Ridbok

Ridbok
	Redunca
	C.H. Smith, 1827
	; Przedstawiciel rodzaju – ridbok górski (R. fulvorufula)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	wołowate
Podrodzina	antylopy
Plemię	koby
Rodzaj	ridbok
	Typ nomenklatoryczny
	Antilope redunca Pallas, 1767
Synonimy
	Cervicapra de Blainville, 1816; Nagor Laurillard, 1841; Eleotragus J.E. Gray, 1843; Heleotragus Kirk, 1865; Oreodorcas E. Heller, 1912;
	Cervicapra de Blainville, 1816; Nagor Laurillard, 1841; Eleotragus J.E. Gray, 1843; Heleotragus Kirk, 1865; Oreodorcas E. Heller, 1912;
Gatunki
	6 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	6 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ridbok^[7] (Redunca) – rodzaj ssaków z podrodziny antylop (Antilopinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na terenach trawiastych w pobliżu zbiorników wodnych na obszarze Afryki^[8]^[9]^[10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 97–160 cm, długość ogona 12–30 cm, wysokość w kłębie 58–150 cm; masa ciała samic 27–85 kg, samców 30–95 kg^[9]^[11]. U samców występują rogi o długości 12,5–52 cm z licznymi, poprzecznymi zgrubieniami. U samic rogi nie występują.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1827 roku angielski przyrodnik Charles Hamilton Smith w rozdziale dotyczącym systematyki ssaków w publikacji poświęconej królestwu zwierząt^[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (absolutna tautonimia) ridboka zwyczajnego (R. redunca).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Cervicapra: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Cervus Linnaeus, 1758 (jeleń) oraz Capra Linnaeus, 1758 (koziorożec)^[12]. Gatunek typowy: de Blainville wymienił kilka gatunków – Antilope dama Pallas, 1766, Antilope saltiana de Blainville, 1816, Antilope acuticornis de Blainville, 1816 (= Antilope campestris Thunberg, 1811), Cerophorus (Cervicapra) stenbock de Blainville, 1816 (= Antilope campestris Thunberg, 1811), Antilope grisea G. Cuvier, 1816 (= Antilope melanotis Thunberg, 1811), Antilope oreotragus E.A.W. Zimmermann, 1783, Capra pygmea Linnaeus, 1758, Antilope quadricornis de Blainville, 1816, Antilope eleotragus von Schreber, 1787 (= Antilope arundinum Boddaert, 1785), Antilope redunca Pallas, 1767 i Antilope grimmia Desmarest, 1816 (= Cephalophus rufilatus J.E. Gray, 1846) – z których gatunkiem typowym jest Antilope redunca Pallas, 1767.
Redunca: epitet gatunkowy Antilope redunca Pallas, 1767; łac. reduncus ‘zakrzywiony do tyłu’^[13].
Nagor: nazwa użyta przez Buffona na określenie ridboka ze względu na podobieństwo do nazwy nanguer (rodzima, senegalska nazwa dla gazelek)^[14]. Gatunek typowy: Laurillard wymienił cztery gatunki – Antilope ellipsiprymnus Ogilby, 1833, Antilope unctuosa^[b] Laurillard, 1841, Antilope eleotragus von Schreber, 1787 (= Antilope arundinum Boddaert, 1785) i Antilope lalandii Laurillard, 1841 (= Antilope fulvorufula Afzelius, 1815) – z których gatunkiem typowym jest Antilope redunca Pallas, 1767.
Eleotragus (Heleotragus): gr. ἑλος helos, ἑλεος heleos ‘bagno’; τραγος tragos ‘kozioł’^[15]. Gatunek typowy: Gray wymienił trzy gatunki – Antilope villosa Burchell, 1824 (= Antilope capreolus Forster, 1790), Antilope isabellina Afzelius, 1815 (= Antilope arundinum Boddaert, 1785) i Antilope redunca Pallas, 1767 – z których gatunkiem typowym jest Antilope isabellina Afzelius, 1815 (= Antilope arundinum Boddaert, 1785).
Oreodorcas: ορος oros, ορεος oreos ‘góra’^[16]; δορκας dorkas ‘antylopa’^[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Anlilope fulvorufula Afzelius, 1815.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

W zależności od ujęcia systematycznego do rodzaju należy 3 (R. arundinum, R. redunca i R. fulvorufula)^[18]^[11] lub 9 (R. arundinum, R. occidentalis, R. redunca, R. nigeriensis, R. cottoni, R. bohor, R. fulvorufula, R. chanleri i R. adamauae)^[8]^[9] gatunków; tutaj klasyfikacja z występującymi współcześnie gatunkami za Mammals Diversity Database i All the Mammals of the World (2023)^[18]^[11]^[7]:

Redunca arundinum (Boddaert, 1785) – ridbok południowy
Redunca redunca (Pallas, 1767) – ridbok zwyczajny
Redunca fulvorufula (Afzelius, 1815) – ridbok górski

Opisano również gatunki wymarłe w czasach prehistorycznych:

Redunca ambae Haile-Selassie, Vrba & Bibi, 2009^[19] (pliocen)
Redunca darti Wells & Cooke, 1956^[20] (pliocen)
Redunca eremopolitana Bosscha Erdbrink, 1982^[21] (miocen)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Młodszy homonim Cervicapra Sparrman, 1780 (Bovidae).
↑ Podgatunek Kobus ellipsiprymnus.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b C.H. Smith: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: G. Cuvier & E. Griffith (red.): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 337. (ang.).
↑ H.M.D. de Blainville. Sur plusieurs espèces d’animaux mammifères, de l’ordre des ruminans. „Bulletin de la Société philomathique de Paris”. Année 1816, s. 75, 1816. (fr.).
↑ Ch.L. Laurillard: L’Antilope a bourse. W: A. d’Orbigny: Dictionnaire universel d’histoire naturelle: résumant et complétant tous les faits présentés par les encyclopédies, les anciens dictionnaires scientifiques, les Oeuvres complètes de Buffon, et les meilleurs traités spéciaux sur les diverses branches des sciences nautrelles; donnant la description des etres et des divers phénomènes de la nature, l’étymologie et la définition des noms scientifiques, et les principales applications des corps organiques et inorganiques à l’agriculture, à la médecine, aux arts industriels, etc.. Cz. 1. Paris: Chez les editeurs MM. Renard, Martinet et cie, rue et Hotel Mignon, 2 (quartier de l’École-de-Médecine); et chez Langlois et Leclercq, rue de la Harpe, 81; Victor Masson, Place de l’Ecole-de-Médecin, 1841, s. 621. (fr.).
↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. xxvi, 165. (ang.).
↑ J. Kirk. List of Mammalia met with in Zambesia, East Tropical Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 657, 1865. (ang.).
↑ E. Heller. New genera and races of African Ungulates. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 60 (8), s. 13, 1912. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 186. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344–346. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 665–669. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Redunca. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-30]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 611–612. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 173.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 602.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 446.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 255.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 176.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 84.
↑ ^a ^b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-03]. (ang.).
↑ Y. Haile-Selassie, E.S. Vrba & F. Bibi: Bovidae. W: Y. Haile-Selassie & G. WoldeGabriel (redaktorzy): Ardipithecus kadabba: Late Miocene Evidence from the Middle Awash, Ethiopia. Berkeley (California): University of California Press, 2009, s. 315. ISBN 978-0-520-25440-4. (ang.).
↑ L.H. Wells & H.B.S. Cooke. Fossil Bovidae from the limeworks Quarry, Makap Ansgat, Potgietersrus. „Palaeontologia africana”. 3, s. 17, 1956. (ang.).
↑ D.P. Bosscha Erdbrink. A fossil reduncine antelope from the locality K 2 East of Maragheh, N. W. Iran. „Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie”. 22, s. 104, 1982. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[2] Młodszy homonim Cervicapra Sparrman, 1780 (Bovidae).

[16] Podgatunek Kobus ellipsiprymnus.

[Smith-1] C.H. Smith: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: G. Cuvier & E. Griffith (red.): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 337. (ang.).

[Blainville-3] H.M.D. de Blainville. Sur plusieurs espèces d’animaux mammifères, de l’ordre des ruminans. „Bulletin de la Société philomathique de Paris”. Année 1816, s. 75, 1816. (fr.).

[Laurillard-4] Ch.L. Laurillard: L’Antilope a bourse. W: A. d’Orbigny: Dictionnaire universel d’histoire naturelle: résumant et complétant tous les faits présentés par les encyclopédies, les anciens dictionnaires scientifiques, les Oeuvres complètes de Buffon, et les meilleurs traités spéciaux sur les diverses branches des sciences nautrelles; donnant la description des etres et des divers phénomènes de la nature, l’étymologie et la définition des noms scientifiques, et les principales applications des corps organiques et inorganiques à l’agriculture, à la médecine, aux arts industriels, etc.. Cz. 1. Paris: Chez les editeurs MM. Renard, Martinet et cie, rue et Hotel Mignon, 2 (quartier de l’École-de-Médecine); et chez Langlois et Leclercq, rue de la Harpe, 81; Victor Masson, Place de l’Ecole-de-Médecin, 1841, s. 621. (fr.).

[Gray-5] J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. xxvi, 165. (ang.).

[kirk-6] J. Kirk. List of Mammalia met with in Zambesia, East Tropical Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 657, 1865. (ang.).

[Heller-7] E. Heller. New genera and races of African Ungulates. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 60 (8), s. 13, 1912. (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 186. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 344–346. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Groves&inni-10] C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 665–669. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Redunca. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-30]. (ang.).

[amw-12] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 611–612. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655329_173]-13] Palmer 1904 ↓, s. 173.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655758_602]-14] Palmer 1904 ↓, s. 602.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655602_446]-15] Palmer 1904 ↓, s. 446.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655411_255]-17] Palmer 1904 ↓, s. 255.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=216_176]-18] Jaeger 1959 ↓, s. 176.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=124_84]-19] Jaeger 1959 ↓, s. 84.

[mdd-20] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-03]. (ang.).

[sel&inni-21] Y. Haile-Selassie, E.S. Vrba & F. Bibi: Bovidae. W: Y. Haile-Selassie & G. WoldeGabriel (redaktorzy): Ardipithecus kadabba: Late Miocene Evidence from the Middle Awash, Ethiopia. Berkeley (California): University of California Press, 2009, s. 315. ISBN 978-0-520-25440-4. (ang.).

[wel&coo-22] L.H. Wells & H.B.S. Cooke. Fossil Bovidae from the limeworks Quarry, Makap Ansgat, Potgietersrus. „Palaeontologia africana”. 3, s. 17, 1956. (ang.).

[bos-23] D.P. Bosscha Erdbrink. A fossil reduncine antelope from the locality K 2 East of Maragheh, N. W. Iran. „Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie”. 22, s. 104, 1982. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[b]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]