Kolonia Praussa
 nr rej. A-1430 z 8 maja 2018[1]
| |
 Kolonia Praussa, skrzyżowanie ulic Byczyńskiej i Szaserów | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Poprzednia nazwa |
Kolonja na grochowie[2] |
| Data budowy |
1925–1927 |
| Architekt | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′47,105″N 21°06′26,201″E/52,246418 21,107278
| |
Kolonia Praussa, także osiedle Posłów i Senatorów PPS[4] – osiedle na warszawskim Grochowie znajdujące się w kwartale ulic: Szaserów – Chłopickiego – Boremlowska – Żółkiewskiego. Wewnętrzne ulice znajdujące się na terenie kolonii to Byczyńska, Płowce i Lubieszowska.
W 2018 kolonia została wpisana do rejestru zabytków[1][4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1923 r. powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „Domy Spółdzielcze”, która dwa lata później zakupiła od Jana Łaskiego tereny pod budowę kolonii[3].
Spółdzielnia Mieszkaniowa „Domy Spółdzielcze”[edytuj | edytuj kod]
4 maja 1923 Spółdzielnia została wpisana do rejestru Spółdzielni w Wydziale IV Rejestru Handlowego Warszawskiego Sądu Okręgowego[2] pod numerem 337 dn. 4 V 1923[3]. Spółdzielnia należała do Związku Spożywców Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie[2][3]. W marcu 1929 r. spółdzielnię kontrolował lustrator Rz. P. p. A. Ciska[2]. Organem do ustawowych ogłoszeń było pismo „Robotnik” oraz „Społem”[2][3].
Skład zarządu[2][3][edytuj | edytuj kod]
- prezes i kierownik techniczny inż. Konstanty Haller
- skarbniczka Maria Jankowska
- dyrektor Tadeusz Kudelski
- poseł Marian Malinowski
- inż. Maciej Radziukinas
Udziałowcami spółdzielni byli głównie działacze Polskiej Partii Socjalistycznej.
Budowa kolonii[edytuj | edytuj kod]
Witoldowi Matuszewskiemu powierzono zadanie zaprojektowania domów. Planowane było wybudowanie trzech typów domów: pojedyncze, bliźniacze oraz czteromieszkaniowe. Finalnie odrzucono ostatni projekt. Domki miały być w stylu dworkowym oraz otoczone ogrodami[3]. Budowa rozpoczęła się w październiku 1925 roku a zakończyła się w listopadzie 1927[2][3]. Do 1928 roku trwały prace wykończeniowe[3]. Wybudowano łącznie 28 domów[2][3]: 10 pojedynczych i 18 w zabudowie bliźniaczej[3]. W 1929 r. Spółka Wodna Obwodu Warszawskiego odwodniła tereny Kolonii, ponieważ zauważono wilgoć w piwnicach[2][3]. Przed 1939 ulice leżące na terenie Kolonii zostały wybrukowane kocimi łbami oraz zostały obsadzone drzewa. Postawiono latarnie typu pastorały. Obecnie ulice pokryte są asfaltem[3].
Nazwa kolonii pochodzi od nazwiska Ksawerego Franciszka Praussa, ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego, działacza PPS[5].
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Dach oraz weranda domu przy ulicy Płowce 1 została uszkodzona przez bombę, która wybuchła w pobliżu. Reszta budynków nie była zniszczona. Po wojnie Kolonia została skomunalizowana. Obecnie większość domów należy do właścicieli prywatnych[3].
Budynki[edytuj | edytuj kod]
Każdy z budynków posiadał instalację gazową, elektryczną i telefoniczną. Przy każdym domu zainstalowano szambo. Obecnie Kolonia została przyłączona do sieci wodociągowej. Domy były ogrzewane piecami kaflowymi[3].
| Symbol typu | Model | Zdjęcie | Opis | Adresy |
|---|---|---|---|---|
| A |  |
 |
| |
| B |  |
 |
Obrócony typ A – usytuowany szczytem do ulicy |
|
| 2A |  |
Dwa budynki typu A |
| |
| 2B |  |
 |
Dwa budynki typu B. Posiadają one lustrzane odbicie układu pomieszczeń. |
|
Przy ulicy Byczyńskiej 1 mieszkał Kazimierz Pużak[5]. 26 sierpnia 2009 roku odsłonięto tablicę znajdującą się po lewej stronie wejścia do jego domu[8][9][10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – Warszawa [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 10 [dostęp 2022-10-14].
- ↑ a b c d e f g h i Spółdzielnia Mieszkaniowa „Domy Spółdzielcze” w Warszawie, Sprawozdanie Zarządu za Rok 1929, 1930 [dostęp 2022-10-15].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Załącznik nr 1 do karty białej [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2016 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 10. [dostęp 2019-06-29].
- ↑ a b Jarosław Zieliński: Grochów – Jarosław Zieliński Stolica 5/2009. warszawa-stolica.pl. [dostęp 2017-07-05].
- ↑ Załącznik nr 2 do karty białej [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2016 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
- ↑ Załącznik nr 3 do karty białej [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2016 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
- ↑ Tomasz Jarosz, Byczyńska 1 [online], grochow.pl, 29 kwietnia 2016 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
- ↑ Byczyńska 1 [online], Fundacja Warszawa 1939, 8 października 2020 [dostęp 2022-10-15] (pol.).
- ↑ Byczyńska 1 [online], www.twoja-praga.pl [dostęp 2022-10-15] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ulica Byczyńska – Kolonia Praussa na stronie warszawskie-mozaiki.pl
- Anna Mieszczanek: Kolonia Praussa i wolni Polacy. W: Kronika Warszawy. Archiwum Państwowe w Warszawie, Dom Spotkań z Historią, 2015, s. 59–76. [dostęp 2018-02-15].
- Wiadomości sąsiedzkie grochów nr 54
- Mapa kolonii na openstreetmap.org
- Aktywny profil na facebooku na temat Kolonii Praussa
