Postrzałka

Postrzałka
	Pedetes
	Illiger, 1811
	; Postrzałka kafryjska (P. capensis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	wiewiórolotkowe
Rodzina	postrzałkowate
Rodzaj	postrzałka
	Typ nomenklatoryczny
	Yerbua capensis Forster, 1778
Synonimy
	Yerbua Forster, 1778; Helamys G. Cuvier, 1817; Lagotis de Blainville, 1817; Helamis: G. Cuvier, 1821; Gerbua: F. Cuvier, 1825; Pedestes: Bonaparte, 1831; Pedestes: J.E. Gray, 1842;
	Yerbua Forster, 1778; Helamys G. Cuvier, 1817; Lagotis de Blainville, 1817; Helamis: G. Cuvier, 1821; Gerbua: F. Cuvier, 1825; Pedestes: Bonaparte, 1831; Pedestes: J.E. Gray, 1842;
Gatunki
	4 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	4 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Postrzałka^[10] (Pedetes) – rodzaj ssaków z rodziny postrzałkowatych (Pedetidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce (Demokratyczna Republika Konga, Uganda, Kenia, Tanzania, Zambia, Angola, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, i Południowa Afryka)^[11]^[12]^[13].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 336–457 mm, długość ogona 390–485 mm; masa ciała 2,5–3,5 kg^[11].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1811 roku niemiecki zoolog Johann Karl Wilhelm Illiger w książce swojego autorstwa poświęconej wprowadzeniu do systematyki ssaków i ptaków^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) postrzałka kafryjska (P. capensis).

Etymologia

Yerbua (Gerbua): arab. ‏جَرْبُوع‎ jarbū lub يَرْبُوع yarbū ‘mięso z lędźwi’^[14]. Gatunek typowy: Forster wymienił 8 gatunków nie określając typu nomenklatorycznego; jednym z wyróżnionych gatunków był Yerbua capensis Forster, 1778.
Pedetes (Pedestes): gr. πηδητης pēdētēs ‘skoczek’, od πηδαω pedaō ‘skakać’^[15].
Helamys (Helamis): gr. ἑλη helē ‘słoneczne ciepło’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus cafer Pallas, 1778 (= Yerbua capensis Forster, 1778).
Lagotis: gr. λαγoς lagos ‘zając’; -ωτις ōtis ‘-uchy’, od ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’^[17]. Gatunek typowy: Blainville w swojej diagnozie nie wymienił żadnego gatunku.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[18]^[19]^[12]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[10]	Podgatunki^[11]^[12]^[19]	Rozmieszczenie geograficzne^[11]^[12]^[19]	Podstawowe wymiary^[11]^[19]^[e]	Status IUCN^[20]
	Pedetes capensis	(Forster, 1778)	postrzałka kafryjska	gatunek monotypowy	szeroko rozpowszechniony w Afryce Południowej od środkowej Angoli i południowej Demokratycznej Republiki Konga do południowego Mozambiku i Południowej Afryki	DC: 34–46 cm DO: 39–48 cm MC: 2,5–3,5 kg	LC
	Pedetes surdaster	O. Thomas, 1902	postrzałka masajska	gatunek monotypowy	południowo-zachodnia i południowo-środkowa Kenia, Tanzania (nierównomiernie od Nakuru na południe do jeziora Rukwa); odnotowany w Ugandzie (góra Moroto)	DC: 34–46 cm DO: 39–48 cm MC: 2,7–2,8 kg	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu Południowej Afryki:

Pedetes gracilis Broom, 1934^[21]
Pedetes hagenstadti Lyle, 1931^[22]

Uwagi

↑ Nazwa uznana za częściową nieważną i umieszczona w „Oficjalnym Indeksie Odrzuconych i Nieprawidłowych Nazw Rodzajowych w Zoologii” przez ICZN.^[2].
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Helamys Cuvier, 1817.
↑ Niepoprawna pózniejsza pisownia Yerbua Forster, 1778.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Pedetes Illiger, 1811.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 81. (łac.).
↑ Anonim. Opinion 730. Yerbua Forster, 1778 (Mammalia): suppressed under the Plenary Powers. „The Bulletin of zoological nomenclature”. 22 (2), s. 84–85, 1965. (ang.).
↑ J.R. Forster. Beskrifning på Djuret Yerbua Capensis, med Anmảrkningar (*) om Genus Yerbuæ. „Kunglika Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. 39 (Fỏr år 1778), s. 111, 1778. (szw.).
↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base à l’histoire naturelle des animaux et d’introduction à l’anatomie comparée. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1817, s. 202. (fr.).
↑ H.M.D. de Blainville: Dents. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. T. 9. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 284. (fr.).
↑ G. Cuvier: Dictionnaire des sciences naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d’après l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité qu’en peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les artes. T. 20. Strasbourg & Paris: F. G. Levrault & Le Normant, 1821, s. 344. (fr.).
↑ F. Cuvier: Des dents des mammifères considérées comme caractères zoologiques. Paris: F.-G. Levrault, 1825, s. 254. (fr.).
↑ Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 128. (wł.).
↑ J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. 44. London: G. Woodfall, 1842, s. 126. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 285. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e R. López-Antoñanzas: Family Pedetidae (Spring Hares). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 286–287. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 314. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Pedetes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-05].
↑ Palmer 1904 ↓, s. 712.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 518.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 313.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 362.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-29]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 203. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-20]. (ang.).
↑ R. Broom. On the fossil remains associated with Australopithecus africanus. „South African Journal of Science”. 31 (7), s. 476, 1934. DOI: 10.10520/AJA00382353_6455. (ang.).
↑ T.F. Dreyer & A. Lyle: New fossil mammals and man from South Africa. Bloemfontein: Department of Zoology, Grey University College, 1931, s. 1–60. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Nazwa uznana za częściową nieważną i umieszczona w „Oficjalnym Indeksie Odrzuconych i Nieprawidłowych Nazw Rodzajowych w Zoologii” przez ICZN.^[2].

[7] Niepoprawna późniejsza pisownia Helamys Cuvier, 1817.

[9] Niepoprawna pózniejsza pisownia Yerbua Forster, 1778.

[npp-11] Niepoprawna późniejsza pisownia Pedetes Illiger, 1811.

[24] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[ill-1] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 81. (łac.).

[iczn-2] Anonim. Opinion 730. Yerbua Forster, 1778 (Mammalia): suppressed under the Plenary Powers. „The Bulletin of zoological nomenclature”. 22 (2), s. 84–85, 1965. (ang.).

[for-4] J.R. Forster. Beskrifning på Djuret Yerbua Capensis, med Anmảrkningar (*) om Genus Yerbuæ. „Kunglika Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. 39 (Fỏr år 1778), s. 111, 1778. (szw.).

[cuv17-5] G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base à l’histoire naturelle des animaux et d’introduction à l’anatomie comparée. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1817, s. 202. (fr.).

[bla-6] H.M.D. de Blainville: Dents. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. T. 9. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 284. (fr.).

[cuv21-8] G. Cuvier: Dictionnaire des sciences naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d’après l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité qu’en peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les artes. T. 20. Strasbourg & Paris: F. G. Levrault & Le Normant, 1821, s. 344. (fr.).

[cuv25-10] F. Cuvier: Des dents des mammifères considérées comme caractères zoologiques. Paris: F.-G. Levrault, 1825, s. 254. (fr.).

[bon-12] Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 128. (wł.).

[gray-13] J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. 44. London: G. Woodfall, 1842, s. 126. (ang.).

[miiz-14] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 285. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[hmw-15] R. López-Antoñanzas: Family Pedetidae (Spring Hares). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 286–287. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[icmw-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 314. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[msw-17] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Pedetes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-05].

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA712_712]-18] Palmer 1904 ↓, s. 712.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA518_518]-19] Palmer 1904 ↓, s. 518.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA313_313]-20] Palmer 1904 ↓, s. 313.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA362_362]-21] Palmer 1904 ↓, s. 362.

[mdd-22] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-29]. (ang.).

[amw-23] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 203. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[25] Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-20]. (ang.).

[bro-26] R. Broom. On the fossil remains associated with Australopithecus africanus. „South African Journal of Science”. 31 (7), s. 476, 1934. DOI: 10.10520/AJA00382353_6455. (ang.).

[dre&lyle-27] T.F. Dreyer & A. Lyle: New fossil mammals and man from South Africa. Bloemfontein: Department of Zoology, Grey University College, 1931, s. 1–60. (ang.).

[1]

[a]

[3]

[4]

[5]

[b]

[6]

[c]

[7]

[d]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[e]

[20]

[21]

[22]

[2]