Powiat dąbrowski (województwo białostockie)
| powiat | |||||
| 1956–1975 | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Data powstania | |||||
| Data likwidacji | |||||
| Siedziba | |||||
| Powierzchnia |
829[1] km² | ||||
| Populacja (1973) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
43 os./km² | ||||
| Szczegółowy podział administracyjny (1973) | |||||
| |||||
Powiat dąbrowski – powiat istniejący w latach 1956–1975 w woj. białostockim. Obejmował on tereny obecnych powiatów sokólskiego (gminy Dąbrowa Białostocka i Nowy Dwór) i augustowskiego (gmina Lipsk i częściowo Sztabin) w woj. podlaskim. Jego ośrodkiem administracyjnym była Dąbrowa Białostocka.
Powiat dąbrowski został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie białostockim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat dąbrowski złożyło się 19 gromad, które wyłączono z dwóch ościennych powiatów w tymże województwie[2][3]:
- z powiatu augustowskiego
- gromady: Bartniki, Jastrzębna (zmianę odwołano, patrz poniżej), Kurianka, Lipsk i Rygałówka
- z powiatu sokólskiego
- gromady: Butrymowce, Dąbrowa, Dubaśno, Horodnianka, Kamienna Stara, Kiersnówka, Nierośno, Nowy Dwór, Ostrowie, Pokośna, Reszkowce, Różanystok, Suchodolina i Zwierzyniec Wielki
Rozporządzeniem Rady Ministrów z 25 maja 1956 włączono gromadę Jastrzębna retroaktywnie z powrotem do powiatu augustowskiego – paragraf 1 rozporządzenia, dotyczący gromady Jastrzębna, wszedł w życie z dniem ogłoszenia (25 maja) z mocą od 1 stycznia 1956[4].
Na uwagę zasługuje fakt, iż w momencie utworzenia powiat nie obejmował miast; Dąbrowa, stolica powiatu, utraciła prawa miejskie z dniem 1 stycznia 1951 roku[5] i odzyskała je dopiero 1 stycznia 1965 roku[6]; Nowy Dwór utracił je w 1934 roku a Lipsk w 1870 roku (odzyskał je w 1983 roku).
31 grudnia 1961 roku do powiatu dąbrowskiego przyłączono z powiatu sokólskiego gromady Chodorówka Nowa (1954-71), Suchowola (1954–72) i Wólka (1954–72)[7].
1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla, a w ich miejsce reaktywowano gminy[8]. Powiat dąbrowski podzielono na 1 miasto i 4 gminy[1][9]:
- miasto Dąbrowa Białostocka
- gminy Dąbrowa Białostocka, Lipsk, Nowy Dwór i Suchowola
Powiat dąbrowski przetrwał do 31 maja 1975 roku. Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku główna część terytorium zniesionego powiatu dąbrowskiego weszła w skład nowego (mniejszego) województwa białostockiego; jedynie gminę Lipsk przyłączono do nowego województwa suwalskiego[10].
1 października 1983 roku prawa miejskie odzyskał Lipsk[11] i stał się odrębną jednostką administracyjną obok gminy wiejskiej Lipsk. 1 lipca 1986 roku do gminy Lipsk przyłączono część obszaru wsi Krasne z gminy Sztabin, stanowiącą enklawę śródleśną o powierzchni 653,39 ha[12]. 1 stycznia 1992 roku jednoimienne miasta i gminy wiejskie Dąbrowa Białostocka i Lipsk połączono we wspólne gminy miejsko-wiejskie[13]. 1 stycznia 1997 prawa miejskie odzyskała także Suchowola, co sprawiło, że gminę wiejską Suchowola przekształcono w gminę miejsko-wiejską[14].
Powiatu dąbrowskiego nie przywrócono wraz z reformą administracyjną w 1999 roku, a jego dawny obszar wszedł w skład powiatu sokólskiego, z wyjątkiem gminy Lipsk włączonej do powiatu augustowskiego[15].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- powiat dąbrowski (1795–1807) w Królestwie Prus (Prusy Nowowschodnie), którego stolicą była Dąbrowa Białostocka
- powiaty w Polsce od 1945
- Podział administracyjny Polski (1950–1957)
- Podział administracyjny Polski (1957–1975)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Polska. Zarys encyklopedyczny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 667.
- ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 290.
- ↑ Informator o zasobie wydanym przez Archiwum Państwowe w Białymstoku. bialystok.ap.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-11-10)]. podaje również istnienie gromady Czerwonka (1954-60) jako części składowej powiatu dąbrowskiego, której Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 290 nie uwzględnia. Archiwum pomija też gminy pow. augustowskiego, włączone do powiatu dąbrowskiego wraz z jego utworzeniem (poza zakresem zasobu).
- ↑ Dz.U. z 1956 r. nr 23, poz. 106
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 51, poz. 472.
- ↑ Dz.U. z 1964 r. nr 42, poz. 286.
- ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 51, poz. 284.
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.
- ↑ Informacja potwierdzona 8 lipca 2008 przez Urząd Miejski w Dąbrowie Białostockiej.
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
- ↑ Dz.U. z 1983 r. nr 51, poz. 229.
- ↑ M.P. z 1986 r. nr 14, poz. 98.
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397.
- ↑ Dz.U. z 1996 r. nr 155, poz. 760.
- ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652.