Radłówka
51°07′15″N 15°32′38″E/51,120833 15,543889| wieś | |
.jpg) Zamek w Radłówce | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
220-230[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
317[3] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-600[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DLW |
| SIMC |
0190911 |
Położenie na mapie gminy Lwówek Śląski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego  | |
| 51°07′15″N 15°32′38″E/51,120833 15,543889[1]
| |
Radłówka (niem. Hartelangenvorwerk[5], po wojnie przejściowo Biała Góra[6]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Lwówek Śląski.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Radłówka to wieś leżąca na Pogórzu Izerskim, w Niecce Lwóweckiej, u południowo-wschodniego podnóża Twardziela, na wysokości około 220-230 m n.p.m.[2]
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1945–1954 siedziba gminy Radłówka[2]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego. Do wsi należy przysiółek Berlinek (niem. Ober Stamnitzdorf (do 1937 r.); w latach 1937–1945 Ober Hartelangenvorwerk).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś wymieniona w 1209 r. jako folwark przy wzgórzu Twardziel (niem. Harte)[2]. Bolesław II Rogatka w 1250 r. (według innych wersji Henryk II Pobożny w 1241 r.) podarował folwark w podzięce za służbę rycerzowi Henrykowi Długiemu (łac. Henrico Longo), od którego przydomka wieś wzięła najprawdopodobniej swoją niemiecką nazwę (niem. Lange Vorwerk). Po śmierci Henryka Długiego Radłówka prawdopodobnie wróciła pod bezpośredni zarząd księcia. 21 stycznia 1293 r. Bolko I Surowy podarował ją mieszczaninowi lwóweckiemu Henrykowi Raussendorfowi[2]. W 1424 r. Enede Raussendorf odsprzedał wieś swojemu siostrzeńcowi Nickelowi (Nikolowi) von Zedlitz. On lub jego potomkowie zbudowali w Radłówce murowany, dwór obronny, który otoczono wałem i podwójną fosą[2]. W 1480 r. Stephan Förster z Pławnej Górnej sprzedał folwark w Radłówce za 400 marek braciom Nikolowi i Sigismundowi von Zedlitz. W 1486 r. Sigismund zapisał swojej żonie Margarecie 14 marek rocznej renty z Radłówki. W roku 1500 Sigismund von Zedlitz sprzedał Radłówkę Lwówkowi Śląskiemu[2]. Radłówka była niszczona podczas wojen husyckich i wojny trzydziestoletniej[2]. W latach 1567–1568 większość mieszkańców zmarła podczas zarazy. W XVIII wieku Radłówka przeżywała okres rozwoju[2]. W roku 1784 we wsi stały 95 domy, z których 51 zostało wybudowanych po roku 1765. Do wsi w XIX w. należał kamieniołom wytwarzający cenione kamienie młyńskie. 21 lipca 1893 całą wieś strawił pożar. W 1897 Radłówka została zalana przez powódź. W 1904 r. poprowadzono przez wieś linię kolejową[2]. Po 1945 r. Radłówka pozostała wsią rolniczą.
W XX wieku liczba ludności wsi systematycznie malała:
| Rok | 1820 | 1900 | 1936 | 1939 |
|---|---|---|---|---|
| Liczba ludności | 438 (bez Berlinka) | 514 | 438 | 421 |
Kolonia Berlinek liczyła w 1820 r. 232 osoby.
Radłówkę opisuje w swoich wspomnieniach „Mein langer Weg von Schlesien nach Gotha 1933–1950” i „Als Lehrer in Gotha/Thüringen 1950 – 1990” urodzony tutaj Heinz Scholz.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są ruiny zamku z XVI w.[7] W fosie okalającej ruiny zamku znajduje się pomnik pamięci poległych żołnierzy w I wojnie światowej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 113922
- ↑ a b c d e f g h i j Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 2: Pogórze Izerskie. Cz. 2: M-Ż. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, s. 247, 248. ISBN 83-85773-61-4.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1070 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Alfabetyczny wykaz gmin Rzeczypospolitej Polski według stanu z dnia 1.I.1949 r. Główny Urząd Statystyczny
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 119. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 2: Pogórze Izerskie (M-Ż). Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, ISBN 83-85773-61-4.
- Alexander August Mützell Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats, Tom 2 i Tom 4, Halle 1821-1823.
- Benjamin Gottlieb Sutorius Die Geschichte von Löwenberg aus Urkunden und Handschriften gesammlet: Erster Theil, Bunzlau 1784, str 168 i następne.
- Lwówek śląski i okolice - przewodnik historyczny, Mariusz Olczak, Wydawnictwo Oppidium, Warszawa 2000, ISBN 83-9123143-7.
- Szymon Wrzesiński, Zapomniane miejsca powiatu lwóweckiego. Zamki, dwory i pałace, wyd. Top-Biuro, Lwówek Śląski 2004, s. 42-43, ISBN 83-916090-3-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Znikający pomnik w Radłówce
- Dane statystyczne Landkreis Löwenberg. geschichte-on-demand.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-27)].
- Siedziba gminy: Lwówek Śląski
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
