Gocław (Warszawa)
| ||||
| ||||
 Panorama Gocławia | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  mazowieckie
| |||
| Miasto | Warszawa | |||
| Dzielnica | Praga-Południe | |||
| Data założenia | 1977 | |||
| Powierzchnia | 4,1 km² | |||
| Tablice rejestracyjne | WF | |||
Plan Gocławia (dzielnicy Warszawy)
| ||||
Położenie na mapie Warszawy  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | ||||
| 52°13′59″N 21°05′16″E/52,233056 21,087778 | ||||
Portal  Polska
| ||||
.JPG)
.JPG)
Gocław – osiedle i obszar MSI[1] w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie.
Składa się z mniejszych osiedli: Iskra, Jantar, Orlik, Wilga, Kępa Gocławska i Przyczółek Grochowski.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś o ówczesnej nazwie Gościsław, bądź Gościesław, prawdopodobnie nazwana imieniem jej pierwszego właściciela, założona została w IX w., podobnie, jak i Kamion, z którym stanowi najstarsze zamieszkałe tereny dzisiejszej Warszawy[2]. Dokumenty historyczne z 1155 r. wymieniają ją jako własność biskupa płockiego. W późniejszym okresie weszła ona w skład dóbr Kamion.
Wieś duchowna Goslaw w 1580 znajdowała się w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[3]. Wieś duchowna Gocław, była własnością prebendalną płockiej kapituły katedralnej w 1542 roku[4].
W 1580 powierzchnia rolna Gocławia wynosiła ok. 115 ha. W lipcu 1655 na terenie Gocławia stoczono trzydniowa bitwę z wojskami szwedzko-brandenburskimi[5], w wyniku czego wieś została zniszczona. W 1755 Gocław i Kępa Gocławska liczyły 17 domów. W 1780 król Stanisław August Poniatowski nabył teren Gocławia i odstąpił swemu bratankowi Stanisławowi Poniatowskiemu. W 1795, po utracie niepodległości, dobra te przeszły na własność skarbu państwa pruskiego. W 1827 Gocław liczył 22 domy i 168 mieszkańców, a w 1912 – 497 mieszkańców.
Gocław (wraz z Grochowem i Saską Kępą) przyłączono do Warszawy w kwietniu 1916, tworząc 17. okręg Grochów (komisariat Policji Państwowej XVII). W jego obrębie zamieszkiwało wówczas ok. 5500 mieszkańców, przeważnie w parterowych i drewnianych budynkach pozbawionych większości urządzeń komunalnych. W okresie II RP na Gocławiu planowano drugie po Okęciu lotnisko międzynarodowe, zabezpieczono nawet teren pod budowę Lotniska Gocław.
Po II wojnie światowej w 1946 na terenach Gocławia założono lotnisko sportowe Aeroklubu Warszawskiego, które istniało do połowy lat 70. XX wieku.
W 1977 roku Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa „Osiedle Młodych” rozpoczęła na jego miejscu budowę największego na prawym brzegu Wisły zespołu mieszkaniowego Gocław-Lotnisko. Generalnym projektantem przedsięwzięcia został Tadeusz Mrówczyński. W nawiązaniu do lokalizacji w miejscu zlikwidowanego lotniska, osiedlom mieszkaniowym na Gocławiu nadano nazwy odnoszące się do polskich samolotów[6]:
- Iskra → PZL TS-11 Iskra
- Jantar → SZD-41 Jantar Standard
- Orlik → PZL-130 Orlik
- Wilga → PZL-104 Wilga
W XXI na granicy Gocławia i sąsiedniej Saskiej Kępy wybudowano tzw. Osiedle Saska[7].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Granice Gocławia[edytuj | edytuj kod]
Gocław, według podziału Miejskiego Systemu Informacji (tzw. Obszar „Gocław” tego systemu; nie jest to jednak jednostka administracyjna), obejmuje tereny ograniczone[8]:
- ul. Ostrobramską
- projektowaną al. Tysiąclecia
- rzeką Wisłą w kierunku południowym do wysokości kanału Nowa Ulga
- kanałem Nowa Ulga
W tak wyznaczonych granicach osiedle ma 410,5 ha (4,1 km²) powierzchni.
Podział wytyczony przez Miejski System Informacji wzbudza jednak kontrowersje, gdyż w wielu przypadkach nie uwzględnia uwarunkowań historycznych. Podobnie jest również w przypadku Gocławia – wyłączono z niego Kępę Gocławską (według MSI jest to część Saskiej Kępy), a włączono Przyczółek Grochowski (historycznie to część Grochowa) oraz zabudowania wzdłuż ul. Ostrobramskiej (obydwa te obszary nie są traktowane jako część Gocławia w podziale na pomocnicze jednostki samorządowe Pragi-Południe).
Ukształtowanie powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Gocław położony jest w całości na obszarze Doliny Środkowej Wisły. Jego najniższe punkty znajdują się na południu wzdłuż brzegu Wisły i osiągają wysokość 79,8 m n.p.m. Teren łagodnie wznosi się ku północy, by w okolicach ul. Ostrobramskiej osiągnąć 86,0 m n.p.m. Jedynie sztuczne nasypy osiągają większe wysokości, np. korona Wału Miedzeszyńskiego ma 88,1 m n.p.m.[9]
Hydrografia[edytuj | edytuj kod]
Głównym ciekiem wodnym Gocławia jest Wisła, stanowiąca jego południową granicę na długości 800 m. Na obszarze zalewowym, pomiędzy brzegiem Wisły a wałem przeciwpowodziowym, znajdują się okresowe i stałe zalewy zmieniające swoje kształty po każdym wylewie Wisły. Granicę południowo-wschodnią wyznacza Kanał Nowa Ulga (2520 m z całkowitej długości kanału wynoszącej 5600 m stanowi odcinek graniczny Gocławia) oraz, przy samej ul. Ostrobramskiej na odcinku długości ok. 40 m, bezimienny kanał wpadający do Kanału Nowa Ulga. Równoleżnikowo przez Gocław przepływa Kanał Gocławski, mający 2320 m długości, wypływający z Jeziora Gocławskiego (powierzchnia jego wynosi 1,65 ha) i wpadający do Kanału Nowa Ulga. Górny bieg tego kanału, powyżej Jeziora Gocławskiego, nosi nazwę Kanału Wystawowego (na mapach czasami nazywany Kanałem Kamionkowskim) i na niewielkim odcinku (ok. 50 m) również znajduje się na terenie Gocławia. W środkowej części od Kanału Gocławskiego odchodzi niewielka odnoga, na której utworzony jest sztuczny zbiornik niemający nazwy oficjalnej, a nieoficjalnie nazywany Balatonem lub Jeziorkiem Balatońskim[10]. Jezioro to ma powierzchnię 2,64 ha i łączy się z Kanałem Gocławskim dwoma kanałami łącznikowymi – zachodnim o długości 60 m i wschodnim o długości 55 m.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Główną sieć ulic tworzą: ul. Abrahama, Umińskiego, Jugosłowiańska, Meissnera (te ulice tworzą elipsę), ul. gen. A.E. Fieldorfa „Nila” (północ – południe) i Bora-Komorowskiego (wschód – zachód).
Na osiedlu znajduje się pętla autobusowa ZTM. Węzeł komunikacyjny „Bora Komorowskiego” umożliwia łatwe połączenie z Trasą Siekierkowską. Trwają prace nad rozbudową sieci komunikacyjnej Gocławia o linię tramwajową.
Rada osiedla[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Gocławia działa Rada Osiedla Gocław, samodzielna jednostka pomocnicza dzielnicy Praga-Południe, z siedzibą przy ul. Bartosika 2[11].
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Szkoły podstawowe[edytuj | edytuj kod]
- Szkoła Podstawowa nr 10 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego – ul. Ostrobramska 72
- Szkoła Podstawowa nr 135 im. Marii Kownackiej – ul. Bartosika 5
- Szkoła Podstawowa nr 185 im. UNICEF – ul. Bora-Komorowskiego 31
- Szkoła Podstawowa nr 279 im. Batalionów Gustaw i Harnaś – ul. Cyrklowa 1
- Szkoła Podstawowa nr 312 im. Ewy Szelburg-Zarembiny – ul. Umińskiego 12
- Szkoła Podstawowa nr 375 im. Orląt Lwowskich – ul. Abrahama 10
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Obszary MSI. Dzielnica Praga-Południe. W: Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 2020-04-10].
- ↑ „Dzieje Pragi” Komitet redakcyjny: J. Kazimierski, R. Kołodziejczyk, Ż. Kormanowa, H. Rostkowska. – Warszawa 1970, PWN.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 251.
- ↑ Antoni Julian Nowowiejski, Płock: monografia historyczna, [1930] s. 334.
- ↑ Stefan Kieniewicz (red.): Warszawa w latach 1526–1795. Tom II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984, s. 183. ISBN 83-01-03323-1.
- ↑ Jerzy Majewski. Opowieść o lotnisku, którego nie było. „Stolica”, s. 18, maj 2019.
- ↑ Jarosław Osowski: Osiedle na skraju Gocławia to "Saska Kępa"? Deweloper wykorzystuje nieprecyzyjne oznakowanie. warszawa.wyborcza.pl, 2016-10-19. [dostęp 26 lipca 2019].
- ↑ Obszary MSI. Dzielnica Praga-Południe. W: Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 2018-10-20].
- ↑ Mapa topograficzna Polski 1:10 000. Ark. N-34-139-A-c-2 Warszawa-Grochów. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 2002.
- ↑ Balaton jest bliżej, niż myślisz – na Gocławiu.
- ↑ Samorząd Osiedla Gocław. W: Urząd dzielnicy Praga-Południe [on-line]. [dostęp 2019-03-04].
| ||||||||||
