Brochwicz (herb szlachecki)
Brochwicz (Jeleń, zawołanie Opole) – herb szlachecki.
Opis herbu[edytuj | edytuj kod]
W polu srebrnym jeleń czerwony z nogami w górę wspięty, z koroną złotą na szyi. W klejnocie nad hełmem pawie pióra
W licznych odmianach herbu Brochwicz występuje również tło złote lub czerwone. Barwa wspiętego jelenia jest najczęściej czerwona, czasem czarna lub srebrna. Znane są również przedstawienia siedzącego jelenia lub połujelenia.
Najstarsze przedstawienia[edytuj | edytuj kod]
Najstarszy wizerunek herbu pojawia się na pieczęci Sobiesława z roku 1268, a kolejny jest poświadczony pieczęcią Michała z Sośnicy z roku 1282[1] Na pieczęci Sobiesława Przebimiłowica (Przybysławica) przedstawiony został jeleń z belką między rogami[2]. Pieczęć Michała Mironowica przedstawia jelenia z rogiem o pięciu wyrostkach[3].
Najstarszym barwnym zabytkiem heraldycznym poświadczającym wygląd herbu Brochwicz jest "Kodeks lubiński" ("Legenda o św. Jadwidze") z roku 1353. Herb został wyobrażony na miniaturach przedstawiających rycerzy śląskich biorących udział w bitwie pod Legnicą[4]. Przedstawia on czarnego jelenia z uniesioną głową, zwróconego w prawą stronę, na srebrnym tle[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zdaniem Tomasza Jurka, zarówno sam herb Brochwicz (Jeleń), jak i jego nazwa mogły się ukształtować już w XII wieku. Badacz ten część herbów śląskich ukazanych na miniaturach w "Kodeksie lubińskim", w tym herb Brochwicz, przypisuje rodzinom o starej metryce oraz polskim pochodzeniu i polskich koneksjach[6]. Według Józefa Szymańskiego przedstawiony na miniaturach "Kodeksu lubińskiego" herb Brochwicz posiada odniesienia do form znanych w polskiej heraldyce, jednak jego wygląd oddaje sytuację heraldyczną, jaka panowała na Śląsku w połowie XIV wieku. Jest to więc forma ukształtowana pod silnym wpływem obcym[7].
Pierwsze wzmianki o herbie pochodzą z okresu krzyżackiego, a konkretne informacje z roku 1544. Nazwa Brochwicz pochodzi prawdopodobnie od słowa „paroháč” (rogacz), przekształconego na „broháč”, a następnie spolonizowanego do postaci „Brochwicz”. Pochodzenie herbu nie musi być jednak czeskie, gdyż średniowieczna polszczyzna była zbliżona do czeskiego (np. zamiast słowa „niech” używano czeskiego słowa „ať”).
Herbowni[edytuj | edytuj kod]
Rodziny używające herbu[edytuj | edytuj kod]
Arendt, Bach, Bijakowski(Brochwicz II), Bornowski, Brochowicki, Brochwicz, Broszkowski[8], Brygiewicz, Bryszkowski, Bryczkowski, Bujakowski, Burgrafski, Dobrocieski, Donimirski, Dubaniewski, Falęcki, Foltyński, Gockowski, Goiszewski, Goszczewski, Grabania, Gustkowski, Hendrykowski, Hotork, Idzik, Kącki, Korczyc, Korczycki,Korszun, Kleman, Lewiński, Mokrzański, Ogrodowicz[9], Olszowski[10], Oreski, Orzelski, Ossowski, Palbicki, Palęcki, Pałęcki, Parasiewicz, Połomski, Podkański, Potkański, Pruszkowski, Raduchowski, Rogoyski, Ruszczykowski, Słoński, Sobek, Sobiewolski, Starorypiński, Stocki, Subotowicz, Sulejowski (Sulejewski), Szalowski, Szczucki, Szmakowski, Szrobarczyk(Brochwicz II), Szydłowski, Szymaniecki, Trawnicki, Trembecki, Wiktor, Witowski, Wojakowski, Worakowski, Wronikowski, Wroński, Zakrzewski, Zawrocki, Żelewski (Brochwicz III), Zieliński, Zuchta, Żeromski, Żuromski, Żaromiński, Żeromiński.
Znani herbowni[edytuj | edytuj kod]
 |
Ta sekcja od 2012-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
- Tadeusz Wiktor (1859-1922) – generał porucznik Wojska Polskiego
- Walther von Brauchitsch – oficer Wehrmachtu.
- Janusz Brochwicz-Lewiński (1920-2017) – żołnierz AK batalionu "Parasol".
- Bronisław Brochwicz-Rogoyski (1861-1921) – architekt, m.in. projektant warszawskiej PAST-y.
- Stanisław Broszkowski (1777-1827) – major Wojska Polskiego, oficer Legii Nadwiślańskiej.
- Wanda Broszkowska-Piklikiewicz (1926-2019) – powstaniec warszawski, łączniczka, sanitariuszka, żołnierz AK.
- Stanisław Sobek z Sulejowa (zm. 1569) – podskarbi wielki koronny.
- Wojciech Raduchowski-Brochwicz (1960- ) – polski prawnik
- Barbara Połomska (1934-2021) – polska aktorka
- Bolesław Palędzki (1898-1941) – śląski działacz niepodległościowy, powstaniec wielkopolski i śląski, redaktor "Polonii" i bliski przyjaciel Korfantego. Zamordowany przez hitlerowców niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz. Autor tekstu pieśni Powstańców śląskich: "Do bytomskich strzelców wojska zaciągają".
Miejscowości[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Herb Brochwicz z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
- Herby szlacheckie. Herb Brochwicz, Brochwicz III i herbowni. (pol.)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Brochwicz w Leksykonie genealogicznym (Dynamiczny Herbarz Rodzin Polskich pod redakcją Marcina Niewaldy) [dostęp 2012-01-08].
- ↑ Marek Cetwiński: Rycerstwo śląskie do końca XII w. : biogramy i rodowody. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, 1982, s. 180. ISBN 83-04-01118-2.. Ilustracja w: Paul Pfotenhauer: Die Schlesischen Siegel von 1250 bis 1300 beziehentlich 1327. Breslau: Josef Max & Komp., 1879, s. 12, tabl. I, nr 7
- ↑ Marek Cetwiński: Rycerstwo śląskie do końca XII w. : biogramy i rodowody. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, 1982, s. 146. ISBN 83-04-01118-2.
- ↑ Jerzy Łojek: Średniowieczne herby polskie. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, s. 23. ISBN 83-03-01080-8. Józef Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 13-14. ISBN 83-01-09797-3.
- ↑ Jerzy Łojek: Średniowieczne herby polskie. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, s. 23-24, ilustr.. ISBN 83-03-01080-8.
- ↑ Tomasz Jurek: Herby rycerstwa śląskiego na miniaturach "Kodeksu o św. Jadwidze" z 1353 roku. T. 3: Genealogia. Studia i Materiały Historyczne. Poznań-Wrocław: Wydawnictwo Historyczne, 1993, s. 9-36. ISSN 1231-7837.
- ↑ Józef Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 13-14. ISBN 83-01-09797-3.
- ↑ Por. Strona rodziny Broszkowskich
- ↑ Por. zdjęcie grobu Antoniego Brochwicz-Ogrodowicza
- ↑ Np. Jan Olszowski, por. Wiktor Wittyg: Nieznana szlachta polska i jej herby. Kraków: 1908.
| Odmiany |
|
|---|---|
| Odmiany niepewne |
|
| Herby | |
|---|---|
| Elementy herbu | |
| Oznaki godności | |
| Inne | |
| Działy heraldyki |
