Puchaczyk grzywiasty
| Jubula lettii[1] | |||
| (Büttikofer, 1889) | |||
 Puchaczyk grzywiasty na rycinie z książki z 1890 roku | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Jubula | ||
| Gatunek |
puszczyk grzywiasty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 brak danych
| |||
Puchaczyk grzywiasty[3] (Jubula lettii) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae), podrodziny puszczyków (Striginae). Występuje w centralnej i zachodniej Afryce. Ma status „gatunku niedostatecznie rozpoznanego”.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Johann Büttikofer na łamach Notes From The Leyden Museum w 1889. Holotyp pochodził z Liberii. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Bubo letti[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza puchaczyka grzywiastego w monotypowym rodzaj Jubula[5]. Został on opisany w 1929 przez G.L. Batesa. Za cechy, które zaważyły na decyzji o wyodrębnieniu gatunku z rodzaju Bubo, uznał lekką budowę ciała, niewielkie stopy ze słabymi pazurami i cienką woskówką, która nie zakrywa całkowicie nasady dzioba[6]. IOC nie wyróżnia podgatunków[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 40 cm, masa ciała dla jednej samicy: 183 g[7]. U holotypu długość ogona wyniosła 15 cm, skoku 3,5 cm, górnej krawędzi dzioba (w linii prostej) 2,6 cm, a środkowego palca bez pazura – 3 cm[4]. Pióra głowy i szyi są wydłużone i zwisają luźno, tworząc coś na kształt kosmatej grzywy[6]. Opis dotyczy holotypu. Upierzenie głównie rude. Czoło, brew, broda i górna część gardła szara, miejscami widoczne ziemiste prążki. Pióra przypominające brwi czarne. Policzki i pokrywy uszne rdzawe z ciemniejszym prążkowaniem. Pióra po bokach gardła białe z czarnymi końcówkami. Grzbiet, kuper i pokrywy nadogonowe jednolicie rdzawe. Sterówki również rdzawe, ale ogon zdobi 7 czarnych pasów. Skrzydła rdzawe, przy czym zarówno lotki, jak i pokrywy skrzydłowe ozdobione są czarnymi pasami. Cztery z pokryw skrzydłowych średnich na zewnętrznych chorągiewkach mają białe, owalne plamy. Pokrywy skrzydłowe mniejsze i pierwszorzędowe niemal czarne, końcówki rudobrązowe. Barkówki rdzawe, pokryte perłowymi i ziemistymi prążkami. Pierś ruda, zdobiona jaśniejszymi prążkami. Boki ciała jasnopłowe, pióra mają rzucające się w oczy brązowe stosiny. Brzuch, nogawice, pióra porastające skok, pióra w okolicy kloaki oraz pokrywy podogonowe płowe. Tęczówka, dziób i palce żółte[4].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania obejmuje Liberię, Wybrzeże Kości Słoniowej i Ghanę, następnie nieregularnie obszar od południowego Kamerunu i północnego Gabonu na południe do rzeki Kongo i na wschód po północno-centralną i wschodnio-centralną Demokratyczną Republikę Konga[7]. Brak współczesnych doniesień z Ghany[8].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Puchaczyki grzywiaste są bardzo słabo poznane. Mają odzywać się miękkim kuuuuu, podobnym do gruchania sierpówki. Najprawdopodobniej puchaczyki grzywiaste preferują zwarte lasy deszczowe, nigdy nie zostały odnotowane poza lasem i w przecinkach[8]. Niewiele informacji o pożywieniu; możliwe, że trzon diety stanowią owady, w tym chrząszcze i prostoskrzydłe; w żołądku jednego młodego osobnika znaleziono materię roślinną[7]. Parę z osobnikiem młodocianym obserwowano w lutym w Liberii. Najprawdopodobniej zniesienia przypadają na marzec–maj w Demokratycznej Republice Konga. Świeżo opierzone młode w Kamerunie i Gabonie były obserwowane pod koniec grudnia i w styczniu[8].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN od 2005 roku klasyfikuje puchaczyka grzywiastego jako gatunek niedostatecznie rozpoznany (DD, Data Deficient; stan w 2021); wcześniej, od 1988 roku miał on status najmniejszej troski. Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki w zachodniej części swego zasięgu, a bardziej pospolity w części wschodniej. Ze względu na brak istotnych zagrożeń i dowodów na spadki liczebności BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[2][8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jubula lettii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Jubula lettii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Striginae Leach, 1820 - puszczyki (Wersja: 2020-11-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-08].
- ↑ a b c J. Büttikofer. On a new Owl from Liberia. „Notes from the Leyden Museum”. 11, s. 34, 1889.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owls. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-08]. (ang.).
- ↑ a b G. L. Bates. A new genus of Owls. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 49, s. 90–91, 1929.
- ↑ a b c Holt, D.W., Berkley, R., Deppe, C., Enríquez Rocha, P., Petersen, J.L., Rangel Salazar, J.L., Segars, K.P., Wood, K.L. & Sharpe, C.J.: Maned Owl (Jubula lettii). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (15 listopada 2016)].
- ↑ a b c d Maned Owl Jubula lettii. BirdLife International. [dostęp 2021-09-19].