Michał Awdaniec z Buczacza
 Abdank | |
| Data śmierci |
po 7 listopada 1394 |
|---|---|
| Małżeństwo | |
| Dzieci | |
Michał Awdaniec z Buczacza, czasem Michał Abdaniec[1] herbu Abdank (zm. po 7 listopada 1394) – dostojnik dworu króla Władysława Jagiełły, właściciel Buczacza, protoplasta Buczackich; miał swoją siedzibę początkowo w Rukomyszu (obecnie wieś w rejonie buczackim).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Jerzy Sperka uważa, że na obecnym etapie badań nie ma pewności, skąd pochodził Michał Awdaniec (dictus Hawdanyecz, Hawdank, Habdank), chociaż w historiografii polskiej przez długie lata funkcjonowała hipoteza zaproponowana przez Władysława Semkowicza, że Michał przybył na ziemie ruskie jeszcze za czasów Kazimierza Wielkiego, z ziemi łęczyckiej Królestwa Polskiego[2]. Anna Dörflerówna wskażała, że przybył na Ruś Czerwoną w czasach króla Kazimierza III[3].
Michał Awdaniec otrzymał od księcia Władysława Opolczyka Buczacz[4] więc okręg tego miasta prawdopodobnie w kilku etapach[5]. W latach 1372–1379, po uzyskaniu nadania, ufundował w Buczaczu kościół parafialny, następnie farny w Buczaczu (dzisiaj na jego miejscu jest Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Buczaczu). Zaś w 1393(?) r. uzyskał zgodę króla Władysława Jagiełły na lokację miasta Buczacza na niemieckim prawie magdeburskim. Była to pierwsza lokacja miejska na ziemi halickiej. Od nazwy miasta ta gałąź rodu Awdańców przybrała nazwę Buczackich. Za wierną służbę na polach bitew, a także umacnianie, ufortyfikowanie obronnych zamków na Podolu, oraz znaczącą rolę, jaką odegrał w zawarciu pokoju wieczystego z Tatarami, otrzymywał od króla Awdaniec wielkie posiadłości w pobliżu Białogrodu i Oczakowa[potrzebny przypis].
Ostatni raz odnotowany w źródłach 7 listopada 1394 r., kiedy we Lwowie ponownie przebywał w otoczeniu Władysława Jagiełły.[6]
Żonaty z Małgorzatą z Kołów herbu Junosza, a więc zapewne córką Mikołaja z Sopowa i Dalejowa, protoplasty Kolów Dalejowskich[6]. Ich dziećmi byli:
- Michał Buczacki z Podhajec (zm. 1438), wojewoda podolski (1437) oraz kasztelan halicki (1433), cześnik halicki (1434) i starosta halicki, kamieniecki i przemyski,
- Michał Mużyło Buczacki (zm. 1470), kasztelan, cześnik i starosta halicki,
- Teodoryk Buczacki Jazłowiecki (zm.: 1456), kasztelan halicki, kasztelan kamieniecki i starosta podolski.
- córka Buczacka[7]; Jerzy Sperka uważa, że córkę, późniejszą żonę Piotra Gasztołda, który był postaсią wątpliwa historycznie, przypisywano na podstawie późnej szesnastowiecznej tradycji litewskiej[8].
Michał Awdaniec i jego synowie byli niezbyt posłuszni rozkazom ks. Świdrygiełły. Usuwali załogi litewskie z zamków obronnych w: Kamieńcu, Czerwonogrodzie, Jazłowcu, Skale oraz innych miejscowościach i podporządkowywali je władzy króla polskiego. Dzięki temu uzyskali liczne dowody wdzięczności królewskiej, najczęściej w postaci nadania im dóbr ziemskich.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Сz. 1. T. 2. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne Artystyczno-Wydawnicze, 1900, s. 215.
- ↑ Jerzy Sperka, Michał Awdaniec a początki kościoła parafialnego w Buczaczu, s. 74.
- ↑ Anna Dörflerówna, Buczacki Michał, h. Abdank (†1392), s. 84.
- ↑ Jerzy Sperka. Michał Awdaniec a początki kościoła parafialnego w Buczaczu, s. 75.
- ↑ Andrzej Janeczek. Miasta prywatne na Rusi Koronnej do końca XV wieku. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, T. LXXVII, specjalny, s. 149, 2016.
- ↑ a b Jerzy Sperka. Michał Awdaniec a początki kościoła parafialnego w Buczaczu, s. 82.
- ↑ Michał Adwaniec. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2011-06-17].
- ↑ Jerzy Sperka, Michał Awdaniec a początki kościoła parafialnego w Buczaczu, s. 83.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Sadok Barącz: Pamiątki buczackie. Lwów: Drukarnia Gazety Narodowej, 1882, 168 s.
- Anna Dörflerówna: Buczacki Michał, h. Abdank (†1392). W: Polski Słownik Biograficzny. T. III. Kraków : Nakładem Polskiej Akademji Umiejętności 1937, s. 84.
- Jerzy Sperka: Michał Awdaniec z Buczacza herbu Awdaniec. W: Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370-1401. Katowice, 2006.
- Jerzy Sperka. Michał Awdaniec a początki kościoła parafialnego w Buczaczu. „Sredniowiecze Polskie i Powszechne”. 6(10), 2014, s, 74-84. [dostęp 2018-05-07].