Prawo jazdy w Polsce

Prawo jazdy w Polsce jest dokumentem potwierdzający uprawnienia jego posiadacza do prowadzenia pojazdów silnikowych w Polsce. Dokument prawa jazdy jest wydawany od kilkudziesięciu lat przez polskie organy państwowe.

Prawo jazdy w Polsce

Polskie prawo jazdy wg standardu UE po 1.05.2004; wzór przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury

Międzynarodowe prawo jazdy wydawane w Polsce w 2008 r.

Pierwsze przepisy poruszania się po drogach powstały w Polsce rozbiorowej w 1826 roku. Wraz z odzyskaniem niepodległości w roku 1918 pojawiłu się pierwsze polskie prawa jazdy. W roku 1921 powstał pierwszy polski kodeks drogowy.

W dzisiejszej Polsce warunki uzyskania oraz uprawnienia określa ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym oraz rozporządzenia szczegółowe m.in.:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów z późniejszymi zmianami,
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 stycznia 2004 r. w sprawie wydawania uprawnień do kierowania pojazdami z późniejszymi zmianami.

Produkcją polskich praw jazdy oraz ich personalizacją zajmuje się Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A.

Wygląd

Od 1 maja 2004 polskie prawa jazdy wydawane są na nieco innym druku niż przed przystąpieniem Polski do UE:

• zamiast elipsy wokół liter PL w lewym górnym rogu umieszczono 12 gwiazd
• zdjęcie jest większe
• na tle nowego druku umieszczone są napisy "prawo jazdy" we wszystkich unijnych językach

Dotychczasowe prawa jazdy, wydane przed 1 maja 2004 zachowują ważność.

Kategorie

Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania pojazdem silnikowym jest prawo jazdy określonej kategorii.

Prawo jazdy uprawnia do kierowania:

1. kategoria A
   1. motocyklem,
   2. motocyklem z przyczepą motocyklową o masie nie przekraczającej masy własnej motocykla i 100kg
2. kategoria AM (od stycznia 2013 roku)
   1. rowerem, motorowerem
   2. mikrosamochodem, np.: Ligier Nova do pojemności 50 cm³ (maks. prędkość 45 km/h)
3. kategoria A1
   1. motocyklem o pojemności skokowej silnika nie przekraczającej 125 cm³ i mocy nie przekraczającej 11 kW (14,9556 KM) oraz stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającej 0,1 kW/kg,
   2. motocyklem trójkołowym o mocy nieprzekraczającej 15 kW,
4. kategoria A2 (od stycznia 2013 roku)
   1. motocyklem o mocy nieprzekraczającej 35 kW (46,9357KM) i stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającej 0,2 kW/kg,
   2. motocyklem trójkołowym o mocy nieprzekraczającej 15 kW,
5. kategoria B:
   1. pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu lub motocykla,
   2. pojazdem, o którym mowa w pkt. 5.1, z przyczepą inną niż lekka o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego, o ile łączna dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów nie przekracza 3,5 t,
   3. pojazdem, o którym mowa w pkt. 5.1 z przyczepą lekką,
   4. mikrobusem, jeżeli posiada do 9 miejsc siedzących,
   5. ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
6. kategoria B1 (AB) – trójkołowym lub czterokołowym pojazdem samochodowym o masie własnej nie przekraczającej 550 kg, z wyjątkiem motocykla - wydawane od 16 lat.
7. kategoria C – pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
8. kategoria C1 – pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t i nie przekraczającej 7,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
9. kategoria D – autobusem, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
10. kategoria D1 – autobusem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 17 osób łącznie z kierowcą, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym,
11. kategoria T – ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieżnym,
12. kategoria B+E, C+E lub D+E – pojazdem określonym odpowiednio w kategorii B, C lub D, łącznie z przyczepą,
13. kategoria C1+E – zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 12 t, składającym się z pojazdu ciągnącego określonego w kategorii C1 i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego,
14. kategoria D1+E – zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 12 t, składającym się z pojazdu ciągnącego określonego w kategorii D1 i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego.

Ponadto prawo jazdy:

1. kategorii B i C+E lub B i D+E – uprawnia do kierowania zespołem pojazdów określonych w kategorii B+E,
2. kategorii C+E i D – uprawnia do kierowania zespołem pojazdów określonych w kategorii D+E,
3. kategorii A, B, B1, C, C1, D lub D1 – uprawnia do kierowania pojazdem w nich wymienionym z przyczepą lekką,
4. kategorii B+E, C+E, C1+E, D+E lub D1+E – uprawnia do kierowania ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami).

Warunkiem uzyskania prawa jazdy kategorii C, C1, D lub D1 jest posiadanie prawa jazdy kategorii B. Warunkiem uzyskania prawa jazdy kategorii B+E, C+E, C1+E, D+E lub D1+E jest posiadanie odpowiednio prawa jazdy kategorii B, C, C1, D lub D1.

Wymagania

Prawo jazdy otrzymuje osoba, jeżeli:

1. osiągnęła wymagany dla danej kategorii wiek,
2. uzyskała orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do kierowania pojazdem,
3. odbyła wymagane szkolenie,
4. zdała z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego.

Wiek

Wymagany dla danej kategorii wiek wynosi:

1. 14lat - dla kategorii AM ( od 2013r. będzie obowiązkowe wymienienie karty motorowerowej za prawo jazdy kat.AM)
2. 16 lat – dla kategorii A1, B1 lub T
3. 18 lat – dla kategorii B i A2(od stycznia 2013) (do stycznia 2013 dla kategorii A wymagane było 18 lat, do 1 czerwca 2002 r., wymagane było 17 lat, a przed latami 80. 16 lat)
4. 18 lat – dla kategorii B+E, C, C+E, C1 lub C1+E,
5. 20 lat (od stycznia 2013) - Dla kategorii A w przypadku posiadania wcześniej prawa jazdy na motocykl przez 2 lata.
6. 21 lat – dla kategorii D, D+E, D1 lub D1+E
7. 24 lata (od stycznia 2013) - Dla kategorii A w przypadku nieposiadania wcześniej prawa jazdy na motocykl.

Liczba godzin szkolenia wymaganego dla danej kategorii

W przypadku teorii liczba godzin dla jednej kategorii prawa jazdy nie może być mniejsza niż:

• 30 godzin (szkolnych – 45 min.) dla kategorii A, A1, B, B1, T;
• 20 godzin dla kategorii C, C+E, D, D+E, C1, C1+E, D1, D1+E, B+E

Dla zajęć praktycznych liczba godzin nie może być mniejsza niż:

• 15 godzin przy kategorii B+E,
• 20 godzin przy kategorii A, A1, C1, C1+E, D1+E, T,
• 25 godzin przy kategorii C+E lub D+E,
• 30 godzin przy kategorii B, B1, C, D1,
• 60 godzin przy kategorii D.

powyższe wymogi nie dotyczą osób ubiegających się o prawo jazdy kat. A, B, C lub D jeżeli posiadają prawo jazdy odpowiednio kat. A1, B1, C1 lub D1 albo zaświadczenie o uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu w zakresie prawa jazdy odpowiednio kat. A1, B1, C1 lub D1

W przypadku gdy osoba rozpoczyna szkolenie: 1. jednocześnie w zakresie więcej niż jednej kategorii, to:

• liczba godzin zajęć teoretycznych dla kategorii prawa jazdy A, A1, B, B1, T ulega zmniejszeniu o 10 godzin dla każdej kategorii,
• liczba godzin zajęć teoretycznych dla kategorii prawa jazdy C, C+E, D, D+E, C1, C1+E, D1, D1+E, B+E ulega zmniejszeniu o 5 godzin dla każdej kategorii

2. w zakresie kat. C, C1, D lub D1 to liczba godzin zajęć praktycznych ulega:

• zmniejszeniu o 10 godzin przy kat. C lub C1, jeżeli posiada odpowiednio prawo jazdy kat. D lub D1,
• zmniejszeniu o 20 godzin przy kat. D lub D1, jeżeli posiada odpowiednio prawo jazdy kat. C lub C1,

3. w zakresie kat. A lub B, to liczba godzin zajęć praktycznych ulega zmniejszeniu o 10 jeżeli osoba posiada prawo jazdy odpowiednio kat. A1 lub B1.

Zastrzeżenia

Prawo jazdy nie może być wydane osobie:

1. u której w wyniku badania przeprowadzonego przez psychiatrę lub specjalistę psychoterapii uzależnień stwierdzono aktywną formę uzależnienia od alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu,
2. w stosunku do której orzeczony został – prawomocnym wyrokiem sądu, orzeczeniem kolegium do spraw wykroczeń lub orzeczeniem innego organu uprawnionego do orzekania w sprawach o wykroczenia w trybie dyscyplinarnym – zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie obowiązywania tego zakazu.

Informacje dodatkowe

Prawo jazdy może zawierać ograniczenie wynikające ze stanu zdrowia kierowcy lub możliwości prowadzenia określonego pojazdu.

• 01 – wymagana korekta wzroku,
• 01.01 – okulary,
• 01.02 – soczewki kontaktowe,
• 01.03 – szkła ochronne,
• 01.04 – szkło matowe,
• 01.05 – przepaska na oko,
• 01.06 – okulary lub szkła kontaktowe,
• 02 – wymagana korekta słuchu,
• 02.01 – aparat słuchowy jedno uszny,
• 02.02 – aparat słuchowy obu uszny,
• 03 – wymagane używanie protez narządu ruchu podczas jazdy,
• 03.01 – proteza/szyna ortopedyczna kończyny górnej,
• 03.02 – proteza/szyna ortopedyczna kończyny dolnej,
• 05.01 – jazda tylko przy świetle dziennym,
• 05.04 – jazda z prędkością nie większą niż X km/h
• 05.03 – jazda bez pasażerów,
• 05.05 – jazda tylko w towarzystwie osoby posiadającej prawo jazdy,
• 05.06 – bez prawa ciągnięcia przyczepy,
• 05.07 – bez prawa jazdy po autostradach,
• 05.08 – zakaz spożywania alkoholu,
• 10 – wymagane modyfikacje w układzie zmiany biegów:
• 10.01 – ręczna zmiana biegów,
• 10.02 – automatyczna zmiana biegów,
• 10.03 – zmiana biegów sterowana elektronicznie,
• 10.04 – regulowana dźwignia zmiany biegów,
• 10.05 – bez przekładni dodatkowej,
• 15 – wymagana modyfikacja sprzęgła:
• 15.01 – regulowany pedał sprzęgła,
• 15.02 – sprzęgło sterowane ręcznie,
• 15.03 – sprzęgło automatyczne,
• 15.04 – składany lub odkręcany pedał sprzęgła za przegrodą,
• 20 – wymagane modyfikacje w układzie hamulcowym:
• 20.01 – regulowany pedał hamulca,
• 20.02 – powiększony pedał hamulca,
• 20.03 – pedał hamulca dostosowany do obsługi lewą stopą,
• 20.04 – pedał hamulca pod całą stopę,
• 20.05 – wychylny pedał hamulca,
• 20.06 – ręcznie sterowany hamulec roboczy,
• 20.07 – maksymalne użycie wzmocnionego hamulca roboczego,
• 20.08 – maksymalne użycie hamulca awaryjnego zintegrowanego z hamulcem roboczym,
• 20.09 – regulowane sterowanie hamulca postojowego,
• 20.10 – elektrycznie sterowany hamulec postojowy,
• 20.11 – nożny hamulec postojowy,
• 20.12 – składany lub odkręcany pedał hamulca za przegrodą,
• 20.13 – hamulec obsługiwany kolanem,
• 20.14 – elektrycznie sterowany hamulec roboczy,
• 25 – wymagane modyfikacje w układzie przyspieszenia:
• 25.01 – regulowany pedał przyspieszenia,
• 25.02 – pedał przyspieszenia pod całą stopę,
• 25.03 – wychylny pedał przyspieszenia,
• 25.04 – przyspieszenie sterowane ręcznie,
• 25.05 – przyspieszenie sterowane kolanem,
• 25.06 – serwoprzyspieszacz (elektroniczny, pneumatyczny itp.),
• 25.07 – pedał przyspieszenia po lewej stronie pedału hamulca,
• 25.08 – pedał przyspieszenia po lewej stronie,
• 25.09 – składany lub odkręcany pedał przyspieszenia za przegrodą,
• 30 – wymagane wspólne modyfikacje układów hamowania i przyspieszenia:
• 30.01 – pedały równoległe,
• 30.02 – pedały na tym samym lub prawie na tym samym poziomie,
• 30.03 – przesuwne pedały hamowania i przyspieszenia,
• 30.04 – pedały hamowania i przyspieszenia z przesuwem i szyną,
• 30.05 – składane lub odkręcane pedały hamowania i przyspieszenia,
• 30.06 – wypiętrzona podłoga,
• 30.07 – przegroda z boku pedału hamowania,
• 30.08 – przegroda na protezę z boku pedału hamulca,
• 30.09 – przegroda pod pedałami hamowania i przyspieszenia,
• 30.10 – podparcie pięty/nogi,
• 30.11 – elektryczne sterowanie hamowania i przyspieszenia,
• 35 – wymagane modyfikacje urządzeń sterowania (przełączniki świateł, wycieraczki szyby przedniej, spryskiwacz, sygnał dźwiękowy, kierunkowskazy):
• 35.01 – urządzenia sterowania obsługiwane bez negatywnego wpływu na kierowanie i obsługę,
• 35.02 – urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów (gałek, dźwigni itp.),
• 35.03 – urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów lewą ręką,
• 35.04 – urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów prawą ręką,
• 35.05 – urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów ze wspólnymi mechanizmami hamowania i przyspieszenia,
• 40 – wymagane modyfikacje w układzie kierowniczym:
• 40.01 – zwykły układ kierowania ze wspomaganiem,
• 40.02 – układ kierowniczy z aktywnym wspomaganiem,
• 40.03 – układ kierowniczy z systemem rezerwowym (sprzężeniem zwrotnym),
• 40.04 – wydłużona kolumna kierownicy,
• 40.05 – zmodyfikowana kierownica (grubszy lub cieńszy przekrój koła kierownicy, kierownica o mniejszej średnicy itp.),
• 40.06 – wychylne koło kierownicy,
• 40.07 – pionowe koło kierownicy,
• 40.08 – poziome koło kierownicy,
• 40.09 – kierowanie nożne,
• 40.10 – alternatywny system kierownicy (drążek itp.),
• 40.11 – gałka na kierownicy,
• 40.12 – szyna ortopedyczna ręki na kole kierownicy,
• 40.13 – ze stawem szynowym,
• 42 – wymagane modyfikacje lusterka (lusterek):
• 42.01 – zewnętrzne lusterko prawe lub lewe,
• 42.02 – zewnętrzne lusterko na wysięgniku,
• 42.03 – dodatkowe zewnętrzne lusterko pozwalające na obserwację ruchu,
• 42.04 – panoramiczne wewnętrzne lusterko,
• 42.05 – lusterko do obserwacji martwych pól,
• 42.06 – elektrycznie sterowane zewnętrzne lusterko (lusterka),
• 43 – wymagane modyfikacje fotela kierowcy:
• 43.01 – fotel kierowcy na dobrej wysokości obserwacyjnej i w normalnej odległości od kierownicy i pedałów,
• 43.02 – fotel kierowcy dostosowany do kształtu ciała,
• 43.03 – fotel kierowcy z oparciem bocznym stabilizującym pozycję,
• 43.04 – fotel kierowcy z podłokietnikiem,
• 43.05 – wydłużone szyny prowadzące fotela kierowcy,
• 43.06 – regulacja pasa bezpieczeństwa,
• 43.07 – pas bezpieczeństwa szelkowy,
• 44 – wymagane modyfikacje motocykli (obowiązkowe stosowanie subkodów):
• 44.01 – hamulec z pojedynczym sterowaniem,
• 44.02 – zmodyfikowany hamulec ręczny,
• 44.03 – zmodyfikowany hamulec nożny,
• 44.04 – zmodyfikowana rączka przyspieszenia,
• 44.05 – ręczna zmiana biegów i ręczne sprzęgło,
• 44.06 – zmodyfikowane lusterko (lusterka) wsteczne,
• 44.07 – zmodyfikowane wskaźniki kontrolne (kierunkowskazy, lampy hamulca itp.),
• 44.08 – wysokość siedzenia pozwalająca kierowcy na oparcie dwóch stóp na ziemi jednocześnie w pozycji siedzącej,
• 45 – wyłącznie motocykle z koszem,
• 50 – dla określonego pojazdu/nadwozia (numer identyfikacyjny pojazdu, VIN),
• 51 – dla określonego pojazdu/tablicy rejestracyjnej (numer rejestracyjny pojazdu, VRN),
• 70 – wymiana prawa jazdy wydanego za granicą,
• 71 – wtórnik prawa jazdy (wydawany w przypadku utraty oryginalnego dokumentu prawa jazdy),
• 72 – ograniczenie kategorii A do kategorii A1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 73 – ograniczenie kategorii B do kategorii B1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 74 – ograniczenie kategorii C do kategorii C1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 75 – ograniczenie kategorii D do kategorii D1 w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 76 – ograniczenie kategorii C+E do kategorii C1+E w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 77 – ograniczenie kategorii D+E do kategorii D1+E w odniesieniu do konkretnych pojazdów,
• 78 – wyłącznie pojazdy z automatyczną skrzynią biegów,
• 95.DD.MM.RRRR. - dotyczy kategorii C1, C, D1, D, C1+E, C+E, D1+E, D+E - oznacza ukończenie szkolenia okresowego lub kwalifikacji wstępnej
• 101 – wymagane dodatkowe oznakowanie pojazdu,
• 102 – wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii C bez posiadania kategorii B prawa jazdy,
• 103 – wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii D bez posiadania kategorii B prawa jazdy,
• 104 – wymiana prawa jazdy kategorii M, z ograniczeniem do kierowania tylko pojazdami wolnobieżnymi,
• 105 – wymiana prawa jazdy kategorii trolejbusowej, z ograniczeniem do kierowania tylko trolejbusami;
• 106 – zakaz w zakresie kategorii B prawa jazdy przy posiadaniu kategorii C1, C, D1 lub D prawa jazdy,
• 107 – wymagane dostosowanie pojazdu do rodzaju schorzenia – szczególnie dla kierowców z upośledzeniem narządu ruchu, protezami kończyn itp.

W przypadku gdy ograniczenie dotyczy wszystkich posiadanych przez osobę kategorii prawa jazdy odpowiedni kod umieszcza się wyłącznie w ostatnim wierszu tabeli.

Linki zewnętrzne

• Historia prawa jazdy w Polsce