Przejdź do zawartości

Królestwo Kambodży (1953–1970)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Królestwo Kambodży
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
Preăh Réachéanachâk Kâmpŭchéa
1953–1970
Godło Flaga
Godło Flaga
Hymn: បទនគររាជ
trb. Nokoreach
(Majestatyczne królestwo)
Ustrój polityczny

monarchia parlamentarna

Stolica

Phnom Penh

Data powstania

1954

Data likwidacji

1970

Władca

Sihanouk

Premier

Penn Nouth

Populacja
• liczba ludności


5 728 771
(1962)

Kod ISO 3166

KH

Waluta

riel kambodżański (KHR)

Telefoniczny nr kierunkowy

+855

Język urzędowy

khmerski

Religia dominująca

Buddyzm

Położenie na mapie
Położenie na mapie

Królestwo Kambodży (khm. ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា, trl. Kâmpǔchéa, Preăhréachéanachâkr Kâmpǔchéa) – niepodległe państwo na terytorium obecnej Kambodży, które uzyskało pełną suwerenność w 1954 po konferencji genewskiej. Było kontynuacją pozostającego od pod protektoratem francuskim Królestwa Kambodży.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Od 1941 roku królem Kambodży był Norodom Sihanouk jednak już rok po odzyskaniu niepodległości abdykował na rzecz swojego ojca Norodom Suramarita. Sihanouk jako przywódca partii Ludowo-Socjalistycznej został wybrany na premiera. Główne wysiłki skierował na budowę infrastruktury z zagraniczną pomocą, zapoczątkowano rozwój przemysłu i rolnictwa. W polityce międzynarodowej próbował zachować neutralność. Z powodu sporów granicznych z sąsiadami: Wietnamem Południowym i z Tajlandią doszło do zerwania stosunków dyplomatycznych. Po okresie neutralności w stosunku do stron konfliktu w wojnie wietnamskiej, kiedy przekonał się, że siły komunistyczne mogą zwyciężyć, zaczął je potajemnie wspierać. Spowodowało to wrogość USA wobec jego rządów i zbliżenie Kambodży z Chinami i Północnym Wietnamem. W 1960 król Norodom Suramarit zmarł, głową państwa ponownie został Sihanouk. W 1962 wszyscy deputowani należeli do partii Ludowo-Socjalistycznej Sihanouka. Norodom Suramarit zawiązał koalicję rządową z lewicową partią Pracheachon pod wpływem której w 1965 roku zerwał stosunki dyplomatyczne ze Stanami Zjednoczonymi tym samym kończąc okres amerykańskiego wsparcia dla jego rządu. Tym samym o pomoc zwrócił się do Chin i Związku Radzieckiego, które ofiarowały Kambodży pomoc gospodarczą i militarną[1]. W 1966 roku król podpisał z Chinami porozumienie na mocy którego zgodził się na stacjonowanie we wschodnich regionach przygranicznych wojsk Armii Ludowej Wietnamu i utworzenie przez nią w tamtym regionie baz wojskowych[2]. Król zgodził się także aby przez miasto Sihanoukville płynęła pomoc dla wojsk Wietkongu[3].

W 1966 Lon Nol został premierem po raz pierwszy. Lon Nol za zgodą króla rozprawił się z lewicową Pracheachon pod pretekstem działalności wywrotowej i rzekomej służalczości tej frakcji względem Hanoi[4]. W okresie urzędowania Lon Nola sytuacja gospodarcza kraju uległa pogorszeniu[5]. 11 września odbyły się pierwsze wolne wybory. Konserwatyści wygrali je na skutek fałszerstw wyborczych zdobywając (ku zaskoczeniu króla) 75 procent mandatów w Zgromadzeniu Narodowym[6][7]. Rządy konserwatystów doprowadziły do napięć społecznych i stworzyły korzystne warunki do budowy na obszarach wiejskich partyzantki komunistycznej[8].

11 marca 1967 roku gdy król był z wizytą we Francji, w miejscowości Battambang wybuchło powstanie chłopskie które rozprzestrzeniło się na cały rejon. Lon Nol pod nieobecność króla lecz działając za jego zgodą ogłosił stan wojenny. W wyniku represji zginęły setki chłopów a całe wioski zostały zniszczone[9][10]. Po powrocie do kraju król nakazał aresztowanie czołowych działaczy bardziej radykalnej lewicy (z której część uczestniczyła w jego wcześniejszych rządach)[11]. Król zmusił Lon Nola do dymisji a do rządu wprowadził nowe grupy lewicowe co miało zrównoważyć wpływy konserwatywne[11]. Kryzys minął aczkolwiek wywołał tragiczne w skutkach konsekwencje - radykalna frakcja Komunistycznej Partii Kambodży określona przez króla jako Czerwoni Khmerzy przyciągnęła tysiące rekrutów którzy utworzyli oddziały partyzanckie a postać Lon Nola dla chłopstwa zaczęła kojarzyć się z brutalnymi represjami[12].

 Osobny artykuł: wojna domowa w Kambodży.

W styczniu 1968 roku Czerwoni Khmerzy rozpoczęli pierwszą ofensywę militarną. Liczba rebeliantów która wzięła w niej udział wyniosła od czterech do pięciu tysięcy[13][14]. W listopadzie 1968 roku w obliczu postępującej rebelii król przywrócił do rządu Lon Nola a rok później Kambodża przywróciła normalne stosunki dyplomatyczne. Na skutek zmian politycznych Kambodży Lon Nol ponownie został premierem[15]. Wojsko amerykańskie wsparło rząd Kambodży organizując naloty na Czerwonych Khmerów. W praktyce naloty przyczyniły się do licznych strat w cywilach które wyniosły od 40 do 150 tysięcy zabitych[16]. Podczas gdy król udał się do Francji, w kraju wybuchły częściowo sponsorowane przez rząd antywietnamskie zamieszki. Lon Nol nie zrobił nic aby je powstrzymać[17] a ponadto wysłał ultimatum do sił Wietkongu żądając wycofania się jednostek z terenów Kambodży grożąc podjęciem przeciwko nim działań wojskowych[18].

W marcu 1970 roku Lon Nol dokonał zamachu stanu, w wyniku którego ustanowił Republikę Khmerów.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Isaacs, Hardy i Brown. s. 83.
  2. ↑ Lipsman i Doyle, s. 127.
  3. ↑ Victory in Vietnam, s. 465.
  4. ↑ Isaacs, Hardy and Brown, s. 85.
  5. ↑ Lipsman and Doyle, s. 127.
  6. ↑ Chandler, s. 153–156.
  7. ↑ Osborne, s. 187.
  8. ↑ Chandler, s.157.
  9. ↑ Isaacs, Hardy i Brown, s. 86.
  10. ↑ Chandler, s. 165.
  11. ↑ a b Chandler, s. 166.
  12. ↑ Isaacs, Hardy i Brown, s. 87.
  13. ↑ Sutsakhan, s. 32.
  14. ↑ Chandler, s. 174–176.
  15. ↑ Isaacs, Hardy i Brown, s. 90.
  16. ↑ Marek Sliwinski, Le Génocide Khmer Rouge: Une Analyse Démographique (L’Harmattan, 1995), s.41-48.
  17. ↑ Lipsman i Doyle, s. 142.
  18. ↑ Sutsakhan, s. 42.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jelonek A.W., Kambodża, Warszawa 2008
  • Sutsakhan, Lt. Gen. Sak, The Khmer Republic at War and the Final Collapse. Washington DC: United States Army Center of Military History, 1987.
  • Deac, Wilfred P. (2000). Road to the Killing Fields: the Cambodian War of 1970–1975. College Station TX: Texas A&M University Press.
  • Dougan, Clark; Fulghum, David et al. (1985). The Fall of the South. Boston: Boston Publishing Company. ISBN 0-939526-16-6.
  • Isaacs, Arnold; Hardy, Gordon (1988). Pawns of War: Cambodia and Laos. Boston: Boston Publishing Company. ISBN 0-939526-24-7.
  • Karnow, Stanley (1983). Vietnam: A History. New York: Viking Press. ISBN 0-670-74604-5.
  • Lipsman, Samuel; Doyle, Edward et al. (1983). Fighting for Time: 1969–1970. Boston: Boston Publishing Company. ISBN 0-939526-07-7.
  • Lipsman, Samuel; Weiss, Stephen (1985). The False Peace: 1972–74. Boston: Boston Publishing Company. ISBN 0-939526-15-8.
  • Osborne, Milton (1979). Before Kampuchea: Preludes to Tragedy. Sydney: George Allen & Unwin. ISBN 0-86861-249-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Królestwo_Kambodży_(1953–1970)&oldid=74049085”