Mołodycz
50°09′20″N 22°49′50″E/50,155556 22,830556| wieś | |
.jpg) Cerkiew | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
527[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-523[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RJA |
| SIMC |
0612424[4] |
Położenie na mapie gminy Wiązownica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego  | |
| 50°09′20″N 22°49′50″E/50,155556 22,830556[1]
| |
| Strona internetowa | |
Mołodycz (ukr. Молодич), w latach 1977–1981 Młodzice – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, w gminie Wiązownica[4].
Prywatna wieś szlachecka, położona w województwie ruskim, w 1739 roku należała wraz z folwarkiem do klucza Jarosław Lubomirskich[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0612430 | Grobla | część wsi |
| 0612447 | Hojsaki | część wsi |
| 0612499 | Karczmarze | przysiółek |
| 0612507 | Kopań | przysiółek |
| 0612453 | Kopina | część wsi |
| 0612460 | Kościelne | część wsi |
| 0612513 | Wola Mołodycka | przysiółek |
| 0612476 | Zagrobelne | część wsi |
| 0612520 | Zastawne | przysiółek |
Do 1945 roku we wsi istniały przysiółki: Chrapy, Piskorze, Zaobodna, Starzyna, Adamce, Warcaby.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś Młodycze została założona na nowym miejscu w 1584 roku z inicjatywy Jana Kostki. Od 1753 roku właścicielami wsi byli Czartoryscy[7].
Wieś wzmiankowana w 1628 roku jako Wola Mołodica, która posiadała 3 łanów kmiecych[8]. W 1651 roku wieś była wzmiankowana jako Wola Mołodycza[9]. W 1658 roku wieś była wzmiankowana jako Wola Mołodicza[10]. W 1674 roku wieś była wzmiankowana jako Wolka seu Mołodycz ad Jarosław i posiadała 33 domy (w tym 11 domów w folwarku zarządzanym przez Węgłowskiego i Srząszeckiego, oraz 22 domy wiejskie)[11]
W 1897 wybrano zwierzchność gminną, której naczelnikiem został Miśko Bochno, a w 263 domach było 1561 mieszkańców[12].
W 1915 roku na tym terenie trwały walki rosyjsko-austriackie, a wieś została w większości zniszczona. Wiosną 1945 roku trwały walki polsko-ukraińskie, podczas których wieś została ponownie w większości spalona, z 307 gospodarstw ocalało tylko 84. Spalony został kościół i zniszczono szkołę[7].
W 1921 roku w Mołodyczu było 347 domów. W 1939 roku w Mołodyczu było 2050 mieszkańców (w tym 1210 Ukraińców, 825 Polaków i 15 Żydów)[13]. W 1945 roku na Ukrainę wysiedlono 152 osoby z 41 domów.
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie jarosławskim województwa lwowskiego. W latach 1944–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 37 Polaków. 15 kwietnia 1946 r. w zasadzce zorganizowanej przez UPA zginęło 10 żołnierzy Wojska Polskiego. 2 dalszych zginęło w następnych miesiącach[14].
Kościół[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew w Mołodyczu pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny została zbudowana w 1716 roku[15] z fundacji Adama Mikołaja Sieniawskiego.
W latach 1873–1875 wikariuszem w Mołodyczu był Konstantyn Czechowicz (późniejszy Eparcha Przemyski).
22 października 1912 roku w Mołodyczu-Grobli została poświęcona ochronka ufundowana przez Czartoryskich. 8 listopada 1913 roku poświęcono kaplicę przy ochronce, która była obsługiwana przez duchownych z Radawy.
W latach 1915–1921 w ochronce mieszkali proboszczowie po spaleniu się kościoła w Radawie. W latach 1922–1925 obok ochronki zbudowano drewniany kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. W latach 1922–1923 ochronkę jako expozyturę obsługiwali proboszczowie: ks. Józef Czerkies z Zapałowa i ks. Henryk Domino z Radawy. 10 czerwca 1926 roku kościół został poświęcony przez bpa Anatola Nowaka.
13 kwietnia 1945 roku podczas walk polsko-ukraińskich spalony został kościół. Po wojnie parafianie od władz polskich, w zamian za były kościół, otrzymali opuszczoną cerkiew w Mołodyczu–Kupinie. W 1963 roku udaremniona została budowa nowego kościoła. W 1972 roku wyremontowany kościół został poświęcony przez bpa Ignacego Tokarczuka[16].
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Początki szkolnictwa parafialnego są datowane na początek XIX wieku, gdy już na jakiś czas przed 1830 rokiem przy miejscowej cerkwi powstała szkoła parafialna.
W 1868 roku powstała szkoła trywialna. 19 lipca 1875 roku reskryptem Rady Szkolnej Krajowej szkoła stała się publiczna[17]. W 1875 roku szkoła nie była uznana za etatową, a od 1876 szkoła była 1-klasowa. Szkoły wiejskie były tylko męskie, a od 1890 roku stały się mieszane (koedukacyjne). W 1911 roku utworzono szkołę exsponowaną Grobla ad Mołodycz.
Osoby związane z miejscowością[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Ożański – nowohucki przodownik pracy
Sport[edytuj | edytuj kod]
W Mołodyczu działa klub sportowy LKS Mołodycz, założony w 1994 roku, który w sezonie 2019/2020 grał w B-klasie, grupy Jarosław II[18].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 82944
- ↑ Wieś Mołodycz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-20], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 793 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581–1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 436.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b Mołodycz z dawnych lat. Historia wsi Mołodycz.
- ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 1. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1628. Wydawnictwo WSP Rzeszów 1997 ISBN 83-87288-55-1 (str. 183)
[Cytat: Wola Mołodica; de laneis 3 per gr 30; tabernator 1 a propinatione vini cremati gr 6 ........................3/6/0.] - ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 2. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1651. Wydawnictwo WSP Rzeszów 1997 ISBN 83-87288-55-1 (str. 140)
Wola Mołodycza: de laneis 3 per gr 30, a propinatione vini cremati gr 6, lanei 3 et 3 quartae agri, tabernae annuales 2 desolati et abiurati..........3/6/0.] - ↑ Zdzisław Budzyński u Kazimierz Przyboś. Polska południowa w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 3. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1658. Wydawnictwo WSP Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (str. 217)
Wola Mołodicza: de laneis 3 per gr 30, a propinatione vini cremati gr 6 ................3/6/0.] - ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe tom I, część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej 1674. Wydawnictwo WSP Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (str. 170)
[Cytat: Wolka seu Mołodycz ad Jarosław: praedium n[obi]lis Węgłowski et Strząszecki a personis suis, consortium et famuli in summa fl. ..........11/0
A personis subditorum utriuque sexus cum popone n[ume]ro viginti unum in summa fl. ..........22/0.] - ↑ Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (s. 57) [dostęp 2018-02-13].
- ↑ Apokryf Ruski. Mołodycz.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 267, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (s. 102) [dostęp 2018-02-14].
- ↑ Parafia Niepokalanego Serca NMP w Mołodyczu. W latach 2002–2004 zbudowano murowany kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny, który 24 września 2004 roku został konsekrowany przez abpa Józefa Michalika.
- ↑ Historia szkoły.
- ↑ Ludowy Klub Sportowy w Mołodyczu.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mołodycz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 649.
- Mapa katastralna wsi Mołodycz z 1855
- Siedziba gminy: Wiązownica
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części wsi |
|
| Kolonia wsi |
|
| Przysiółki wsi |
|
| Pozostałe miejscowości |
