Marcin Kazimierz Kątski

Marcin Kątski

Rodzina	Kątscy
Data i miejsce urodzenia	1635 Kąty (powiat brzeski)
Data i miejsce śmierci	1710 Kamieniec Podolski
Ojciec	Wojciech Kątski
Matka	Anna ze Stogniewów
Dzieci	gen. Jan Stanisław Kątski, (ok. 1685-1727)

{{Szlachcic infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | opis herbu = | grafika = | dynastia = | commons = | żona = | imię oryginalne = | faksymile = | herb = | mąż = | opis grafiki = | rodzeństwo = | wszystkie imiona = | tytuł = | opis faksymile = Nieznane pola: "zdjęcie herbu", "malzonka", "galeria_commons", "quote", "nazwa herbu", "zdjęcie", "opis zdjęcia" oraz "source".

Marcin Kazmierz Kątski herbu Brochwicz (ur. 1635 w Kątach, zm. 1710 w Kamieńcu Podolskim) − kasztelan krakowski, wojewoda kijowski, generał artylerii koronnej, starosta przemyski.

Syn Wojciecha i Anny ze Stogniewów. Studiował w Akademii Krakowskiej i w Paryżu. Na koszt Jana Kazimierza w latach 1653-1657 poznawał sztukę wojenną we Francji, służąc w wojsku francuskim pod rozkazami Kondeusza, a także w Niderlandach.

W latach 1663-1664, będąc podpułkownikiem piechoty, brał udział w zadnieprzańskiej wyprawie króla Jana Kazimierza, gdzie odznaczył się podczas oblężenie Głuchowa, oraz w bitwie pod Nowogrodem Siewierskim. W 1666 roku został pułkownikiem artylerii, generałem artylerii koronnej w 1667 roku, czyli w wieku 32 lat. W 1669 roku w obronie własnej zabił, w pojedynku, Jana Karola Fredrę, starostę krośnieńskiego. Elektor Jana III Sobieskiego z województwa ruskiego w 1674 roku. Był marszałkiem sejmików województwa ruskiego w 1675 i 1676 roku. Brał udział we wszystkich kampaniach Jana Sobieskiego, walnie przyczyniając się do jego sukcesów, m.in. pod Chocimiem, Żórawnem, Wiedniem i Parkanami. Jako jedyny dowódca artylerii z wojsk sprzymierzonych, zdołał przeprowadzić 28 dział przez góry Lasu Wiedeńskiego i wziąć udział w walce. W kampanii bukowińskiej z 1685 roku dowodził strażą tylną armii polskiej i odparł ogniem artylerii i piechoty ataki osmańskie. Brał udział w kolejnych wyprawach bukowińskich 1686 i 1691 roku.

Był uczestnikiem rokoszu łowickiego 1697 roku a wcześniej jednym z kandydatów do korony po śmierci Jana III Sobieskiego.

W służbie czynnej pozostawał jeszcze za czasów Augusta II Mocnego, odbierając w jego imieniu Kamieniec Podolski z rąk tureckich. Brał udział w bitwie pod Kliszowem.

Oprócz funkcji gen. artylerii koronnej sprawował następujące godności: podstolego podolskiego, stolnika przemyskiego, starosty przemyskiego, starosty podolskiego, kasztelana lwowskiego, wielkorządcy krakowskiego, wojewody kijowskiego, wojewody krakowskiego oraz kasztelana krakowskiego.

Przyczynił się do rozwoju polskiej artylerii, dbał o rozwój twierdz infrastruktury obronnej, wybudował w widłach Zbrucza i Dniestru sławny szaniec, a później twierdzę pod nazwą Okopy Świętej Trójcy.

W okresie międzywojennym był patronem Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Obecnie jest patronem Szkoły Podstawowej w Kątach.

Bibliografia

• Marcin Kątski, Diariusz wyprawy wiedeńskiej króla Jana III w roku 1683, 2003
• Polski Słownik Biograficzny, t. 12, s. 316
• Piotr Salamon, Marcin Kazimierz Kątski 1635 - 1710 zarys biograficzny, Kraków 2013