11 Pułk Piechoty (II RP)

11 Pułk Piechoty
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca
Tradycje
Święto	6 sierpnia
Nadanie sztandaru	1922
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Tarnowskie Góry (II bp w Szczakowej
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	XIV BP; 23 DP

Tereny działań pułku w latach 1919-1920

23 DP w 1938

Pułk walczył w składzie 23 Górnośląskiej DP

11 Pułk Piechoty (11 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Pułk powstał w pierwszych dniach listopada 1918 roku, wywodząc swój początek od zawiązków ochotniczych, zorganizowanych wśród ludności Zagłębia Dąbrowskiego. W latach 1919–1921 wchodził w skład XIV Brygady Piechoty 7 Dywizji Piechoty. Stacjonował w Tarnowskich Górach.

Powstanie i organizacja pułku

Kolebką powstałego pułku była Dąbrowa Górnicza, która w tamtym czasie pozostawała pod okupacją austriacką. Zagłębie Dąbrowskie w październiku 1918 roku stanowiło część V Okręgu POW. Jego komendantem był wówczas oficer I Brygady Legionów ppor. Władysław Wąsik. Okręg ten dzielił się na obwody. Drugi obwód posiadał lokalne komendy w Dąbrowie Górniczej na kopalniach „Niemce” i „Kazimierz”. Były tam organizowane potajemnie oddziały z przeświadczeniem, że wybije taka godzina, kiedy trzeba będzie odebrać siłą to, co zostało zabrane przed wiekami. Kiedy ku upadkowi chyliły się państwa centralne, a armie sprzymierzone odnosiły zwycięstwa, Zagłębie Dąbrowskie czekało przygotowane do czynu. Nastąpiło, to 1 listopada 1918 roku. Garstka byłych legionistów i „peowiaków” na czele z ppor. Władysławem Wąsikiem zajęła koszary 13 batalionu strzelców polnych. Przyłączyli się do nich Polacy, którzy służyli w tamtej jednostce oraz ochotnicy. 3 listopada utworzone zostały dwie kompanie strzelców. Jedną tworzyli legioniści i „peowiacy” dowodzeni przez chor. Michała Wieruszewskiego, a drugą byli żołnierze 13 batalionu strzelców i ochotnicy Zagłębia Dąbrowskiego pod dowództwem ppor. Bronisława Rudzińskiego. W tym samym dniu kompanie złożyły ślubowanie przed dowódcą batalionu i garnizonu ppłk. Witoldem Filimowskim. Do Dąbrowy Górniczej przybyła z Ostrowi Mazowieckiej kompania szkoły podoficerskiej Polskiej Siły Zbrojnej zwanej „wermachtem”. Z kompanią przybyli również doświadczeni oficerowie i podoficerowie przejmując dalszą organizację i szkolenie. W oswobodzonym Będzinie, w którym, podobnie jak i w Grodźcu powstały oddziały wojskowe zorganizowane przez wysłane z Dąbrowy Górniczej zawiązki. Pomimo trudności technicznych i warunków politycznych po dwóch i pół miesiącach zostały utworzone dwa bataliony „Dąbrowa Górnicza” i „Będzin”. Każdy miał po cztery kompanie strzeleckie, kompanię ciężkich karabinów maszynowych i pluton konny.

27 stycznia 1919 roku ukazał się pierwszy rozkaz dzienny 11 pułku utworzonego z obu batalionów, a podpisany przez jego pierwszego dowódcę ppłk. Witolda Rylskiego. Wspólnie ze swoim następcą (od 5 kwietnia) ppłk. Edwardem Reymanem dokładali starań, aby pułk był na odpowiednim poziomie wyszkolenia. Wiosną 1919 zorganizowano III batalion, a także logistykę pułku oraz uruchomiono szkołę podoficerską. Pomimo, że różnorodność uzbrojenia i brak regulaminów utrudniały wyszkolenie, to i tak pułk przedstawiał sobą dużą wartość bojową.

Walki pułku

Na straży zachodniej granicy Rzeczypospolitej

Pułk wyszedł ze swojego garnizonu 25 maja 1919 roku na granicę górnośląską. Otrzymał zadanie określone przez dowódcę okręgu generalnego Kielce w następujący sposób:

„Niemcy przygotowują na dzień 27 maja przekroczenie granicy w celach ofensywnych. Nie wdając się w ocenę powyższego kroku zarządza się bezwzględne utrzymanie tajemnicy istotnego celu dokonywanych obecnie przegrupowań, opierając się jedynie na fakcie, że są one dokonywane dla sformowania 7 dywizji piechoty”

Weszły tu w grę czynniki obrony zachodnich rubieży polskich i dalsza praca organizacyjna. Pułk objął odcinek od Koziegłów do Modrzejowa włącznie. Podzielił odcinek na dwa pododcinki, do których przydzielono po jednej baterii (2 i 3 bateria 1 pułku artylerii górskiej) i po jednym szwadronie (3 i 4 szwadrony wojskowej straży granicznej). Pułk pozostał na tym odcinku do 8 czerwca 1919 r., a następnie jako odwód dywizji przeszedł do Żarek. Pobyt w tej miejscowości wykorzystał do dalszej organizacji pułku. Otrzymał francuską broń ręczną, a przybyłymi kompaniami marszowymi uzupełniał stany. Został znacznie podniesiony poziom wyszkolenia i sprawności bojowej, a techniczne i gospodarcze zaopatrzenie pułku poczyniło wielki krok naprzód.

Pułk wyszedł po raz wtóry na granicę górnośląską z zadaniem jak poprzednio i zajął odcinek od Rudnika Wielkiego do Siedlca (I i II batalion), a III batalion został chwilowo wyłączony z pułku i przeszedł do dyspozycji dowódcy XIII Brygady Piechoty w rejon Herb. Pułk do 1 września pozostał w takim ugrupowaniu, a następnie przeszedł na linię kolejową Częstochowa – Kraków. Transportami kolejowymi został przewieziony jako odwód frontu południowo-zachodniego w rejon Zatora, Spytkowic i Ryczowa.

Po miesięcznym pobycie podczas, którego szkolono żołnierzy i uzupełniano broń maszynową, odszedł na linię demarkacyjną polsko-czeską i 4 października zajął odcinek od Mostów na przełęczy Jabłonkowskiej do granicy niemieckiej w Czerwinie przy ujściu Olzy do Odry. Pułk utworzył tam trzy zgrupowania: pododcinek północny – frysztacki, środkowy – cieszyński i południowy – jabłonkowski. Celem ich było zamknięcie pasa demarkacyjnego oraz ewentualna obrona przed napadem Czechów. Poza strzeżeniem granicy pułk stał się pionierem polskiej myśli i ducha u miejscowej ludności. Przygotował w ten sposób podłoże do przyszłego plebiscytu. Wysiłek ten nie był wcale mniejszy od samej służby, która była bardzo ciężka podczas ostrej zimy i fatalnych warunków.

Chrzest bojowy pułku na froncie wołyńskim
Pobyt w Równem
2 lutego pułk przekazał odcinek na linii demarkacyjnej milicji śląskiej. Po zebraniu się wszystkich batalionów w rejonie Białej, pułk przegrupował się marszem pieszym do Krakowa. W tym czasie dowództwo pułku objął mjr Aleksander Zawadzki. W Krakowie pozostał kilka dni w czasie których uzupełniał braki, a następnie został przewieziony transportem kolejowym na front przeciwsowiecki. Poszczególne bataliony zostały wyładowane w Równem 28 lutego, gdzie pułk pozostał jako odwód frontu wołyńskiego. I batalion odszedł 24 marca do Korca do dyspozycji 7 DP. Postój w Równem wykorzystano do podniesienia zdolności bojowej pułku. Wykonano również w tym czasie dwa wypady na tyły nieprzyjaciela celem uzyskania informacji o jednostkach rosyjskiej armii i niedopuszczenia do ich koncentracji.

Wypad na Staryki i Czernicę

1 kwietnia 1920 roku o 23:00 została wysłana grupa wypadowa składająca się z II i III batalionu oraz kompanii ckm pod dowództwem mjr. Zawadzkiego. Wyruszyła ona z rejonu Zwiahla osłaniając batalion 26 pp. Omijając pozycje nieprzyjaciela i maszerując polnymi drogami oraz mokradłami, o świcie 2 kwietnia bataliony pułku osiągnęły rejon na wschód od wsi Staryki i Czernica. Zaatakowały wspomniane wsie zajmując je po krótkiej walce. W ręce pułku wpadła cała bateria z zaprzęgiem, 13 karabinów maszynowych i około 200 jeńców. Pułk wycofał się przez Dulsk za Słucz w rejon stojących tam polskich placówek. Do Zwiahla pułk wkroczył z maszerującymi przed nim jeńcami i zdobytą baterią. Dumny ze swoich żołnierzy dowódca w rozkazie dziennym napisał:

„Dzień 2 kwietnia 1920 roku złotemi głoskami zostanie zapisany na kartach dziejów 11-go pułku piechoty. Po raz pierwszy bowiem pułk, darzony zaufaniem przełożonych dowództw, pod Czernicą, Starykami i Chulskiem dowiódł, że żołnierz polski jest zawsze nieustraszony w walce z wrogiem swojej Ojczyzny. Świetne zwycięstwo okryło pułk nasz sławą i rozniosło nasze imię we wszystkie zakątki naszej ziemi. Dumny czując się, że stoję na czele takiego bohaterskiego pułku podziwiam odwagę i męstwo wszystkich swych podwładnych i wierzę, że wieniec sławy zdobyty na polach Czernicy przyozdobi się w najbliższej przyszłości nowymi wawrzynami. Wszystkim oficerom i szeregowym biorącym udział w tej akcji składam serdeczne podziękowanie za złożone dowody zapału i męstwa. Imiona zaś tycz, którzy życiem okupili to zwycięstwo pomieszczone będą w historji pułku, niechaj ich przelana krew stanie się bodźcem dla innych do dalszych laurów zwycięstwa. Cześć ich pamięci!”

W dniu następnym, w niedzielę Wielkanocną, do zgromadzonego w Równem pułku przemówił dowódca frontu gen. Listowski. Podziękował za wspaniały czyn wznosząc po raz pierwszy okrzyk na cześć pułk za jego bohaterstwo. Był to chrzest bojowy pułku.

Wypad na Tupalce i Kropiwnę
8 kwietnia 1920 roku I batalion wraz z kompanią techniczną tworzył lewą kolumnę grupy wypadowej ppłk. Hermana. Wyszedł ze Zwiahla i przeszedł na tyły sowieckich oddziałów. Zajął wieś Tupalce, w której rozbił zgrupowane tam oddziały nieprzyjaciela. Następnie osłaniając odwrót całej grupy z rejonu Kropionej, zdobył 3 ckm-y, kilkadziesiąt karabinów, dwa wozy z amunicją, kancelarię pułkową oraz 40 jeńców.

Ofensywa na Ukrainie
W pierwszej połowie kwietnia Naczelny Wódz Polski Marszałek Józef Piłsudski czynił przygotowania do ofensywy na Ukrainę. Jej celem było uprzedzenie spodziewanej ofensywy sowieckiej oraz stworzenie samodzielnej Ukrainy. Na froncie wołyńskim nastąpiły przegrupowania. Pułk w składzie macierzystej dywizji wszedł do grupy gen. Śmigłego-Rydza. Zadaniem grupy było zajęcie Kijowa. 24 kwietnia oddziały polskie rozpoczęły natarcie.

I batalion wyruszył z Ćwikli, ponieważ został tam przegrupowany z Korca, a reszta pułku ruszyła ze Zwiahla po przybyciu tam z Równego. Maszerowano po trasie Serby-Andrzejewicze-Antonówka-Horoszki-Toporyszcze do Radomyśla osiągając go 28 kwietnia. Marsz został wykonany sprawnie i szybko. Bez I batalionu, pułk maszerował dalej przez Jurówkę-Korostysze-Szaforostówkę-Iwnicę-Zarubińce-Wielkie Lisowce i 9 maja dotarł do Chwastowa. W tym samym czasie przybył również I batalion. Pułk stanowił tam odwód 2 Armii. 7 DP została przegrupowana pod Białą Cerkiew. Podczas pobytu w Chwastowie, pułk zabezpieczał tyły dywizji i ochraniał linie kolejowe.

Walki w obszarze Białej Cerkwi
W ostatnich dniach maja nieprzyjaciel wykazywał większą działalność bojową. 11 pułk rozkazem dowódcy 7 DP został skierowany w rejon Białej Cerkwi. Nocą z 28 na 29 maja przeszedł do Połogów i wykonał kontratak, zajmując wsie Ostryjki i Błażczyńce, a po ciężkiej walce również Ciepielówkę i Mołodecką oraz stację kolejową Sucholasy. Dawna linia frontu została przywrócona i obsadzona przez 26 pp. Pułk został wycofany do Pieszczanej i stanowił odwód dywizji. Przebywał tam do 30 maja, a następnego dnia przeszedł do Białej Cerkwi. 31 maja nieprzyjaciel zajął Ciepielówkę i Mołodecką. Na linię frontu został przewieziony wozami I batalion, który uderzył na przeciwnika odzyskując obie miejscowości. Ścigał nieprzyjaciela w kierunku na Uzień. Przez następny dzień pozostawał na zajętym odcinku i dopiero 2 czerwca powrócił do Białej Cerkwi. 1 czerwca III batalion pułku przeprowadził wypad na Olszankę i zajął ją ponosząc przy tym ciężkie straty. Licząc się z możliwością uderzenia nieprzyjaciela na Białą Cerkiew od zachodu, III batalion powrócił 2 czerwca do pułku, a z Chodorowa została ściągnięta 2 kompania.

5 czerwca armia konna Budionnego przedarła się pod Samhorodkiem przez front polski i szybkim marszem skierowała się na głębokie tyły wojsk polskich w rejon Berdyczowa i Żytomierza. Ponieważ zachodziła możliwość odcięcia Polakom drogi odwrotu z Kijowa, dowódca 7 Dywizji Piechoty nakazał pułkowi przejść do Wasilkowa i osłaniać od wschodu i południa drogi odwrotowe z Kijowa. Pułk otrzymał rozkaz do odwrotu.

Walki odwrotowe
11 czerwca pułk rozpoczął działania odwrotowe. W Wasylkowie 5 i 7 kompania, osłaniając odwrót kolumny sił głównych stoczyła zwycięską potyczkę z oddziałem sowieckiej kawalerii. Po trzech dniach marszu pułk stanął w okolicy Radomyśla nad rzeką Teterew. 14 czerwca ruszył dalej kierując się do Uszomira nad Uszą. W czasie marszu pod Torczynem i Horbułowem pułk uczestniczył w rozbiciu dywizji jazdy Budionnego. W Uszomirze stacjonował od 18 do 21 czerwca, a następnie wycofał się w kierunku na Olewsk.

W okolicy Zamysłowicz zostały zatrzymane I i II batalion pułku, które wraz z 27 pp stoczyły w dniach 24 i 25 czerwca zacięty bój pod Rudnią Radowelską powstrzymując chwilowo gwałtowny napór nieprzyjaciela. 27 czerwca przeszedł pułk nad rzekę Uborć, gdzie organizował obronę. 30 czerwca brał udział w demonstracyjnym natarciu na Wolarkę i Zamysłowicze, którego celem było związanie sił nieprzyjacielskich i niedopuszczenie ich do przesunięcia się w kierunku południowym. Od 5 lipca pułk cofał się, a 8 lipca o świcie osiągnął okolice Sarn. Po jednodniowym odpoczynku maszerował przez Kryczylsk nad Horyniem i do Czartoryska nad Styrem dotarł 11 lipca o świcie. I i II batalion zajęły odcinek od kościoła w Czartorysku do Nowosiółek, a III batalion stanowił odwód pułku. 26 lipca pułk cofał się ze Styru nad Stochów w rejon Kaszówki i Podryża, gdzie stoczył szereg walk z nieprzyjacielem. 2 sierpnia zatrzymał się chwilowo w okopach, a następnie wycofał się nad Bug. Tu wiązał siły przeciwnika i tym samym przyczynił się pośrednio do zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej.

Walki nad Bugiem
Nadchodził nowy okres walk. Prowadzone były zebranymi oddziałami, zamykającymi drogi przypuszczalnych uderzeń nieprzyjaciela. Wobec takiego rozwoju sytuacji, pojedyncze bataliony pułku wchodziły w skład grup uderzeniowych, formowanych doraźnie w zależności od potrzeb. W rejon Dorohuska nad Bugiem pułk przybył 5 sierpnia o świcie. Na przedmościu pozostał II batalion, natomiast reszta pułku rozlokowała się w rejonie stacji kolejowej. 6 sierpnia III batalion zastąpił II na przedmościu i wspólnie z przydzielonymi kompaniami mostowymi przystąpił do jego umocnienia. Nieprzyjaciel uderzył około godz. 13.00 na przedmoście, zajął je spychając batalion na mosty i do rzeki. Nieprzyjaciel przeszedł na zachodni brzeg Bugu, ale bataliony I i II powstrzymały jego uderzenie i kontratakiem odrzuciły go za rzekę. Bój pod Dorohuskiem miał ważne znaczenie operacyjne, a chcąc uwiecznić pamięć tego boju, żołnierze 11 pp obrali sobie 6 sierpnia jako dzień święta pułkowego.

W nocy z 8 na 9 sierpnia pułk na rozkaz dowódcy dywizji przeszedł do Chełma. W tym czasie I batalion odpierał ataki nieprzyjaciela, a II batalion przeprowadził wypad w kierunku północnym w celu oczyszczenia tego obszaru z podjazdów wroga. Naczelny Wódz zarządził przegrupowanie do decydującej bitwy pod Warszawą. 7 DP, w skład której wchodził pułk, miała osłaniać prawe skrzydło „grupy uderzeniowej”, która nacierała znad Wieprza w kierunku północnym i miała wyjść na tyły głównych sił sowieckich. 13 sierpnia zostało wykonane przeciwnatarcie dywizji w wyniku, którego pułk powrócił nad Bug w rejon Dorohuska. Pułk zmieniał ciągle swoje miejsca cofał się lub uderzał na oddziały wroga i rozbijał je. Spełnił w ten sposób swoje zadanie osłony koncentracji i rozstrzygającego natarcia „grupy uderzeniowej”.

Do ważniejszych czynów pułku w tym okresie należy zaliczyć: - działanie I batalionu od 17 do 21 sierpnia w grupie płk Olszyny-Wilczyńskiego w rejonie Strachosławia i Lipinek; 19 sierpnia odparcie przez II batalion nieprzyjacielskiego natarcia na Turkę; 21 sierpnia natarcie i zajęcie Husynnego przez II batalion; w dniach od 24 sierpnia do 3 września walki I batalionu w rejonie Starosiela i Rudki oraz 3 września odparcie przez III batalion nieprzyjacielskiego natarcia na Husynne. W tym czasie armie dowodzone przez naczelnego Wodza ruszyły znad Wieprza i rozbiły główne siły sowieckie pod Warszawą. Spowodowały również ogólną kontrofensywę Polaków.

Ofensywa na Wołyń
11 września 3 Armia przeszła Bug i przystąpiła do ofensywy. Na drodze marszu 11 pp nie dochodziło do poważniejszych walk. Pułk przekroczył rzekę pod Świerzem i maszerował przez Zapole-Wygnankę-Kukuryki-Horodyszcze i Grządki dochodząc 14 września do Kowla. Pozostał tam do 16 września. W dniu tym kontynuował marsz przez Radoszyn-Mielnicę-Kaszówkę-Maniewicze i 22 września przybył do Czartoryska. 28 września nastąpił dalszy marsz przez Police-Romeyki w rejon Kryczylska nad Horyniem, a 13 października w rejon Sarn. 17 października otrzymał pułk wiadomość o zawarciu rozejmu i zaprzestaniu działań z dniem 18 października oraz przejściu w rejon wsi Rokitna, Ośnicka i Rudni Staryki, do których dotarł w dniu nakazującym zaprzestania działań.

Pułk w okresie pokoju

Pułk zakończył działania bojowe i rozpoczął nowy okres. Stanął na straży wschodniej granicy wytyczonej również jego krwią i bagnetami. Jego plutony zostały rozlokowane na odcinkach po wsiach zniszczonych wojną i niedostępnych wśród ciężkiej zimy pełniąc służbę ofiarnie w ciągłym pogotowiu. Pułk zajmował początkowo odcinek linii rozejmowej osiągniętej w końcowej fazie walk przez wojska polskie, a 2 grudnia został cofnięty o 15 kilometrów na zachód od przyszłej linii granicznej jak nakazywała uchwała konferencji pokojowej w Rydze. Jeden batalion pozostawał na kordonie, a dowództwo pułku z dwoma batalionami zostały zakwaterowane w Sarnach. Pracował pułk w tym czasie nad zreorganizowaniem oddziałów i ich wyszkoleniem, wchodząc powoli w tryb życia pokojowego.

W dniach od 2 do 7 kwietnia 1921 roku, wydzielony z pułku półbatalion zajął obszary przyznane Polsce. Stosunek wojska do ludności cywilnej podczas pobytu pułku w Sarnach był dodatni co miało uspokajający wpływ na rozjątrzone umysły. Z tamtego okresu wspomnieć należy o zorganizowanym osadnictwie wojskowym, do którego walnie przyczynił się pułk idąc organizatorom na rękę przydzielając sprzęt taborowy i konie. W dniach 21 i 22 kwietnia bataliony zostały załadowane na transport kolejowy w Sarnach i pułk został przetransportowany do Zagłębia Dąbrowskiego jako swojego garnizonu, gdzie był witany z entuzjazmem przez społeczeństwo.

W dwudziestoleciu międzywojennym stacjonował w garnizonie Tarnowskie Góry na terenie Okręgu Korpusu Nr V (II batalion był detaszowany w Szczakowej). Od 1921 roku pułk wchodził w skład 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty.

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 11 pułk piechoty zaliczony został do typu III pułków piechoty o stanach zbliżonych do wojennych. Na czas wojny przewidywany był do działań osłonowych. Corocznie otrzymywał około 1010 rekrutów. Jego obsadę stanowiło 68 oficerów i 2200 podoficerów i żołnierzy.

W kampanii wrześniowej 1939 pułk walczył w składzie macierzystej dywizji.

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku

• płk Rudolf Tarnawski (do 27 I 1919)
• ppłk Witold Rylski (27 I – 3 IV 1919)
• ppłk Edward Reymann (5 IV 1919 – 4 II 1920)
• ppłk Aleksander Zawadzki (4 II 1920 – 1 X 1921)
• płk piech. Stanisław Jetel (2 X 1921 – 21 VII 1928)
• płk piech. Leonard Samborski (1928-1935)
• ppłk / płk dypl. Henryk Gorgoń (4 VII 1935 - 1939)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku – I zastępca dowódcy)

• ppłk Wacław Szokalski (1923)
• ppłk Karol Paryłowski (1924)
• ppłk piech. Kazimierz Walczak (5 XI 1928 - 23 XII 1929 → dowódca 60 pp)
• ppłk dypl. Seweryn Łańcucki (23 XII 1929 - 26 III 1931 → zastępca komendanta Szkoły Podchorążych Piechoty)
• ppłk piech. Karol Kumuniecki (26 III 1931 - 27 II 1937 → dowódca 67 pp)
• ppłk dypl. piech. Stanisław Gano (IV 1937 – II 1939 → Oddział II SG)

Kwatermistrzowie pułku (od 1938 roku – II zastępca dowódcy)

• mjr piech. Roman Knauer (1928), autor „Zarysu historii ...”, † 1 VIII 1931 Warszawa
• mjr Roman Garbarczyk (1939)

Oficerowie pułku

• Aleksander Dmytrak
• Władysław Jan Dybowski
• Rudolf Geyer
• Wojciech Korwin-Kossakowski
• kpt. piech. Kazimierz Krahelski – komendant kadry baonu zapasowego (od III 1931)
• Konrad Krajewski
• Jan IV Lachowicz
• mjr Henryk Picheta (komendant obwodowy pw)
• Leon Pieczyński (adiutant)
• Kazimierz Pruszkowski
• Julian Andrzej Sosabowski
• Nikodem Sobik

Obsada personalna w 1939 roku

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku:

Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne

• dowódca pułku – płk dypl. Henryk Kazimierz Gorgoń
• I zastępca dowódcy – vacat
• adiutant – kpt. Antoni Gibliński
• starszy lekarz – mjr dr Longin Konachiewicz
• młodszy lekarz – por. lek Tadeusz Kowalski
• oficer placu Tarnowskie Góry – kpt. adm. (piech.) Aleksander Rycerski
• II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Roman Garbarczyk
• oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (piech.) Józef Jan Gniza
• zastępca oficera mobilizacyjnego – kpt. adm. (piech.) Antoni Kazimierz Otrębski
• oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Stanisław Wołodko
• oficer gospodarczy – kpt. int. Bernard Jasiński
• oficer żywnościowy – chor. Zygmunt Augustyn
• dowódca kompanii gospodarczej i oficer taborowy – kpt. tab. Stanisław V Kozłowski
• kapelmistrz – por. adm. (kapelm.) Jan Nowacki
• dowódca plutonu łączności – por. Franciszek Mitera
• dowódca plutonu pionierów – por. Kazimierz Nowosławski
• dowódca plutonu artylerii piechoty – por. art. Lucjan Ganowicz
• dowódca plutonu ppanc. – por. Zygmunt Minakowski
• dowódca oddziału zwiadu – por. Karol Jakub Szybist

I batalion

• dowódca batalionu – ppłk Antoni Cieszkowski
• dowódca 1 kompanii – kpt. Franciszek Ciepiela*
• dowódca plutonu – ppor. Jan Partyka
• dowódca 2 kompanii – kpt. Godzimir Jarosiewicz
• dowódca plutonu – por. Stanisław Zygmunt Spałek
• dowódca plutonu – ppor. Józef Czuma
• dowódca 3 kompanii – por Jan Stanisław Oziębłowski
• dowódca plutonu – ppor. Wiktor Łukasik
• dowódca plutonu – ppor. Benedykt Jan Przybyłek
• dowódca 1 kompanii km – kpt. Czesław Cyryl Śleziak
• dowódca plutonu – ppor. Stanisław Zbigniew Janczykowski

II batalion

• dowódca batalion – ppłk Julian Andrzej Sosabowski
• adiutant dowódcy batalionu – kpt. Mieczysław Marian Jezierski
• pomocnik dowódcy batalionu ds. gospodarczych – kpt. adm. (Piech.) Józef Marcin Wasilewski
• lekarz batalionu – por. lek. Aleksander Surdacki
• dowódca 4 kompanii – por. Jan Janowski
• dowódca plutonu – ppor. Konstanty Józef Kempa
• dowódca 5 kompanii – kpt. Mieczysław Chmiel
• dowódca plutonu – ppor. Stanisław Tatarzyn
• dowódca plutonu – ppor. Alfred Stokowy
• dowódca 6 kompanii – kpt. Stefan Franciszek Jędrzejowski
• dowódca plutonu – ppor. Józef Lechowicz
• dowódca plutonu – ppor. Ludwik Ziemba
• dowódca 2 kompanii km – por. Edward Marian Madej
• dowódca plutonu – por. Czesław Strzelecki
• dowódca plutonu – ppor. Zbigniew Stanisław Jerzy Klepaczko

III batalion

• dowódca batalionu – mjr Stanisław Jan Karolus
• dowódca 7 kompanii – por. Adam Ludwik Miszczuk
• dowódca plutonu – por. Roman Leopold Drozdowski
• dowódca 8 kompanii – kpt. Stanisław Stobiecki
• dowódca plutonu – por. Makary Mieczysław Siciński
• dowódca plutonu – por. Franciszek Michał Witkowski
• dowódca 9 kompanii – por. Jan Czesław Wilczyński
• dowódca plutonu – por Franciszek Duda
• dowódca plutonu – ppor. Anatol Dawgiałło-Chmorowicz
• dowódca plutonu – ppor. Bolesław Wojciech Pawłowski
• dowódca 3 kompanii km – kpt. Antoni Jahołkowski
• dowódca plutonu – por. Adolf Jan Masłowski
• dowódca plutonu – ppor. Witold Tadeusz Świderski

IV batalion

• dowódca batalionu – mjr Mikołaj Tomasik
• adiutant dowódcy batalionu – por. Januariusz Witold Jaglarz
• dowódca 4 kompanii km – kpt. Jan Nepomucen Tyliński
• dowódca plutonu – por. Józef Eugeniusz Preizner
• dowódca plutonu – ppor. Stefan Zbigniew Baran
• dowódca 5 kompanii km – kpt. Michał Bielański
• dowódca plutonu – por. Jerzy Franciszek Czarnecki
• dowódca plutonu – por. Kazimierz Kurkowski
• na kursie – por. Henryk Czechowski
• na kursie – por Jozef Stanisław Lizak
• na kursie – por Stanisław Wodejko

Dywizyjny Kurs Dla Podoficerów Nadterminowych 23 DP

• dowódca - kpt. Franciszek Ciepiela (*)
• dowódca plutonu - por. Leon Fertała
• dowódca plutonu - por Roman Stanisław Paszyński

11 obwód przysposobienia wojskowego „Tarnowskie Góry”

• kmdt obwodowy PW - mjr adm. (piech.) Franciszek I Książek (*)
• kmdt powiatowy PW Tarnowskie Góry - kpt. adm. (piech.) Ludwik Slosarczyk (*)
• kmdt powiatowy PW Będzin - kpt. adm. (piech.) Władysław Andrzej Nowakowski (*)

Organizacja i obsada personalna pułku we wrześniu 1939 roku

Dowództwo

• dowódca – płk dypl. Henryk Gorgoń
• I adiutant – kpt. Antoni Gibliński
• II adiutant - ppor. Przybyłko
• kwatermistrz - mjr Roman Garbarczyk

I batalion

• dowódca – mjr Stanisław Dardziński
• adiutant – ppor. rez. Henryk Kuźniak
• lekarz – ppor. rez. lek. Józef Maćkowski (poległ 4 IX)
• dowódca 1 kompanii strzeleckiej - kpt. Franciszek Ciepiela

II batalion

• dowódca – mjr Stanisław Jan Karolus
• lekarz – por. lek. Tadeusz Kowalski (poległ)
• dowódca 4 kompanii strzeleckiej - por. Jan Janowski

III batalion

• dowódca – mjr Jan Bajtlik
• adiutant – ppor. rez. Witold Świderski
• dowódca 7 kompanii strzeleckiej - por. Roman Drozdowski

Pododdziały specjalne

• dowódca kompanii zwiadowczej - por. Franciszek Duda
• dowódca kompanii przeciwpancernej – por. Zygmunt Minakowski † 7 IX 1939
• dowódca plutonu artylerii piechoty – por. Lucjan Ganowicz
• szef plutonu artylerii piechoty – sierż. Józef Kałaga
• dowódca plutonu pionierów - por. Stanisław Wodejko
• dowódca plutonu łączności - por. Franciszek Górski
• dowódca plutonu przeciwgazowego - NN

Kawalerowie Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920

szer. Józef Bartocha

szer. Stanisław Barajkiewicz

kpr. Franciszek Brocki

plut. Ignacy Danieluk

por. Władysław Dec

plut. Józef Drobik

szer. Józef Dudłak

szer. Eugeniusz Dzierżek

kpt. Michał Hoffman

kpt. Aleksander Idzik

sierż. Leon Kanzal

kpr. Kazimierz Kupiszewski

ppor. Walenty Łaskuda

por. Longin Latawiec

sierż. Wincenty Maciejewski

sierż. Józef Majęcki

kpt. Jan Masłon

szer. Feliks Mistowicz

por. Karol Pająk

por. Walerian Pokraka

sierż. Józef Siekierka

mjr Franciszek Sobolewski

por. Bolesław Sokołowski

kpt. Stanisław Włodarczyk

sierż. Piotr Zadęcki

szer. Jan Ziółkowski

Symbole pułku

Sztandar

Pierwsza chorągiew pułku została ofiarowana w styczniu 1919 roku przez kobiety należące do dąbrowskiej organizacji POW stacjonującej w Dąbrowie Górniczej. Wręczenie jej odbyło się bez oficjalnych uroczystości, a przechowywana była w batalionie zapasowym.

Drugą chorągiew wykonaną przez firmę Wabińskiego w Warszawie według obowiązujących wzorów, pułk otrzymał w grudniu 1922 roku. Głównymi inicjatorami tego daru byli: dyrektor kopalni węgla „Czeladź”, inż. B. Markiewicz i dyrektor kopalni węgla „Niemce” inż. H. Sągajło. 9 grudnia 1922 roku, w Tarnowskich Górach, gen. broni Stanisław Szeptycki wręczył pułkowi chorągiew ufundowaną przez przemysłowców Zagłębia Dąbrowskiego. Na lewej stronie płachty sztandarowej zostały wyhaftowane nazwy najważniejszych bojów, stoczonych przez pułk. W czterech rogach umieszczono wizerunek św. Barbary.

Odznaka pamiątkowa

Zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 35, poz. 379 z 14 grudnia 1928 roku. Odznaka ma kształt równoramiennego krzyża pokrytego granatową emalią, ze złoconą krawędzią o zaokrąglonych końcach ramion. Na poziomych ramionach krzyża wpisano numer i inicjały 11 PP. Na krzyż nałożony jest srebrny orzeł państwowy wz. 1927 z koroną, szponami i dziobem w kolorze złotym. Dwuczęściowa - oficerska, wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym i złoconym, emaliowana, orzeł łączony dwoma drutami. Wymiary: 37x37 mm. Wykonanie: Józef Michrowski – Warszawa.

Upamiętnienie

Na mocy uchwały nr XIX/97/87 Miejskiej Rady Narodowej w Tarnowskich Górach z dnia 22 czerwca 1987 r. w sprawie nadania nazw ulicom w Tarnowskich Górach jednej z ulic dzielnicy Śródmieście-Centrum nadano nazwę ulica 11-go Pułku Piechoty.

Bibliografia

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Instytut Wydawnictw PAX. Warszawa 1990.
• Roman Knauer: Zarys historii wojennej 11-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• [red.]Bronisław Prugar-Ketling: Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Stanisław M. Przybyszewski, Lista strat na terenie powiatu Kazimierza Wielka 1939–1945, Wydawnictwo Nowa Nidzica 2013
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Pantera Books. ISBN 83-204-3299-5.
• Jan Przemsza-Zieliński: Księga wrześniowej chwały pułków śląskich. T. I. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. ISBN 83-03-02883-9.
• Jan Przemsza-Zieliński: Żołnierz nie odszedł bez walki .... Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1981. ISBN 83-216-0219-3.
• 11 Pułk Piechoty. wceo.com.pl. [dostęp 7 grudnia 2014].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.