Megality ze Stenness
58°59′40″N 3°12′25″W/58,994444 -3,206944| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, II, III, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1999 |
Położenie na mapie Orkadów  | |
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii  | |
Położenie na mapie Szkocji  | |
| 58°59′40″N 3°12′25″W/58,994444 -3,206944
| |
Megality ze Stenness – neolityczne kamienie znajdujące się w pobliżu wioski Stenness na Orkadach. Razem z innymi podobnymi obiektami tworzą tzw. Serce neolitycznych Orkadów wpisanych na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Megality znajdują się na wyspie Mainland, największej w archipelagu Orkadów, w pobliżu małej wioski Stenness. Położone są na południowym cyplu oddzielającym jezioro Loch of Stenness od Loch of Harray. Ich lokalna nazwa stane-is wywodzi się z języka staronordyckiego i oznacza kamienny przylądek. Na północnym zachodzie w odległości 1,2 km od nich, leży neolityczny kamienny krąg Ring of Brodgar. W tej samej odległości na wschodzie znajduje się z kolei kamienny kopiec Maes Howe. Ponieważ w okolicy jest jeszcze kilka innych neolitycznych kamieni, to sugeruje, że obszar ten miał szczególne znaczenie[1].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Megality są dość wąskimi kamieniami o grubości około 300 mm z ostro zakończonymi, ukośnymi wierzchołkami. Cztery z nich o wysokości około 5 m tworzyło pierwotnie kamienny krąg złożony z dwunastu kamieni o średnicy 32 m, który otaczał rów i wał ziemi. Po jego północnej stronie znajdowała się kamienna grobla prowadząca do neolitycznej osady Barnhouse, która przylegała do jeziora Loch of Harray. W centrum kręgu, gdzie usytuowane były mniejsze kamienie odnaleziono skremowane kości zwierząt, węgiel drzewny oraz ceramikę. Podobne „palenisko” odkryto również w Barnhouse. Poza kręgiem znajduje się wysoki na 5,6 m pojedynczy kamień. Przeprowadzone w latach 30. XX wieku badania wykazały, że obok niego stał jeszcze co najmniej jeden kamień, którego dziś nie ma[2].
Na podstawie datowania radiowęglowego oszacowano, że wznoszenie megalitów rozpoczęło się około 3100 p.n.e.[2]
W lokalnej tradycji[edytuj | edytuj kod]
Jeszcze w XVIII wieku sądzono, że megality mają związek z tradycjami i rytuałami odnoszącymi się do nordyckich bogów. Wielu badaczy, którzy przybywali je obejrzeć przy okazji sporządzało ich dokumentację oraz spisywało miejscowe tradycje i wierzenia z nimi związane. W jednym z megalitów zwanym „Kamieniem Odyna”, wywiercono okrągłą dziurę, przez którą miejscowe pary podawały sobie ręce i składały przyrzeczenia. Służył on również innym rytuałom, gdyż wierzono w jego magiczną moc[3].
W grudniu 1814 roku kapitan W. Mackay, który posiadał pole uprawne w pobliżu kamieni, zdecydował się je usunąć ze swojej ziemi, ponieważ ciągle ktoś naruszał jego teren. Kiedy rozbił „Kamień Odyna” wybuchł skandal i oburzenie wśród mieszkańców. Jednakże został zatrzymany dopiero, kiedy zniszczył jeszcze drugi kamień, a inny przewrócił. Ponownie został on postawiony w 1906 roku, jednakże w nie do końca właściwym miejscu[4].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
XVII-wieczna rycina Kamienia Odyna -
Kamień stojący przy drodze prowadzącej do kamiennego kręgu Ring of Brodgar -
Kamienie znajdujące się w środku dawnego kręgu -
Megality o zachodzie słońca
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Caroline Wickham-Jones: Monuments of Orkney. Historic Scotland, 2012. ISBN 978-1-84917-073-4.
- ↑ a b Stones Of Stenness Circle And Henge. [w:] Historic Scotland [on-line]. historic-scotland.gov.uk. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).
- ↑ Orkneyjar – The Odin Stone. orkneyjar.com. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).
- ↑ Orkneyjar - The Standing Stones of Stenness. orkneyjar.com. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).
