Preludium op. 45 (Chopin)
Preludium cis-moll op. 45 – preludium na fortepian skomponowane przez Fryderyka Chopina w 1841. Opublikowane tego samego roku w oficynie Mechetti wraz z utworami innych kompozytorów. Dochód z wydania przeznaczony został na budowę pomnika Ludwiga van Beethovena w Bonn.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Preludium cis-moll powstało w czasie drugiego pobytu w Nohant (18 czerwca–4 listopada 1841), podczas którego Chopin skomponował utwory od opusu 43 do 49[1]. Preludium mogło powstać 30 września[2]. W ramach organizowanej przez Ferenca Liszta zbiórki pieniędzy na pomnik Beethovena wzniesiony w 1845[3] oficyna prowadzona przez Pietra Mechettiego[a] postanowiła wydać zbiór utworów fortepianowych jedenastu kompozytorów (m.in. transkrypcję marsza żałobnego z III symfonii Beethovena wykonaną przez Liszta), który w 500 egzemplarzach ukazał się w Wiedniu w 1841[b][5]. Mechetti prosił Chopina o przekazanie na potrzeby publikacji jednego ze skomponowanych wcześniej mazurków, kompozytor postanowił jednak odmówić, przekazując wydawcy świeżo skomponowane preludium, za które zażądał 300 franków z zastrzeżeniem, że Mechetti może wydać również mazurek, lecz nie jako część Album-Beethoven[6]. W sierpniu 1842 Mechetti wydał Mazurki op. 50[7].
Preludium op. 45 ukazało 12 grudnia 1841 w wydawnictwie Maurice'a Schlesingera w ramach serii Keepsake des Pianistes skierowanej do prenumeratorów czasopisma „Revue et gazette musicale de Paris”[8]. Za prawa do wydania op. 43–49 przez Schlesingera Chopin otrzymał 2000 franków[9]. 20 stycznia 1842 op. 45 wydane zostało w Londynie przez oficynę Wessel & Stapleton[10] prowadzoną przez Christiana Rudolfa Wessla i Frederica Stapletona[11]. W tym samym miesiącu Mechetti wydał preludium jako samodzielny utwór[12]. Jest to jedna z niewielu miniatur Chopina, która ukazała się jako pojedynczy opus[13]. Nie zachowały się rękopisy czy kopie edycyjne utworu[14].
Na początku 1842 Schlesingera ponownie wydał utwór, tym razem z dedykacją dla książniczki Elisabeth Tchernischeff[8], uczennicy Chopina[14]. W liście wysłanym 6 października 1841 z Nohant do Juliana Fontany Chopin prosił adresata o pomoc w ustaleniu pisowni nazwiska na potrzeby dedykacji[c][16].
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Rozpisane w 92 taktach[3] preludium ma charakter improwizacji[14][17][18] o melodyce figuracji towarzyszącej[19]. Bywa określane jako nokturn[20]. Utwór utrzymany jest w metrum parzystym alla breve[21]. Różni się on od preludiów wydanych jako op. 28[22]. Zdaniem Mieczysław Tomaszewski „utwór jest jedną wielką modulacją” (cis-moll–h-moll–A-dur–fis-moll–D-dur–E-dur–e-moll–B-dur–Ges-dur–Es-dur–As-dur–es-moll–F-dur–A-dur–F-dur–H-dur–cis-moll[23])[3]. Pod koniec utworu eksponowane są, z użyciem pedała, brzmienia alikwotopodobne[24]. Wedle kwestionowanej opinii Ludwika Bronarskiego preludium oparte zostało na skali frygijskiej[25].
Według Jarosława Iwaszkiewicza „choroba Chopina musiała się (...) odbić na niektórych jego utworach, nadając im (...) kruchość i łamliwość”, jako przykład podając op. 45[26]. Zdaniem Jeana-Jacquesa Eigeldingera na powstanie utworu miało wpływ malarstwo Eugène’a Delacroix[27].
Nagrania[edytuj | edytuj kod]
Preludium op. 45 nagrali m.in. Raul Koczalski (1929), Alfred Cortot (1949), Bella Dawidowicz (po 1950), Bolesław Woytowicz (ok. 1960), Władimir Aszkenazi (ok. 1965) i Arturo Benedetti Michelangeli (1972)[28].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W oficynie Mechetti założonej w 1807 przez Carlo Mechettiego ukazały się m.in. pierwodruki utworów Beethovena[4].
- ↑ Jeden z nielicznych zachowanych egzemplarzy znajduje się w zbiorach The Beethoven Center San Jose State University[5].
- ↑ „(...) Nie wiem, jak się pisze Czerniszewowa, może w meblu podwazonowym albo gdzie na stoliczku małym około owego brązowego figla znajdziesz jaki bilecik od niej albo od guwernantki, albo od córki. Jeżeli nie, rad bym (jeżeli Cię nie repugnuje), bo Ciebie tam już znają jako mego przyjaciela, rad bym więc, żebyś poszedł do niej Hôtel de Londres, Place Vendôme, jeżeli jeszcze są w Paryżu, i prosił ode mnie, żeby Ci młoda księżniczka dała swoje nazwisko na piśmie... Powiesz dlaczego; czy Tscher, czy Tcher? Albo jeszcze lepiej: zapytaj się o M-elle Krauze, guwernantkę. Powiedz, że chcesz surpryzę zrobić młodej X-niczce, i proś tej panny Krauze (bardzo ładna), żeby Ci napisała, czy Elisabeth i czy Tschernischef, czy ff, jak mają zwyczaj pisać. Powiedz, że X-nie matce ona żeby powiedziała, ale bym chciał, żeby córeczce nie, aż jej stąd poślę. Jeżeli tego wszystkiego nie chcesz, to się ze mną nie żenuj; napisz, że nie chcesz, ja się inaczej dowiem, ale Schlesingerowi tytułu jeszcze nie każ dlatego drukować; powiedz mu, że ortografii nie wiem jeszcze. Mimo to mam nadzieję, że znajdziesz gdzie tam bilet z ich domu, gdzie będzie ich nazwisko. (...)”[15].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 145.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 148.
- ↑ a b c Tomaszewski 2022 ↓, s. 581.
- ↑ Wojciech Bońkowski, Mechetti [online], Chopin.nifc.pl [dostęp 2023-10-07].
- ↑ a b Dr. Martin Luther King Jr. Library, Album Beethoven [online], Digitalcollections.sjsu.edu [dostęp 2023-10-07] (ang.).
- ↑ Niecks 2011 ↓, s. 329.
- ↑ Trois Mazurkas pour le Piano, Op. 50 [online], Chopin.nifc.pl [dostęp 2023-10-07].
- ↑ a b Prélude, [Op. 45] [online], Chopin.nifc.pl [dostęp 2023-10-07].
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 259.
- ↑ Grand Prelude, Op. 45 [online], Chopin.nifc.pl [dostęp 2023-10-07].
- ↑ Wessel & Stapleton [online], Chopin.nifc.pl [dostęp 2023-10-07].
- ↑ Prélude pour le Piano, [Op. 45] [online], Chopin.nifc.pl [dostęp 2023-10-07].
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 267.
- ↑ a b c Tomaszewski ↓.
- ↑ Fryderyk Chopin, Listy Chopina – Do Juliana Fontany w Paryżu [online], Chopin.nifc.pl [dostęp 2023-10-07].
- ↑ Niecks 2011 ↓, s. 330.
- ↑ Niecks 2011 ↓, s. 460.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 690.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 348.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 582.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 402–403.
- ↑ Iwaszkiewicz 1983 ↓, s. 185.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 374.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 959.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 329.
- ↑ Iwaszkiewicz 1983 ↓, s. 43.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 581, 1063.
- ↑ Kański 1986 ↓, s. 62.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mieczysław Tomaszewski, Chopin: człowiek, dzieło, rezonans, wyd. 3, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2022, ISBN 978-83-224-0857-5.
- Józef Kański, Dyskografia chopinowska: historyczny katalog nagrań płytowych, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1986, ISBN 83-224-0340-2.
- Frederick Niecks, Fryderyk Chopin jako człowiek i muzyk, Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2011, ISBN 978-83-61142-30-0.
- Mieczysław Tomaszewski, Preludium cis-moll op. 45, [w:] Cykl audycji „Fryderyka Chopina Dzieła Wszystkie”, Polskie Radio, Program II [online], Chopin.nifc.pl [dostęp 2022-11-18].
- Jarosław Iwaszkiewicz, Chopin, wyd. 5, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1983, ISBN 978-83-224-0196-5.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Preludium cis-moll op. 45 – nuty dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Album-Beethoven: dix morceaux brillants pour le piano composés w zbiorach biblioteki San José State University
