celem było uprzedzenie spodziewanej ofensywy sowieckiej oraz stworzenie samodzielnej Ukrainy[8]. Na froncie wołyńskim nastąpiły przegrupowania. Pułk w składzie macierzystej dywizji wszedł do grupy gen. Śmigłego-Rydza. Zadaniem grupy było zajęcie Kijowa. 24 kwietnia oddziały polskie rozpoczęły natarcie.
I batalion wyruszył z Ćwikli, ponieważ został tam przegrupowany z Korca, a reszta pułku ruszyła ze Zwiahla po przybyciu tam z Równego. Maszerowano po trasie Serby-Andrzejewicze-Antonówka-Horoszki-Toporyszcze do Radomyśla osiągając go 28 kwietnia. Marsz został wykonany sprawnie i szybko[8]. Bez I batalionu, pułk maszerował dalej przez Jurówkę-Korostysze-Szaforostówkę-Iwnicę-Zarubińce-Wielkie Lisowce i 9 maja dotarł do Chwastowa. W tym samym czasie przybył również I batalion. Pułk stanowił tam odwód 2 Armii[5]. 7 DP została przegrupowana pod Białą Cerkiew. Podczas pobytu w Chwastowie, pułk zabezpieczał tyły dywizji i ochraniał linie kolejowe[8].
Walki w obszarze Białej Cerkwi
W ostatnich dniach maja nieprzyjaciel wykazywał większą działalność bojową. 11 pułk rozkazem dowódcy 7 DP został skierowany w rejon Białej Cerkwi. Nocą z 28 na 29 maja przeszedł do Połogów i wykonał kontratak, zajmując wsie Ostryjki i Błażczyńce, a po ciężkiej walce również Ciepielówkę i Mołodecką oraz stację kolejową Sucholasy[8]. Dawna linia frontu została przywrócona i obsadzona przez 26 pp. Pułk został wycofany do Pieszczanej i stanowił odwód dywizji. Przebywał tam do 30 maja, a następnego dnia przeszedł do Białej Cerkwi. 31 maja nieprzyjaciel zajął Ciepielówkę i Mołodecką. Na linię frontu został przewieziony wozami I batalion, który uderzył na przeciwnika odzyskując obie miejscowości. Ścigał nieprzyjaciela w kierunku na Uzień. Przez następny dzień pozostawał na zajętym odcinku i dopiero 2 czerwca powrócił do Białej Cerkwi. 1 czerwca III batalion pułku przeprowadził wypad na Olszankę i zajął ją ponosząc przy tym ciężkie straty[8]. Licząc się z możliwością uderzenia nieprzyjaciela na Białą Cerkiew od zachodu, III batalion powrócił 2 czerwca do pułku, a z Chodorowa została ściągnięta 2 kompania.
5 czerwca armia konna Budionnego przedarła się pod Samhorodkiem przez front polski i szybkim marszem skierowała się na głębokie tyły wojsk polskich w rejon Berdyczowa i Żytomierza. Ponieważ zachodziła możliwość odcięcia Polakom drogi odwrotu z Kijowa, dowódca 7 Dywizji Piechoty nakazał pułkowi przejść do Wasilkowa i osłaniać od wschodu i południa drogi odwrotowe z Kijowa. Pułk otrzymał rozkaz do odwrotu[8].
Walki odwrotowe
11 czerwca pułk rozpoczął działania odwrotowe. W Wasylkowie 5 i 7 kompania, osłaniając odwrót kolumny sił głównych stoczyła zwycięską potyczkę z oddziałem sowieckiej kawalerii. Po trzech dniach marszu pułk stanął w okolicy Radomyśla nad rzeką Teterew. 14 czerwca ruszył dalej kierując się do Uszomira nad Uszą. W czasie marszu pod Torczynem i Horbułowem pułk uczestniczył w rozbiciu dywizji jazdy Budionnego. W Uszomirze stacjonował od 18 do 21 czerwca, a następnie wycofał się w kierunku na Olewsk.
W okolicy Zamysłowicz zostały zatrzymane I i II batalion pułku, które wraz z 27 pp stoczyły w dniach 24 i 25 czerwca zacięty bój pod Rudnią Radowelską powstrzymując chwilowo gwałtowny napór nieprzyjaciela[8]. 27 czerwca przeszedł pułk nad rzekę Uborć, gdzie organizował obronę. 30 czerwca brał udział w demonstracyjnym natarciu na Wolarkę i Zamysłowicze, którego celem było związanie sił nieprzyjacielskich i niedopuszczenie ich do przesunięcia się w kierunku południowym. Od 5 lipca pułk cofał się, a 8 lipca o świcie osiągnął okolice Sarn. Po jednodniowym odpoczynku maszerował przez Kryczylsk nad Horyniem i do Czartoryska nad Styrem dotarł 11 lipca o świcie. I i II batalion zajęły odcinek od kościoła w Czartorysku do Nowosiółek, a III batalion stanowił odwód pułku. 26 lipca pułk cofał się ze Styru nad Stochów w rejon Kaszówki i Podryża, gdzie stoczył szereg walk z nieprzyjacielem. 2 sierpnia zatrzymał się chwilowo w okopach, a następnie wycofał się nad Bug. Tu wiązał siły przeciwnika i tym samym przyczynił się pośrednio do zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej[8].
Walki nad Bugiem
Nadchodził nowy okres walk. Prowadzone były zebranymi oddziałami, zamykającymi drogi przypuszczalnych uderzeń nieprzyjaciela. Wobec takiego rozwoju sytuacji, pojedyncze bataliony pułku wchodziły w skład grup uderzeniowych, formowanych doraźnie w zależności od potrzeb. W rejon Dorohuska nad Bugiem pułk przybył 5 sierpnia o świcie[12]. Na przedmościu pozostał II batalion, natomiast reszta pułku rozlokowała się w rejonie stacji kolejowej. 6 sierpnia III batalion zastąpił II na przedmościu i wspólnie z przydzielonymi kompaniami mostowymi przystąpił do jego umocnienia. Nieprzyjaciel uderzył około godz. 13.00 na przedmoście, zajął je spychając batalion na mosty i do rzeki. Nieprzyjaciel przeszedł na zachodni brzeg Bugu, ale bataliony I i II powstrzymały jego uderzenie i kontratakiem odrzuciły go za rzekę[12]. Bój pod Dorohuskiem miał ważne znaczenie operacyjne, a chcąc uwiecznić pamięć tego boju, żołnierze 11 pp obrali sobie 6 sierpnia jako dzień święta pułkowego[5].
W nocy z 8 na 9 sierpnia pułk na rozkaz dowódcy dywizji przeszedł do Chełma[12]. W tym czasie I batalion odpierał ataki nieprzyjaciela, a II batalion przeprowadził wypad w kierunku północnym w celu oczyszczenia tego obszaru z podjazdów wroga. Naczelny Wódz zarządził przegrupowanie do decydującej bitwy pod Warszawą. 7 DP, w skład której wchodził pułk, miała osłaniać prawe skrzydło „grupy uderzeniowej”, która nacierała znad Wieprza w kierunku północnym i miała wyjść na tyły głównych sił sowieckich. 13 sierpnia zostało wykonane przeciwnatarcie dywizji w wyniku, którego pułk powrócił nad Bug w rejon Dorohuska. Pułk zmieniał ciągle swoje miejsca cofał się lub uderzał na oddziały wroga i rozbijał je. Spełnił w ten sposób swoje zadanie osłony koncentracji i rozstrzygającego natarcia „grupy uderzeniowej”.
Do ważniejszych czynów pułku w tym okresie należy zaliczyć: - działanie I batalionu od 17 do 21 sierpnia w grupie płk Olszyny-Wilczyńskiego w rejonie Strachosławia i Lipinek; 19 sierpnia odparcie przez II batalion nieprzyjacielskiego natarcia na Turkę; 21 sierpnia natarcie i zajęcie Husynnego przez II batalion; w dniach od 24 sierpnia do 3 września walki I batalionu w rejonie Starosiela i Rudki oraz 3 września odparcie przez III batalion nieprzyjacielskiego natarcia na Husynne. W tym czasie armie dowodzone przez naczelnego Wodza ruszyły znad Wieprza i rozbiły główne siły sowieckie pod Warszawą. Spowodowały również ogólną kontrofensywę Polaków[12].
Ofensywa na Wołyń
11 września 3 Armia przeszła Bug i przystąpiła do ofensywy. Na drodze marszu 11 pp nie dochodziło do poważniejszych walk. Pułk przekroczył rzekę pod Świerzem i maszerował przez Zapole-Wygnankę-Kukuryki-Horodyszcze i Grządki dochodząc 14 września do Kowla. Pozostał tam do 16 września. W dniu tym kontynuował marsz przez Radoszyn-Mielnicę-Kaszówkę-Maniewicze i 22 września przybył do Czartoryska. 28 września nastąpił dalszy marsz przez Police-Romeyki w rejon Kryczylska nad Horyniem, a 13 października w rejon Sarn. 17 października otrzymał pułk wiadomość o zawarciu rozejmu i zaprzestaniu działań z dniem 18 października oraz przejściu w rejon wsi Rokitna, Ośnicka i Rudni Staryki, do których dotarł w dniu nakazującym zaprzestania działań.
Pułk w okresie pokoju[edytuj | edytuj kod]
Pułk zakończył działania bojowe i rozpoczął nowy okres. Stanął na straży wschodniej granicy wytyczonej również jego krwią i bagnetami. Jego plutony zostały rozlokowane na odcinkach po wsiach zniszczonych wojną i niedostępnych wśród ciężkiej zimy pełniąc służbę ofiarnie w ciągłym pogotowiu. Pułk zajmował początkowo odcinek linii rozejmowej osiągniętej w końcowej fazie walk przez wojska polskie, a 2 grudnia został cofnięty o 15 kilometrów na zachód od przyszłej linii granicznej jak nakazywała uchwała konferencji pokojowej w Rydze. Jeden batalion pozostawał na kordonie, a dowództwo pułku z dwoma batalionami zostały zakwaterowane w Sarnach. Pracował pułk w tym czasie nad zreorganizowaniem oddziałów i ich wyszkoleniem, wchodząc powoli w tryb życia pokojowego.
W dniach od 2 do 7 kwietnia 1921 roku, wydzielony z pułku półbatalion zajął obszary przyznane Polsce. Stosunek wojska do ludności cywilnej podczas pobytu pułku w Sarnach był dodatni co miało uspokajający wpływ na rozjątrzone umysły. Z tamtego okresu wspomnieć należy o zorganizowanym osadnictwie wojskowym, do którego walnie przyczynił się pułk idąc organizatorom na rękę przydzielając sprzęt taborowy i konie. W dniach 21 i 22 kwietnia bataliony zostały załadowane na transport kolejowy w Sarnach i pułk został przetransportowany do Zagłębia Dąbrowskiego jako swojego garnizonu, gdzie był witany z entuzjazmem przez społeczeństwo.
W dwudziestoleciu międzywojennym stacjonował w garnizonie Tarnowskie Góry na terenie Okręgu Korpusu Nr V[13] (II batalion był detaszowany w Szczakowej)[14]. Od 1921 roku pułk wchodził w skład 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty[13].
Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 11 pułk piechoty zaliczony został do typu III pułków piechoty o stanach zbliżonych do wojennych. Na czas wojny przewidywany był do działań osłonowych. Corocznie otrzymywał około 1010 rekrutów. Jego obsadę stanowiło 68 oficerów i 2200 podoficerów i żołnierzy[15].
W kampanii wrześniowej 1939 pułk walczył w składzie macierzystej dywizji.
Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy pułku
- płk Rudolf Tarnawski (do 27 I 1919)
- ppłk Witold Rylski (27 I – 3 IV 1919)
- ppłk Edward Reymann (5 IV 1919 – 4 II 1920)
- ppłk Aleksander Zawadzki (4 II 1920 – 1 X 1921)
- płk piech. Stanisław Jetel (2 X 1921 – VII 1927[16] → członek OTO)
- płk SG Eugeniusz Chilarski (VII 1927[16] – 22 VII 1928[17] → pomocnik dowódcy OK IV ds. uzupełnień)
- ppłk / płk piech. Leonard Samborski[a] (VII 1928[19] – VII 1935[20])
- ppłk / płk dypl. piech. Henryk Gorgoń (VII 1935[21] - IX 1939)
- Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku – I zastępca dowódcy)
- ppłk piech. Wacław Szokalski (1923)
- ppłk piech. Karol Paryłowski (1924 – III 1925[22] → zastępca dowódcy 43 pp)
- ppłk SG (piech.) Jan III Sadowski (III 1925[22] – V 1926[23] → asystent w WSWoj.)
- ppłk piech. Leonard Samborski (1925[24] – VII 1928 → dowódca pułku)
- ppłk piech. Kazimierz Walczak (XI 1928 - XII 1929 → dowódca 60 pp)
- ppłk dypl. Seweryn Łańcucki (XII 1929 - III 1931 → zastępca komendanta Szkoły Podchorążych Piechoty)
- ppłk piech. Karol Kumuniecki (III 1931 - 27 II 1937 → dowódca 67 pp)
- ppłk dypl. piech. Stanisław Gano (IV 1937 – II 1939 → Oddział II SG)
- Kwatermistrzowie (od 1938 roku – II zastępca dowódcy)
- mjr piech. Leonard Samborski (VII 1922[25] – 1923[26] → dowódca III baonu[27])
- mjr piech. Franciszek Sobolewski (1924[27] – był w V 1925[24])
- mjr piech. Roman Knauer (1928), autor „Zarysu historii ...”, † 1 VIII 1931 Warszawa[28]
- mjr piech. Leon Michnowski (od III 1930[29], był w VI 1935)
- mjr piech. Roman Garbarczyk (1939)
- Oficerowie pułku
- Aleksander Dmytrak
- Władysław Jan Dybowski
- Rudolf Geyer
- mjr Zbigniew Koellner – dowódca I batalionu (IV 1928 – III 1932)
- Wojciech Korwin-Kossakowski
- kpt. piech. Kazimierz Krahelski – komendant kadry baonu zapasowego (od III 1931)
- Konrad Krajewski
- Jan IV Lachowicz
- mjr Henryk Picheta (komendant obwodowy pw)
- Leon Pieczyński (adiutant)
- Kazimierz Pruszkowski
- Nikodem Sobik
Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[30][b]
- Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne
- dowódca pułku – płk dypl. Henryk Gorgoń
- I zastępca dowódcy – vacat
- adiutant – kpt. Antoni Gibliński
- starszy lekarz – mjr dr Longin Konachiewicz
- młodszy lekarz – por. lek Tadeusz Kowalski
- oficer placu Tarnowskie Góry – kpt. adm. (piech.) Aleksander Rycerski
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Roman Garbarczyk
- oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (piech.) Józef Jan Gniza
- zastępca oficera mobilizacyjnego – kpt. adm. (piech.) Antoni Kazimierz Otrębski
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Stanisław Wołodko
- oficer gospodarczy – kpt. int. Bernard Jasiński
- oficer żywnościowy – chor. Zygmunt Augustyn
- dowódca kompanii gospodarczej i oficer taborowy – kpt. tab. Stanisław V Kozłowski
- kapelmistrz – por. adm. (kapelm.) Jan Nowacki
- dowódca plutonu łączności – por. Franciszek Mitera
- dowódca plutonu pionierów – por. Kazimierz Nowosławski
- dowódca plutonu artylerii piechoty – por. art. Lucjan Ganowicz
- dowódca plutonu ppanc. – por. Zygmunt Minakowski
- dowódca oddziału zwiadu – por. Karol Jakub Szybist
- I batalion
- dowódca batalionu – ppłk Antoni Cieszkowski
- dowódca 1 kompanii – kpt. Franciszek Ciepiela*[c]
- dowódca plutonu – ppor. Jan Partyka
- dowódca 2 kompanii – kpt. Godzimir Jarosiewicz
- dowódca plutonu – por. Stanisław Zygmunt Spałek
- dowódca plutonu – ppor. Józef Czuma
- dowódca 3 kompanii – por Jan Stanisław Oziębłowski
- dowódca plutonu – ppor. Wiktor Łukasik
- dowódca plutonu – ppor. Benedykt Jan Przybyłek
- dowódca 1 kompanii km – kpt. Czesław Cyryl Śleziak
- dowódca plutonu – ppor. Stanisław Zbigniew Janczykowski
- II batalion
- dowódca batalion – ppłk Julian Sosabowski
- adiutant dowódcy batalionu – kpt. Mieczysław Marian Jezierski
- pomocnik dowódcy batalionu ds. gospodarczych – kpt. adm. (Piech.) Józef Marcin Wasilewski
- lekarz batalionu – por. lek. Aleksander Surdacki
- dowódca 4 kompanii – por. Jan Janowski
- dowódca plutonu – ppor. Konstanty Józef Kempa
- dowódca 5 kompanii – kpt. Mieczysław Chmiel
- dowódca plutonu – ppor. Stanisław Tatarzyn
- dowódca plutonu – ppor. Alfred Stokowy
- dowódca 6 kompanii – kpt. Stefan Franciszek Jędrzejowski
- dowódca plutonu – ppor. Józef Lechowicz
- dowódca plutonu – ppor. Ludwik Ziemba
- dowódca 2 kompanii km – por. Edward Marian Madej
- dowódca plutonu – por. Czesław Strzelecki
- dowódca plutonu – ppor. Zbigniew Stanisław Jerzy Klepaczko
- III batalion
- dowódca batalionu – mjr Stanisław Jan Karolus
- dowódca 7 kompanii – por. Adam Ludwik Miszczuk
- dowódca plutonu – por. Roman Leopold Drozdowski
- dowódca 8 kompanii – kpt. Stanisław Stobiecki
- dowódca plutonu – por. Makary Mieczysław Siciński
- dowódca plutonu – por. Franciszek Michał Witkowski
- dowódca 9 kompanii – por. Jan Czesław Wilczyński
- dowódca plutonu – por Franciszek Duda
- dowódca plutonu – ppor. Anatol Dawgiałło-Chmorowicz
- dowódca plutonu – ppor. Bolesław Wojciech Pawłowski
- dowódca 3 kompanii km – kpt. Antoni Jahołkowski
- dowódca plutonu – por. Adolf Jan Masłowski
- dowódca plutonu – ppor. Witold Tadeusz Świderski
- IV batalion
- dowódca batalionu – mjr Mikołaj Tomasik
- adiutant dowódcy batalionu – por. Januariusz Witold Jaglarz
- dowódca 4 kompanii km – kpt. Jan Nepomucen Tyliński
- dowódca plutonu – por. Józef Eugeniusz Preizner
- dowódca plutonu – ppor. Stefan Zbigniew Baran
- dowódca 5 kompanii km – kpt. Michał Bielański
- dowódca plutonu – por. Jerzy Franciszek Czarnecki
- dowódca plutonu – por. Kazimierz Kurkowski
- na kursie – por. Henryk Czechowski
- na kursie – por Jozef Stanisław Lizak
- na kursie – por Stanisław Wodejko
- Dywizyjny Kurs Dla Podoficerów Nadterminowych 23 DP
- dowódca - kpt. Franciszek Ciepiela (*)
- dowódca plutonu - por. Leon Fertała
- dowódca plutonu - por Roman Stanisław Paszyński
- 11 obwód przysposobienia wojskowego „Tarnowskie Góry”
- kmdt obwodowy PW - mjr adm. (piech.) Franciszek I Książek (*)
- kmdt powiatowy PW Tarnowskie Góry - kpt. adm. (piech.) Ludwik Slosarczyk (*)
- kmdt powiatowy PW Będzin - kpt. adm. (piech.) Władysław Andrzej Nowakowski (*)
Organizacja i obsada personalna pułku we wrześniu 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo
- dowódca – płk dypl. Henryk Gorgoń
- I adiutant – kpt. Antoni Gibliński
- II adiutant - ppor. Przybyłko
- kwatermistrz - mjr Roman Garbarczyk
- I batalion
- dowódca – mjr Stanisław Dardziński
- adiutant – ppor. rez. Henryk Kuźniak
- lekarz – ppor. rez. lek. Józef Maćkowski (poległ 4 IX)
- dowódca 1 kompanii strzeleckiej - kpt. Franciszek Ciepiela
- II batalion
- dowódca – mjr Stanisław Jan Karolus
- lekarz – por. lek. Tadeusz Kowalski (poległ)
- dowódca 4 kompanii strzeleckiej - por. Jan Janowski
- III batalion
- dowódca – mjr Jan Bajtlik
- adiutant – ppor. rez. Witold Świderski
- dowódca 7 kompanii strzeleckiej - por. Roman Drozdowski
- Pododdziały specjalne
- dowódca kompanii zwiadowczej - por. Franciszek Duda
- dowódca kompanii przeciwpancernej – por. Zygmunt Minakowski † 7 IX 1939
- dowódca plutonu artylerii piechoty – por. Lucjan Ganowicz
- szef plutonu artylerii piechoty – sierż. Józef Kałaga
- dowódca plutonu pionierów - por. Stanisław Wodejko
- dowódca plutonu łączności - por. Franciszek Górski
- dowódca plutonu przeciwgazowego - NN
Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]
Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920[33]
- szer. Józef Bartocha
- szer. Stanisław Barajkiewicz
- kpr. Franciszek Brocki
- plut. Ignacy Danieluk
- por. Władysław Dec
- plut. Józef Drobik
- szer. Józef Dudłak
- szer. Eugeniusz Dzierżek
- kpt. Michał Hoffman
- kpt. Aleksander Idzik
- sierż. Leon Kanzal
- kpr. Kazimierz Kupiszewski
- ppor. Walenty Łaskuda
- por. Longin Latawiec
- sierż. Wincenty Maciejewski
- sierż. Józef Majęcki
- kpt. Jan Masłon
- szer. Feliks Mistowicz
- por. Karol Pająk
- por. Walerian Pokraka
- sierż. Józef Siekierka
- mjr Franciszek Sobolewski
- por. Bolesław Sokołowski
- kpt. Stanisław Włodarczyk
- sierż. Piotr Zadęcki
- szer. Jan Ziółkowski
Symbole pułku[edytuj | edytuj kod]
- Sztandar
Pierwsza chorągiew pułku została ofiarowana w styczniu 1919 roku przez kobiety należące do dąbrowskiej organizacji POW stacjonującej w Dąbrowie Górniczej. Wręczenie jej odbyło się bez oficjalnych uroczystości, a przechowywana była w batalionie zapasowym.
Drugą chorągiew wykonaną przez firmę Wabińskiego w Warszawie według obowiązujących wzorów, pułk otrzymał w grudniu 1922 roku. Głównymi inicjatorami tego daru byli: dyrektor kopalni węgla „Czeladź”, inż. B. Markiewicz i dyrektor kopalni węgla „Niemce” inż. H. Sągajło. 9 grudnia 1922 roku[34], w Tarnowskich Górach, gen. broni Stanisław Szeptycki wręczył pułkowi chorągiew ufundowaną przez przemysłowców Zagłębia Dąbrowskiego[14]. Na lewej stronie płachty sztandarowej zostały wyhaftowane nazwy najważniejszych bojów, stoczonych przez pułk. W czterech rogach umieszczono wizerunek św. Barbary[5].
- Odznaka pamiątkowa
Zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 35, poz. 379 z 14 grudnia 1928 roku. Odznaka ma kształt równoramiennego krzyża pokrytego granatową emalią, ze złoconą krawędzią o zaokrąglonych końcach ramion. Na poziomych ramionach krzyża wpisano numer i inicjały 11 PP. Na krzyż nałożony jest srebrny orzeł państwowy wz. 1927 z koroną, szponami i dziobem w kolorze złotym. Dwuczęściowa - oficerska, wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym i złoconym, emaliowana, orzeł łączony dwoma drutami. Wymiary: 37x37 mm. Wykonanie: Józef Michrowski – Warszawa[35].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Na mocy uchwały nr XIX/97/87 Miejskiej Rady Narodowej w Tarnowskich Górach z dnia 22 czerwca 1987 r. w sprawie nadania nazw ulicom w Tarnowskich Górach jednej z ulic dzielnicy Śródmieście-Centrum nadano nazwę ulica 11-go Pułku Piechoty[36].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Płk piech. Leonard Samborski (ur. 6 listopada 1885 roku) był odznaczony Krzyżem Walecznych (dwukrotnie) i Złotym Krzyżem Zasługi. W lipcu 1935 roku został zwolniony ze stanowiska z zachowaniem dotychczasowego dodatku służbowego, a z dniem 30 listopada tego roku przeniesiony w stan spoczynku[18].
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[31].
- ↑ Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję[32].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przemsza-Zieliński 1981 ↓, s. 305, autor użył nazwy „11 górnośląski pułk piechoty z Tarnowskich Gór”, ale w kolejnej swojej pracy już nie używał nazwy wyróżniającej „Górnośląski” w stosunku do 11 pp.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 40.
- ↑ a b c d e f g h Knauer 1930 ↓, s. 3-6.
- ↑ a b c d e f Księga chwały piechoty (metryka)
- ↑ Pamiętacie o chłopakach z 11. Pułku? [Dostęp 2018.06.26]
- ↑ a b c d Knauer 1930 ↓, s. 6-8.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Knauer 1930 ↓, s. 7-14.
- ↑ Knauer 1930 ↓, s. 7.
- ↑ przewieziona koleją z Równego
- ↑ Knauer 1930 ↓, s. 8.
- ↑ a b c d Knauer 1930 ↓, s. 14-16.
- ↑ a b Almanach Oficerski 1923/24 ↓, s. 50.
- ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 42.
- ↑ Jagiełło 2007 ↓, s. 63-65.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 219.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 218.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 86.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 216.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 90.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 95.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 6 marca 1925 roku, s. 132.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 6 maja 1926 roku, s. 143.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 55 z 22 maja 1925 roku, s. 266.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 545.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 155.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 147.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 349.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 104.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 560–561 i 671.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
- ↑ Knauer 1930 ↓, s. 20.
- ↑ Knauer 1930 ↓, s. 17-18.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 40-41.
- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Katowickiego nr 6, poz 138 (pol.). W: Śląska Biblioteka Cyfrowa [on-line]. Wojewódzka Rada Narodowa w Katowicach, 1987-08-15. [dostęp 2018-04-08].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
- Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Instytut Wydawnictw PAX. Warszawa 1990.
- Roman Knauer: Zarys historii wojennej 11-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- [red.]Bronisław Prugar-Ketling: Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
- Stanisław M. Przybyszewski, Lista strat na terenie powiatu Kazimierza Wielka 1939–1945, Wydawnictwo Nowa Nidzica 2013
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Pantera Books. ISBN 83-204-3299-5.
- Jan Przemsza-Zieliński: Księga wrześniowej chwały pułków śląskich. T. I. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. ISBN 83-03-02883-9.
- Jan Przemsza-Zieliński: Żołnierz nie odszedł bez walki .... Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1981. ISBN 83-216-0219-3.
- 11 Pułk Piechoty. wceo.com.pl. [dostęp 7 grudnia 2014].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
|
|