11 Pułk Piechoty (II RP)

11 Pułk Piechoty

Odznaka pamiątkowa 11 pp
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	Górnośląski(?)
Tradycje
Święto	6 sierpnia
Nadanie sztandaru	1922
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Starynkami (2 IV 1920) bitwa pod Ciepielówką (29 V 1920) bitwa pod Dorohuskiem bitwa pod Chełmem (11-18 VIII 1920) bitwa pod Dubienką (14-31 VIII1920) kampania wrześniowa bitwa pod Tomaszowem (17–20 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Tarnowskie Góry II bp w Szczakowej
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	XIV BP; 23 DP

11 Pułk Piechoty (11 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Pułk powstał w pierwszych dniach listopada 1918 roku, wywodząc swój początek od zawiązków ochotniczych, zorganizowanych wśród ludności Zagłębia Dąbrowskiego. W latach 1919–1921 wchodził w skład XIV Brygady Piechoty 7 Dywizji Piechoty. Stacjonował w Tarnowskich Górach.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Kolebką powstałego pułku była Dąbrowa Górnicza, która w tamtym czasie pozostawała pod okupacją austriacką. Zagłębie Dąbrowskie w październiku 1918 roku stanowiło część V Okręgu POW. Jego komendantem był wówczas oficer I Brygady Legionów ppor. Władysław Wąsik. Okręg ten dzielił się na obwody. Drugi obwód posiadał lokalne komendy w Dąbrowie Górniczej na kopalniach „Niemce” i „Kazimierz”. Były tam organizowane potajemnie oddziały z przeświadczeniem, że wybije taka godzina, kiedy trzeba będzie odebrać siłą to, co zostało zabrane przed wiekami. Kiedy ku upadkowi chyliły się państwa centralne, a armie sprzymierzone odnosiły zwycięstwa, Zagłębie Dąbrowskie czekało przygotowane do czynu. Nastąpiło, to 1 listopada 1918 roku. Garstka byłych legionistów i „peowiaków” na czele z ppor. Władysławem Wąsikiem zajęła koszary 13 batalionu strzelców polnych. Przyłączyli się do nich Polacy, którzy służyli w tamtej jednostce oraz ochotnicy. 3 listopada utworzone zostały dwie kompanie strzelców. Jedną tworzyli legioniści i „peowiacy” dowodzeni przez chor. Michała Wieruszewskiego, a drugą byli żołnierze 13 batalionu strzelców i ochotnicy Zagłębia Dąbrowskiego pod dowództwem ppor. Bronisława Rudzińskiego. W tym samym dniu kompanie złożyły ślubowanie przed dowódcą batalionu i garnizonu ppłk. Witoldem Filimowskim. Do Dąbrowy Górniczej przybyła z Ostrowi Mazowieckiej kompania szkoły podoficerskiej Polskiej Siły Zbrojnej zwanej „wermachtem”. Z kompanią przybyli również doświadczeni oficerowie i podoficerowie przejmując dalszą organizację i szkolenie. W oswobodzonym Będzinie, w którym, podobnie jak i w Grodźcu powstały oddziały wojskowe zorganizowane przez wysłane z Dąbrowy Górniczej zawiązki. Pomimo trudności technicznych i warunków politycznych po dwóch i pół miesiącach zostały utworzone dwa bataliony „Dąbrowa Górnicza” i „Będzin”. Każdy miał po cztery kompanie strzeleckie, kompanię ciężkich karabinów maszynowych i pluton konny.

27 stycznia 1919 roku ukazał się pierwszy rozkaz dzienny 11 pułku utworzonego z obu batalionów, a podpisany przez jego pierwszego dowódcę ppłk. Witolda Rylskiego. Wspólnie ze swoim następcą (od 5 kwietnia) ppłk. Edwardem Reymanem dokładali starań, aby pułk był na odpowiednim poziomie wyszkolenia. Wiosną 1919 zorganizowano III batalion, a także logistykę pułku oraz uruchomiono szkołę podoficerską. Pomimo że różnorodność uzbrojenia i brak regulaminów utrudniały wyszkolenie, to i tak pułk przedstawiał sobą dużą wartość bojową. W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Niepołomicach.

Obsada personalna pułku w 1920
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowódca	ppłk Aleksander Zawadzki
Adiutant	ppor. Michał Hoffman
Lekarz	kpt. lek. dr Juliusz Dunaj
Oficer łączności	ppor. Sylwester Chudoba
Kapelan	ks. Antoni Pachnicki
Dowódca taborów pułku	por. Bolesław Sokołowski
Dowódca I batalionu	mjr Aleksander Dłużniakiewicz
Adiutant	ppor. Władysław Niemiec
Dowódca 1 kompanii	ppor. Władysław Dec (ranny)
Dowódca 2 kompanii	ppor. Stanisław Włodarczyk
Dowódca 3 kompanii	por. Franciszek Adamowski (zaginął)
Dowódca 4 kompanii	ppor. Zygmunt Żywocki (szpital)
Dowódca 1 kompanii km	por. Józef Szczerbowski
Dowódca 11 batalionu	kpt. Franciszek Sobolewski
Lekarz	kpt. lek. dr Juliusz Dunaj
Oficer prowiantowy	ppor. Józef Waydowicz
Oficer rachunkowy	ppor. Karol Rozsypał
Dowódca 5 kompanii	ppor. Izydor Mehl
Dowódca 6 kompanii	ppor. Walerian Pokraka
Dowódca 7 kompanii	ppor. Roman Knauer
Dowódca 8 kompanii	por. Władysław Klass
Dowódca 2 kompanii km	N.N.
Dowódca III batalionu	mjr Leonard Samborski
Lekarz	por. lek. Mieczysław Małachowski
Oficer prowiantowy	ppor. Eugeniusz Gedroyć
Dowódca 9 kompanii	ppor. Aleksander Idzik
Dowódca 10 kompanii	ppor. Franciszek Pytlik
Dowódca 11 kompanii	por. Szymon Dudek (zawieszony)
Dowódca 12 kompanii	N.N.
Dowódca 3 kompanii km	N.N.
Dowódca kompanii technicznej	por./kpt. Jan Adamczyk
Lekarz (przydział nieustalony)	por. lek. dr Piotr Matera
Lekarz (przydział nieustalony)	pchor. podlek. Nikodem Majzner

Walki pułku

Tereny działań pułku w latach 1919-1920

Pomnik w Będzinie na Placu 3 Maja ku czci poległych żołnierzy 11 pp; 1933

Na straży zachodniej granicy Rzeczypospolitej

Pułk wyszedł ze swojego garnizonu 25 maja 1919 roku na granicę górnośląską. Otrzymał zadanie określone przez dowódcę okręgu generalnego Kielce w następujący sposób:

„Niemcy przygotowują na dzień 27 maja przekroczenie granicy w celach ofensywnych. Nie wdając się w ocenę powyższego kroku zarządza się bezwzględne utrzymanie tajemnicy istotnego celu dokonywanych obecnie przegrupowań, opierając się jedynie na fakcie, że są one dokonywane dla sformowania 7 dywizji piechoty”

Weszły tu w grę czynniki obrony zachodnich rubieży polskich i dalsza praca organizacyjna. Pułk objął odcinek od Koziegłów do Modrzejowa włącznie. Podzielił odcinek na dwa pododcinki, do których przydzielono po jednej baterii (2 i 3 bateria 1 pułku artylerii górskiej) i po jednym szwadronie (3 i 4 szwadrony wojskowej straży granicznej). Pułk pozostał na tym odcinku do 8 czerwca 1919 r., a następnie jako odwód dywizji przeszedł do Żarek. Pobyt w tej miejscowości wykorzystał do dalszej organizacji pułku. Otrzymał francuską broń ręczną, a przybyłymi kompaniami marszowymi uzupełniał stany. Został znacznie podniesiony poziom wyszkolenia i sprawności bojowej, a techniczne i gospodarcze zaopatrzenie pułku poczyniło wielki krok naprzód.

Pułk wyszedł po raz wtóry na granicę górnośląską z zadaniem jak poprzednio i zajął odcinek od Rudnika Wielkiego do Siedlca (I i II batalion), a III batalion został chwilowo wyłączony z pułku i przeszedł do dyspozycji dowódcy XIII Brygady Piechoty w rejon Herb. Pułk do 1 września pozostał w takim ugrupowaniu, a następnie przeszedł na linię kolejową Częstochowa – Kraków. Transportami kolejowymi został przewieziony jako odwód frontu południowo-zachodniego w rejon Zatora, Spytkowic i Ryczowa.

Po miesięcznym pobycie, podczas którego szkolono żołnierzy i uzupełniano broń maszynową, odszedł na linię demarkacyjną polsko-czeską i 4 października zajął odcinek od Mostów na przełęczy Jabłonkowskiej do granicy niemieckiej w Czerwinie przy ujściu Olzy do Odry. Pułk utworzył tam trzy zgrupowania: pododcinek północny – frysztacki, środkowy – cieszyński i południowy – jabłonkowski. Celem ich było zamknięcie pasa demarkacyjnego oraz ewentualna obrona przed napadem Czechów. Poza strzeżeniem granicy pułk stał się pionierem polskiej myśli i ducha u miejscowej ludności. Przygotował w ten sposób podłoże do przyszłego plebiscytu. Wysiłek ten nie był wcale mniejszy od samej służby, która była bardzo ciężka podczas ostrej zimy i fatalnych warunków.

Chrzest bojowy pułku na froncie wołyńskim

Pobyt w Równem
2 lutego pułk przekazał odcinek na linii demarkacyjnej milicji śląskiej. Po zebraniu się wszystkich batalionów w rejonie Białej, pułk przegrupował się marszem pieszym do Krakowa. W tym czasie dowództwo pułku objął mjr Aleksander Zawadzki. W Krakowie pozostał kilka dni w czasie których uzupełniał braki, a następnie został przewieziony transportem kolejowym na front przeciwsowiecki. Poszczególne bataliony zostały wyładowane w Równem 28 lutego, gdzie pułk pozostał jako odwód frontu wołyńskiego. I batalion odszedł 24 marca do Korca do dyspozycji 7 DP. Postój w Równem wykorzystano do podniesienia zdolności bojowej pułku. Wykonano również w tym czasie dwa wypady na tyły nieprzyjaciela celem uzyskania informacji o jednostkach rosyjskiej armii i niedopuszczenia do ich koncentracji.

Wypad na Staryki i Czernicę

1 kwietnia 1920 roku o 23:00 została wysłana grupa wypadowa składająca się z II i III batalionu oraz kompanii ckm pod dowództwem mjr. Zawadzkiego. Wyruszyła ona z rejonu Zwiahla osłaniając batalion 26 pp. Omijając pozycje nieprzyjaciela i maszerując polnymi drogami oraz mokradłami, o świcie 2 kwietnia bataliony pułku osiągnęły rejon na wschód od wsi Staryki i Czernica. Zaatakowały wspomniane wsie zajmując je po krótkiej walce. W ręce pułku wpadła cała bateria z zaprzęgiem, 13 karabinów maszynowych i około 200 jeńców. Pułk wycofał się przez Dulsk za Słucz w rejon stojących tam polskich placówek. Do Zwiahla pułk wkroczył z maszerującymi przed nim jeńcami i zdobytą baterią. Dumny ze swoich żołnierzy dowódca w rozkazie dziennym napisał:

„Dzień 2 kwietnia 1920 roku złotemi głoskami zostanie zapisany na kartach dziejów 11-go pułku piechoty. Po raz pierwszy bowiem pułk, darzony zaufaniem przełożonych dowództw, pod Czernicą, Starykami i Chulskiem dowiódł, że żołnierz polski jest zawsze nieustraszony w walce z wrogiem swojej Ojczyzny. Świetne zwycięstwo okryło pułk nasz sławą i rozniosło nasze imię we wszystkie zakątki naszej ziemi. Dumny czując się, że stoję na czele takiego bohaterskiego pułku podziwiam odwagę i męstwo wszystkich swych podwładnych i wierzę, że wieniec sławy zdobyty na polach Czernicy przyozdobi się w najbliższej przyszłości nowymi wawrzynami. Wszystkim oficerom i szeregowym biorącym udział w tej akcji składam serdeczne podziękowanie za złożone dowody zapału i męstwa. Imiona zaś tycz, którzy życiem okupili to zwycięstwo pomieszczone będą w historji pułku, niechaj ich przelana krew stanie się bodźcem dla innych do dalszych laurów zwycięstwa. Cześć ich pamięci!”

W dniu następnym, w niedzielę Wielkanocną, do zgromadzonego w Równem pułku przemówił dowódca frontu gen. Listowski. Podziękował za wspaniały czyn wznosząc po raz pierwszy okrzyk na cześć pułk za jego bohaterstwo. Był to chrzest bojowy pułku.

Wypad na Tupalce i Kropiwnę
8 kwietnia 1920 roku I batalion wraz z kompanią techniczną tworzył lewą kolumnę grupy wypadowej ppłk. Hermana. Wyszedł ze Zwiahla i przeszedł na tyły sowieckich oddziałów. Zajął wieś Tupalce, w której rozbił zgrupowane tam oddziały nieprzyjaciela. Następnie osłaniając odwrót całej grupy z rejonu Kropionej, zdobył 3 ckm-y, kilkadziesiąt karabinów, dwa wozy z amunicją, kancelarię pułkową oraz 40 jeńców.

Ofensywa na Ukrainie
W pierwszej połowie kwietnia Naczelny Wódz Polski Marszałek Józef Piłsudski czynił przygotowania do ofensywy na Ukrainę. Jej celem było uprzedzenie spodziewanej ofensywy sowieckiej oraz stworzenie samodzielnej Ukrainy. Na froncie wołyńskim nastąpiły przegrupowania. Pułk w składzie macierzystej dywizji wszedł do grupy gen. Śmigłego-Rydza. Zadaniem grupy było zajęcie Kijowa. 24 kwietnia oddziały polskie rozpoczęły natarcie.

I batalion wyruszył z Ćwikli, ponieważ został tam przegrupowany z Korca, a reszta pułku ruszyła ze Zwiahla po przybyciu tam z Równego. Maszerowano po trasie Serby-Andrzejewicze-Antonówka-Horoszki-Toporyszcze do Radomyśla osiągając go 28 kwietnia. Marsz został wykonany sprawnie i szybko. Bez I batalionu, pułk maszerował dalej przez Jurówkę-Korostysze-Szaforostówkę-Iwnicę-Zarubińce-Wielkie Lisowce i 9 maja dotarł do Chwastowa. W tym samym czasie przybył również I batalion. Pułk stanowił tam odwód 2 Armii. 7 DP została przegrupowana pod Białą Cerkiew. Podczas pobytu w Chwastowie, pułk zabezpieczał tyły dywizji i ochraniał linie kolejowe.

Walki w obszarze Białej Cerkwi
W ostatnich dniach maja nieprzyjaciel wykazywał większą działalność bojową. 11 pułk rozkazem dowódcy 7 DP został skierowany w rejon Białej Cerkwi. Nocą z 28 na 29 maja przeszedł do Połogów i wykonał kontratak, zajmując wsie Ostryjki i Błażczyńce, a po ciężkiej walce również Ciepielówkę i Mołodecką oraz stację kolejową Sucholasy. Dawna linia frontu została przywrócona i obsadzona przez 26 pp. Pułk został wycofany do Pieszczanej i stanowił odwód dywizji. Przebywał tam do 30 maja, a następnego dnia przeszedł do Białej Cerkwi. 31 maja nieprzyjaciel zajął Ciepielówkę i Mołodecką. Na linię frontu został przewieziony wozami I batalion, który uderzył na przeciwnika odzyskując obie miejscowości. Ścigał nieprzyjaciela w kierunku na Uzień. Przez następny dzień pozostawał na zajętym odcinku i dopiero 2 czerwca powrócił do Białej Cerkwi. 1 czerwca III batalion pułku przeprowadził wypad na Olszankę i zajął ją ponosząc przy tym ciężkie straty. Licząc się z możliwością uderzenia nieprzyjaciela na Białą Cerkiew od zachodu, III batalion powrócił 2 czerwca do pułku, a z Chodorowa została ściągnięta 2 kompania.

5 czerwca armia konna Budionnego przedarła się pod Samhorodkiem przez front polski i szybkim marszem skierowała się na głębokie tyły wojsk polskich w rejon Berdyczowa i Żytomierza. Ponieważ zachodziła możliwość odcięcia Polakom drogi odwrotu z Kijowa, dowódca 7 Dywizji Piechoty nakazał pułkowi przejść do Wasilkowa i osłaniać od wschodu i południa drogi odwrotowe z Kijowa. Pułk otrzymał rozkaz do odwrotu.

Walki odwrotowe
11 czerwca pułk rozpoczął działania odwrotowe. W Wasylkowie 5 i 7 kompania, osłaniając odwrót kolumny sił głównych stoczyła zwycięską potyczkę z oddziałem sowieckiej kawalerii. Po trzech dniach marszu pułk stanął w okolicy Radomyśla nad rzeką Teterew. 14 czerwca ruszył dalej kierując się do Uszomira nad Uszą. W czasie marszu pod Torczynem i Horbułowem pułk uczestniczył w rozbiciu dywizji jazdy Budionnego. W Uszomirze stacjonował od 18 do 21 czerwca, a następnie wycofał się w kierunku na Olewsk.

W okolicy Zamysłowicz zostały zatrzymane I i II batalion pułku, które wraz z 27 pp stoczyły w dniach 24 i 25 czerwca zacięty bój pod Rudnią Radowelską powstrzymując chwilowo gwałtowny napór nieprzyjaciela. 27 czerwca przeszedł pułk nad rzekę Uborć, gdzie organizował obronę. 30 czerwca brał udział w demonstracyjnym natarciu na Wolarkę i Zamysłowicze, którego celem było związanie sił nieprzyjacielskich i niedopuszczenie ich do przesunięcia się w kierunku południowym. Od 5 lipca pułk cofał się, a 8 lipca o świcie osiągnął okolice Sarn. Po jednodniowym odpoczynku maszerował przez Kryczylsk nad Horyniem i do Czartoryska nad Styrem dotarł 11 lipca o świcie. I i II batalion zajęły odcinek od kościoła w Czartorysku do Nowosiółek, a III batalion stanowił odwód pułku. 26 lipca pułk cofał się ze Styru nad Stochów w rejon Kaszówki i Podryża, gdzie stoczył szereg walk z nieprzyjacielem. 2 sierpnia zatrzymał się chwilowo w okopach, a następnie wycofał się nad Bug. Tu wiązał siły przeciwnika i tym samym przyczynił się pośrednio do zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej.

Walki nad Bugiem

Nadchodził nowy okres walk. Prowadzone były zebranymi oddziałami, zamykającymi drogi przypuszczalnych uderzeń nieprzyjaciela. Wobec takiego rozwoju sytuacji, pojedyncze bataliony pułku wchodziły w skład grup uderzeniowych, formowanych doraźnie w zależności od potrzeb. W rejon Dorohuska nad Bugiem pułk przybył 5 sierpnia o świcie. Na przedmościu pozostał II batalion, natomiast reszta pułku rozlokowała się w rejonie stacji kolejowej. 6 sierpnia III batalion zastąpił II na przedmościu i wspólnie z przydzielonymi kompaniami mostowymi przystąpił do jego umocnienia. Nieprzyjaciel uderzył około godz. 13.00 na przedmoście, zajął je spychając batalion na mosty i do rzeki. Nieprzyjaciel przeszedł na zachodni brzeg Bugu, ale bataliony I i II powstrzymały jego uderzenie i kontratakiem odrzuciły go za rzekę. Bój pod Dorohuskiem miał ważne znaczenie operacyjne, a chcąc uwiecznić pamięć tego boju, żołnierze 11 pp obrali sobie 6 sierpnia jako dzień święta pułkowego.

W nocy z 8 na 9 sierpnia pułk na rozkaz dowódcy dywizji przeszedł do Chełma. W tym czasie I batalion odpierał ataki nieprzyjaciela, a II batalion przeprowadził wypad w kierunku północnym w celu oczyszczenia tego obszaru z podjazdów wroga. Naczelny Wódz zarządził przegrupowanie do decydującej bitwy pod Warszawą. 7 DP, w skład której wchodził pułk, miała osłaniać prawe skrzydło „grupy uderzeniowej”, która nacierała znad Wieprza w kierunku północnym i miała wyjść na tyły głównych sił sowieckich. 13 sierpnia zostało wykonane przeciwnatarcie dywizji w wyniku, którego pułk powrócił nad Bug w rejon Dorohuska. Pułk zmieniał ciągle swoje miejsca cofał się lub uderzał na oddziały wroga i rozbijał je. Spełnił w ten sposób swoje zadanie osłony koncentracji i rozstrzygającego natarcia „grupy uderzeniowej”.

Do ważniejszych czynów pułku w tym okresie należy zaliczyć: – działanie I batalionu od 17 do 21 sierpnia w grupie płk Olszyny-Wilczyńskiego w rejonie Strachosławia i Lipinek; 19 sierpnia odparcie przez II batalion nieprzyjacielskiego natarcia na Turkę; 21 sierpnia natarcie i zajęcie Husynnego przez II batalion; w dniach od 24 sierpnia do 3 września walki I batalionu w rejonie Starosiela i Rudki oraz 3 września odparcie przez III batalion nieprzyjacielskiego natarcia na Husynne. W tym czasie armie dowodzone przez naczelnego Wodza ruszyły znad Wieprza i rozbiły główne siły sowieckie pod Warszawą. Spowodowały również ogólną kontrofensywę Polaków.

Ofensywa na Wołyń

11 września 3 Armia przeszła Bug i przystąpiła do ofensywy. Na drodze marszu 11 pp nie dochodziło do poważniejszych walk. Pułk przekroczył rzekę pod Świerzem i maszerował przez Zapole-Wygnankę-Kukuryki-Horodyszcze i Grządki dochodząc 14 września do Kowla. Pozostał tam do 16 września. W dniu tym kontynuował marsz przez Radoszyn-Mielnicę-Kaszówkę-Maniewicze i 22 września przybył do Czartoryska. 28 września nastąpił dalszy marsz przez Police-Romeyki w rejon Kryczylska nad Horyniem, a 13 października w rejon Sarn. 17 października otrzymał pułk wiadomość o zawarciu rozejmu i zaprzestaniu działań z dniem 18 października oraz przejściu w rejon wsi Rokitna, Ośnicka i Rudni Staryki, do których dotarł w dniu nakazującym zaprzestania działań.

Kawalerowie Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920
szer. Józef Bartocha	szer. Stanisław Barajkiewicz	kpr. Franciszek Brocki
plut. Ignacy Danieluk	por. Władysław Dec	plut. Józef Drobik
szer. Józef Dudłak	szer. Eugeniusz Dzierżek	kpt. Michał Hoffman
kpt. Aleksander Idzik	sierż. Leon Kanzal	kpr. Kazimierz Kupiszewski
ppor. Walenty Łaskuda	por. Longin Latawiec	sierż. Wincenty Maciejewski
sierż. Józef Majęcki	kpt. Jan Masłon	szer. Feliks Mistowicz
por. Karol Pająk	por. Walerian Pokraka	sierż. Józef Siekierka
mjr Franciszek Sobolewski	por. Bolesław Sokołowski	kpt. Stanisław Włodarczyk
sierż. Piotr Zadęcki	szer. Jan Ziółkowski

Pułk w okresie pokoju

Pułk zakończył działania bojowe i rozpoczął nowy okres. Stanął na straży wschodniej granicy wytyczonej również jego krwią i bagnetami. Jego plutony zostały rozlokowane na odcinkach po wsiach zniszczonych wojną i niedostępnych wśród ciężkiej zimy pełniąc służbę ofiarnie w ciągłym pogotowiu. Pułk zajmował początkowo odcinek linii rozejmowej osiągniętej w końcowej fazie walk przez wojska polskie, a 2 grudnia został cofnięty o 15 kilometrów na zachód od przyszłej linii granicznej jak nakazywała uchwała konferencji pokojowej w Rydze. Jeden batalion pozostawał na kordonie, a dowództwo pułku z dwoma batalionami zostały zakwaterowane w Sarnach. Pracował pułk w tym czasie nad zreorganizowaniem oddziałów i ich wyszkoleniem, wchodząc powoli w tryb życia pokojowego.

W dniach od 2 do 7 kwietnia 1921 roku, wydzielony z pułku półbatalion zajął obszary przyznane Polsce. Stosunek wojska do ludności cywilnej podczas pobytu pułku w Sarnach był dodatni co miało uspokajający wpływ na rozjątrzone umysły. Z tamtego okresu wspomnieć należy o zorganizowanym osadnictwie wojskowym, do którego walnie przyczynił się pułk idąc organizatorom na rękę przydzielając sprzęt taborowy i konie. W dniach 21 i 22 kwietnia bataliony zostały załadowane na transport kolejowy w Sarnach i pułk został przetransportowany do Zagłębia Dąbrowskiego jako swojego garnizonu, gdzie był witany z entuzjazmem przez społeczeństwo.

W dwudziestoleciu międzywojennym stacjonował w garnizonie Tarnowskie Góry na terenie Okręgu Korpusu Nr V (II batalion był detaszowany w Szczakowej). Od 1921 roku pułk wchodził w skład 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty.

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 11 pułk piechoty zaliczony został do typu III pułków piechoty o stanach zbliżonych do wojennych. Na czas wojny przewidywany był do działań osłonowych. Corocznie otrzymywał około 1010 rekrutów. Jego obsadę stanowiło 68 oficerów i 2200 podoficerów i żołnierzy.

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939
Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne
dowódca pułku	płk dypl. Henryk Gorgoń
I zastępca dowódcy	vacat
adiutant	kpt. Antoni Gibliński
starszy lekarz	mjr dr Longin Konachiewicz
młodszy lekarz	por. lek Tadeusz Kowalski
oficer placu Tarnowskie Góry	kpt. adm. (piech.) Aleksander Rycerski
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)	mjr Roman Garbarczyk
oficer mobilizacyjny	kpt. adm. (piech.) Józef Jan Gniza
zastępca oficera mobilizacyjnego	kpt. adm. (piech.) Antoni Kazimierz Otrębski
oficer administracyjno-materiałowy	kpt. Stanisław Wołodko
oficer gospodarczy	kpt. int. Bernard Jasiński
oficer żywnościowy	chor. Zygmunt Augustyn
oficer taborowy	kpt. tab. Stanisław V Kozłowski
kapelmistrz	por. adm. (kapelm.) Jan Nowacki
dowódca plutonu łączności	por. Franciszek Mitera
dowódca plutonu pionierów	por. Kazimierz Nowosławski
dowódca plutonu artylerii piechoty	por. art. Lucjan Ganowicz
dowódca plutonu ppanc.	por. Zygmunt Minakowski
dowódca oddziału zwiadu	por. Karol Jakub Szybist
I batalion
dowódca batalionu	ppłk Antoni Cieszkowski
dowódca 1 kompanii	kpt. Franciszek Ciepiela*
dowódca plutonu	ppor. Jan Partyka
dowódca 2 kompanii	kpt. Godzimir Jarosiewicz
dowódca plutonu	por. Stanisław Zygmunt Spałek
dowódca plutonu	ppor. Józef Czuma
dowódca 3 kompanii	por Jan Stanisław Oziębłowski
dowódca plutonu	ppor. Wiktor Łukasik
dowódca plutonu	ppor. Benedykt Jan Przybyłek
dowódca 1 kompanii km	kpt. Czesław Cyryl Śleziak
dowódca plutonu	ppor. Stanisław Zbigniew Janczykowski
II batalion
dowódca batalion	ppłk Julian Sosabowski
adiutant dowódcy batalionu	kpt. Mieczysław Marian Jezierski
pomocnik dowódcy batalionu ds. gospodarczych	kpt. adm. (piech.) Józef Marcin Wasilewski
lekarz batalionu	por. lek. Aleksander Surdacki
dowódca 4 kompanii	por. Jan Janowski
dowódca plutonu	ppor. Konstanty Józef Kempa
dowódca 5 kompanii	kpt. Mieczysław Chmiel
dowódca plutonu	ppor. Stanisław Tatarzyn
dowódca plutonu	ppor. Alfred Stokowy
dowódca 6 kompanii	kpt. Stefan Franciszek Jędrzejowski
dowódca plutonu	ppor. Józef Lechowicz
dowódca plutonu	ppor. Ludwik Ziemba
dowódca 2 kompanii km	por. Edward Marian Madej
dowódca plutonu	por. Czesław Strzelecki
dowódca plutonu	ppor. Zbigniew Stanisław Jerzy Klepaczko
III batalion
dowódca batalionu	mjr Stanisław Jan Karolus
dowódca 7 kompanii	por. Adam Ludwik Miszczuk
dowódca plutonu	por. Roman Leopold Drozdowski
dowódca 8 kompanii	kpt. Stanisław Stobiecki
dowódca plutonu	por. Makary Mieczysław Siciński
dowódca plutonu	por. Franciszek Michał Witkowski
dowódca 9 kompanii	por. Jan Czesław Wilczyński
dowódca plutonu	por Franciszek Duda
dowódca plutonu	ppor. Anatol Dawgiałło-Chmorowicz
dowódca plutonu	ppor. Bolesław Wojciech Pawłowski
dowódca 3 kompanii km	kpt. Antoni Jahołkowski
dowódca plutonu	por. Adolf Jan Masłowski
dowódca plutonu	ppor. Witold Tadeusz Świderski
IV batalion
dowódca batalionu	mjr Mikołaj Tomasik
adiutant dowódcy batalionu	por. Januariusz Witold Jaglarz
dowódca 4 kompanii km	kpt. Jan Nepomucen Tyliński
dowódca plutonu	por. Józef Eugeniusz Preizner
dowódca plutonu	ppor. Stefan Zbigniew Baran
dowódca 5 kompanii km	kpt. Michał Bielański
dowódca plutonu	por. Jerzy Franciszek Czarnecki
dowódca plutonu	por. Kazimierz Kurkowski
na kursie	por. Henryk Czechowski
na kursie	por Jozef Stanisław Lizak
na kursie	por Stanisław Wodejko
Dywizyjny Kurs Dla Podoficerów Nadterminowych 23 DP
dowódca	kpt. Franciszek Ciepiela (*)
dowódca plutonu	por. Leon Fertała
dowódca plutonu	por Roman Stanisław Paszyński
11 Obwód Przysposobienia Wojskowego „Tarnowskie Góry” (przy 11 pp)
kmdt obwodowy PW	mjr adm. (piech.) Franciszek I Książek (*)
kmdt powiatowy PW Tarnowskie Góry	kpt. adm. (piech.) Ludwik Slosarczyk (*)
kmdt powiatowy PW Będzin	kpt. adm. (piech.) Władysław Andrzej Nowakowski (*)

Pułk w kampanii wrześniowej

W kampanii wrześniowej 1939 pułk walczył w składzie macierzystej dywizji.

Pułk walczył w składzie 23 Górnośląskiej DP

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939
Dowództwo
dowódca	płk dypl. Henryk Gorgoń
I adiutant	kpt. Antoni Gibliński
	kpt. Godzimir Jarosiewicz
II adiutant	ppor. Przybyłko
kwatermistrz	mjr Roman Garbarczyk
I batalion
dowódca	mjr Stanisław Dardziński
	mjr Stanisław Bardziński
adiutant	ppor. rez. Henryk Kuźniak
lekarz	ppor. rez. lek. Józef Maćkowski (poległ 4 IX)
dowódca 1 kompanii strzeleckiej	kpt. Franciszek Ciepiela
II batalion
dowódca	mjr Stanisław Jan Karolus
lekarz	por. lek. Tadeusz Kowalski (poległ)
dowódca 4 kompanii strzeleckiej	por. Jan Janowski
III batalion
dowódca	mjr Jan Bajtlik
adiutant	ppor. rez. Witold Świderski
dowódca 7 kompanii strzeleckiej	por. Roman Drozdowski
Pododdziały specjalne
dowódca kompanii zwiadowczej	por. Franciszek Duda
dowódca kompanii przeciwpancernej	por. Zygmunt Minakowski † 7 IX 1939
	por. Czesław Strzelecki
dowódca plutonu artylerii piechoty	por. Lucjan Ganowicz
szef plutonu artylerii piechoty	sierż. Józef Kałaga
dowódca plutonu pionierów	por. Stanisław Wodejko
dowódca plutonu łączności	por. Franciszek Górski
dowódca plutonu przeciwgazowego	NN

Symbole pułku

Sztandar

Pierwsza chorągiew pułku została ofiarowana w styczniu 1919 roku przez kobiety należące do dąbrowskiej organizacji POW stacjonującej w Dąbrowie Górniczej. Wręczenie jej odbyło się bez oficjalnych uroczystości, a przechowywana była w batalionie zapasowym.

Drugą chorągiew wykonaną przez firmę Wabińskiego w Warszawie według obowiązujących wzorów, pułk otrzymał w grudniu 1922 roku. Głównymi inicjatorami tego daru byli: dyrektor kopalni węgla „Czeladź”, inż. B. Markiewicz i dyrektor kopalni węgla „Niemce” inż. H. Sągajło. 9 grudnia 1922 roku, w Tarnowskich Górach, gen. broni Stanisław Szeptycki wręczył pułkowi chorągiew ufundowaną przez przemysłowców Zagłębia Dąbrowskiego. Na lewej stronie płachty sztandarowej zostały wyhaftowane nazwy najważniejszych bojów, stoczonych przez pułk. W czterech rogach umieszczono wizerunek św. Barbary.

Odznaka pamiątkowa

Zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 35, poz. 379 z 14 grudnia 1928 roku. Odznaka ma kształt równoramiennego krzyża pokrytego granatową emalią, ze złoconą krawędzią o zaokrąglonych końcach ramion. Na poziomych ramionach krzyża wpisano numer i inicjały 11 PP. Na krzyż nałożony jest srebrny orzeł państwowy wz. 1927 z koroną, szponami i dziobem w kolorze złotym. Dwuczęściowa – oficerska, wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym i złoconym, emaliowana, orzeł łączony dwoma drutami. Wymiary: 37x37 mm. Wykonanie: Józef Michrowski – Warszawa.

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku

• płk Rudolf Tarnawski (do 27 I 1919)
• ppłk Witold Rylski (27 I – 3 IV 1919)
• ppłk Edward Reymann (5 IV 1919 – 4 II 1920)
• ppłk Aleksander Zawadzki (4 II 1920 – 1 X 1921)
• płk piech. Stanisław Jetel (2 X 1921 – VII 1927 → członek OTO)
• płk SG Eugeniusz Chilarski (VII 1927 – 22 VII 1928 → pomocnik dowódcy OK IV ds. uzupełnień)
• ppłk / płk piech. Leonard Samborski (VII 1928 – 2 VIII 1935)
• ppłk / płk dypl. piech. Henryk Gorgoń (2 VIII 1935 – IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku – I zastępca dowódcy)

• ppłk piech. Wacław Szokalski (1923)
• ppłk piech. Karol Paryłowski (1924 – III 1925 → zastępca dowódcy 43 pp)
• ppłk SG (piech.) Jan III Sadowski (III 1925 – V 1926 → asystent w WSWoj.)
• ppłk piech. Leonard Samborski (V 1925 – VII 1928 → dowódca pułku)
• ppłk piech. Kazimierz Walczak (XI 1928 – XII 1929 → dowódca 60 pp)
• ppłk dypl. Seweryn Łańcucki (XII 1929 – III 1931 → zastępca komendanta Szkoły Podchorążych Piechoty)
• ppłk piech. Karol Kumuniecki (III 1931 – 27 II 1937 → dowódca 67 pp)
• ppłk dypl. piech. Stanisław Gano (IV 1937 – II 1939 → Oddział II SG)

II zastępca (kwatermistrz)

• mjr piech. Roman Garbarczyk (2 VIII 1935 – 1939)

Żołnierze 11 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Katyńskie.

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Czerwiński Stanisław	ppor. rez.	student ASP Kraków		Katyń
Kucewicz Eugeniusz	por. rez.		naczelnik Izby Skarbowej w Będzinie	Katyń
Kulikowski Jan	ppor. rez.		Ubezpieczalnia Społeczna w Ciechanowie	Katyń
Kwiatkowski Marian	ppor. rez.	magister		Katyń
Lasoń Lucjusz	ppor. rez.	urzędnik	Urząd Skarbowy w Sosnowcu	Katyń
Michalski Marian	ppor. rez.	urzędnik	pracownik Poczty Polskiej	Katyń
Nowak Tadeusz	ppor. rez.	nauczyciel		Katyń
Puchalski Bogumił	ppor. rez.	nauczyciel	kier. Szkoły powszechnej w Stęzarzycach	Katyń
Rybicki Jan	por. rez.	handlowiec	Państwowa SGH w Dąbrowie Górniczej	Katyń
Szumański Stanisław	ppor. rez.	absolwent AGH		Katyń
Włosek Edmund	por. rez.	nauczyciel	szkoła w Psarach	Katyń
Woźniak Eugeniusz	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Żelisławicach	Katyń
Zawiślański Jerzy	ppor. rez.	absolwent WSH w Poznaniu		Katyń
Zydroń Józef	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła powszechna w Krakowie	Katyń
Biały Mścisław Jóżef	ppor. rez.	księgowy		Charków
Cherchel Michał Jan	ppor. rez.			Charków
Fertała Leon	podporucznik	żołnierz zawodowy	dca pl Dyw. Kursu przy 23 DP	Charków
Stasiak Wacław	ppor. rez.			Charków
Strzelecki Jan Czesław?	podporucznik	żołnierz zawodowy	dca pl 2 kkm/11 pp; (7 IX )dca kppanc 11 pp	Charków
Tatarzyn Stanisław	porucznik	żołnierz zawodowy	dca pl 5/11 pp	Charków
Toporkiewicz Mieczysław	ppor. rez.			Charków

Upamiętnienie

Na mocy uchwały nr XIX/97/87 Miejskiej Rady Narodowej w Tarnowskich Górach z dnia 22 czerwca 1987 r. w sprawie nadania nazw ulicom w Tarnowskich Górach jednej z ulic dzielnicy Śródmieście-Centrum nadano nazwę ulica 11-go Pułku Piechoty.

Bibliografia

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Instytut Wydawnictw PAX. Warszawa 1990.
• Roman Knauer: Zarys historji wojennej 11-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Stanisław M. Przybyszewski, Lista strat na terenie powiatu Kazimierza Wielka 1939–1945, Wydawnictwo Nowa Nidzica 2013
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Pantera Books. ISBN 83-204-3299-5.
• Jan Przemsza-Zieliński: Księga wrześniowej chwały pułków śląskich. T. I. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. ISBN 83-03-02883-9.
• Jan Zieliński: Żołnierz nie odszedł bez walki .... Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1981. ISBN 83-216-0219-3.
• 11 Pułk Piechoty. wceo.com.pl. [dostęp 2014-12-07].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.