Osiedle Podwawelskie

Osiedle Podwawelskie
	; Wieżowce we wschodniej części osiedla, widok od wschodu, od strony ulicy Konopnickiej
Państwo	Polska
Miasto	Kraków
Dzielnica	VIII Dębniki
Data budowy	1967–1976
Architekt	Witold Cęckiewicz z zespołem
	Położenie na mapie Krakowa Osiedle Podwawelskie
	Położenie na mapie Polski Osiedle Podwawelskie
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Osiedle Podwawelskie
	50°02′28,7″N 19°55′44,4″E/50,041300 19,929000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Osiedle Podwawelskie – osiedle w Krakowie wchodzące w skład Dzielnicy VIII Dębniki, niestanowiące jednostki pomocniczej niższego rzędu w ramach dzielnicy.

Historia

Osiedle Podwawelskie powstało na terenie dawnych miejscowości Ludwinów oraz Zakrzówek, które to zostały przyłączone do Krakowa kolejno w 1910 i 1909 roku jako IX i X dzielnica katastralna^[1]. Zespół Osiedla Podwawelskiego powstał na drodze konkursu architektonicznego, rozstrzygniętego w 1965 roku. Zwyciężył projekt przygotowany przez zespół prof. Witolda Cęckiewicza. Projekty poszczególnych budynków sporządzili Maria i Jerzy Chronowscy, z którymi współpracowali Stefan Golonka, Kazimierz Chodorowski oraz Wiesława i Zbigniew Trella. Szczegółowe projekty urbanistyczne opracowali Anna Basista, Jan Lewandowski, Stefan Sitarski oraz Mieczysław Turski^[2]. Układ urbanistyczny osiedla składa się z podłużnych, czteropiętrowych bloków o południowej ekspozycji elewacji, ustawionych w pasach równoległych^[2], w czterech rzędach. Takie rozstawienie tych budynków uwzględnia właściwe przewietrzanie zespołu zgodnie z kierunkiem większości wiatrów w Krakowie z zachodu na wschód^[2]. Na zabudowę osiedla składa się również szesnaście dziesięciopiętrowych punktowców. Są to budynki powstałe według tego samego projektu autorstwa Marii i Jerzego Chronowskich, co pięć punktowców na osiedlu Wysokim w Bieńczycach, które to otrzymały w 1972 roku tytuł Mister Krakowa - nagrodę przyznawaną za najlepsze architektoniczne realizacje w mieście^[3]. Zostały one na osiedlu Podwawelskim ustawione swobodnie w zieleni^[2], na zachodnich, południowych i wschodnich obrzeżach zespołu osiedla. Uzupełnieniem całości zespołu miały być pawilony handlowo-usługowe. Budynki mieszkalne na osiedlu zostały wykonane w technologii wielkopłytowej „Żerań” oraz technologii „Domino-68” i „WUF-T”^[2]. Przez środek osiedla w osi północ-południe przechodzi zielony ciąg spacerowy, zamknięty od południa Kościołem Matki Boskiej Fatimskiej^[2], będący głównym założeniem parkowym wewnątrz osiedla. Osiedle początkowo zostało podzielone na dwie jednostki: Ludwinów i Zakrzówek^[2]. Realizacja zespołu urbanistycznego Osiedla Podwawelskiego odbyła się w latach 1967-1976^[2].

W początkowym etapie budowy nazywało się „Osiedle Tysiąclecia”^[4], po czym nazwa ta została przejęta przez inne osiedle wchodzące w skład Mistrzejowic. Wówczas to zmieniono nazwę na Osiedle Podwawelskie.

Bardzo ważną rolę w budowaniu lokalnej społeczności odegrał Dom Kultury Podwawelski, w którym pracę z młodzieżą prowadził Jan Bajger, przyrodnik, instruktor karate, organizator sekcji biegów na orientację. Po nim funkcję kierownika piastował Zbigniew „Dino” Bożek, który pełnił ją aż do połowy lat 90.

Położenie

Osiedle rozciąga się po zachodniej stronie Wisły. Kształtem przypomina prostokąt ograniczony ulicami: Konopnickiej od wschodu, Dworską i Wierzbową od północy, Kapelanka od zachodu oraz doliną Wilgi od południa. Z północno-wschodnich krańców osiedla widać zabudowę Starego Miasta oraz Wawel. Z okien skierowanych na południe w dziesięciopiętrowych wieżowcach widać Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach oraz Tatry, a na północ widać Kopiec Kościuszki, dwa stadiony piłkarskie (TS Wisła i KS Cracovia) i kościół św. Stanisława Kostki. Z południowo-wschodnich części osiedla widać Studio Telewizji Kraków i wieżę telewizyjną. Na zachód od osiedla znajduje się Zalew Zakrzówek i „Skałki Twardowskiego”.

Komunikacja

Osiedle jest dobrze skomunikowane z pozostałą częścią Krakowa. Głównymi arteriami wyprowadzającymi ruch z osiedla są ulice: Kapelanka, Monte Cassino oraz Konopnickiej. Osiedle nie posiada komunikacji kolejowej. Przy ulicy Barskiej znajduje się pętla autobusów komunikacji miejskiej oraz dworzec busów podmiejskich. Na ulicy Kapelanka znajduje się otwarte 22 lipca 1978 roku^[5] torowisko tramwajowe z liniami tramwajowymi dziennymi oraz nocną. Ulice Konopnickiej i pobliska Monte Cassino to ważne trasy autobusów komunikacji miejskiej z bezpośrednimi połączeniami do innych dzielnic Krakowa oraz do Wieliczki.

Infrastruktura

Placówki oświatowe

Żłobek nr 23
Przedszkole nr 71
Przedszkole nr 127
Przedszkole nr 140
Szkoła Podstawowa nr 25
SOSW nr 1 (internat)

Placówki kulturalne

Dom Kultury Podgórze (filia nr 3)

Ochrona zdrowia

NZOZ Kraków-Południe Przychodnia Dębniki (chirurgia, dermatologia, ginekologia-położnictwo, kardiologia, neurologia, okulistyka, onkologia, otolaryngologia, pulmonologia, reumatologia i stomatologia)

Kościoły

Pomniki

Pomnik Marii Konopnickiej, autorstwa Antoniego Hajdeckiego z 1986 roku^[6].

Inne

Centrum Kongresowe ICE Kraków
Urząd Pocztowy
Hotel Forum (nieczynny)
Hotel Park Inn
Hotel Hilton Garden Inn

Galeria

Bloki przy ul. Komandosów 19 i 23, po prawej pawilon handlowo–usługowy
Wnętrze osiedla, blok przy ul. Komandosów 17
Blok przy ul. Komandosów 23
Ulica Komandosów, bloki przy ul. Komandosów 5 i 7
Wnętrze osiedla, bloki przy ul. Komandosów 7 i 9
Wnętrze osiedla, bloki przy ul. Słomianej 11 i 15
Wnętrze osiedla, blok przy ul. Komandosów 10
Kościół św. Bartłomieja

Przypisy

↑ Bogusław Luchter, Katedra Gospodarki Regionalnej: Jednostki katastralne jako podstawa badań struktury użytkowania ziem w mieście Krakowie. [w:] Zeszyty Naukowe nr 821 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie [on-line]. 2010. [dostęp 2019-07-20].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Podwawelskie. [w:] Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Kraków [on-line]. [dostęp 2019-07-20].
↑ Nowa Huta Architektoniczny portret miasta drugiej połowy XX wieku. Kraków: Miasto Kraków, 2018, s. 107. ISBN 978-83-948244-3-3.
↑ Eugeniusz Wilczyk - panorama krakowskiej dzielnicy Ludwinów wykonana wiosną 1971 roku. [w:] hiperrealizm.blogspot.com [on-line]. [dostęp 2019-07-20].
↑ PSMKMS, Prywatna Strona Miłośnika Komunikacji Miejskiej i Szynowej - 40 lat trasy tramwajowej przez ulicę Kapelanka [online], psmkms.krakow.pl [dostęp 2018-09-18] (pol.).
↑ Pomnik M. Konopnickiej na os. Podwawelskim. [w:] Podwawelski.pl [on-line]. [dostęp 2019-07-20].

[1] Bogusław Luchter, Katedra Gospodarki Regionalnej: Jednostki katastralne jako podstawa badań struktury użytkowania ziem w mieście Krakowie. [w:] Zeszyty Naukowe nr 821 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie [on-line]. 2010. [dostęp 2019-07-20].

[sarp-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Podwawelskie. [w:] Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Kraków [on-line]. [dostęp 2019-07-20].

[nh-3] Nowa Huta Architektoniczny portret miasta drugiej połowy XX wieku. Kraków: Miasto Kraków, 2018, s. 107. ISBN 978-83-948244-3-3.

[hiperrealizm-4] Eugeniusz Wilczyk - panorama krakowskiej dzielnicy Ludwinów wykonana wiosną 1971 roku. [w:] hiperrealizm.blogspot.com [on-line]. [dostęp 2019-07-20].

[5] PSMKMS, Prywatna Strona Miłośnika Komunikacji Miejskiej i Szynowej - 40 lat trasy tramwajowej przez ulicę Kapelanka [online], psmkms.krakow.pl [dostęp 2018-09-18] (pol.).

[pomnik-6] Pomnik M. Konopnickiej na os. Podwawelskim. [w:] Podwawelski.pl [on-line]. [dostęp 2019-07-20].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Dawne wsie (później dzielnice)	Bodzów Dębniki Kapelanka Kobierzyn Koło Tynieckie Kostrze Ludwinów Pychowice Sidzina Skotniki Tyniec Zakrzówek
Osiedla	Mochnaniec Osiedle Podwawelskie Podgórki Tynieckie Ruczaj Osiedle Ruczaj-Zaborze Osiedle Zielona Galicja Osiedle Europejskie