Rodaki

Rodaki
Kościół pw. NMP Częstochowskiej
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	olkuski
Gmina	Klucze
Wysokość	358,5 do 403,5 m n.p.m.
Liczba ludności (2010)	948
Strefa numeracyjna	(+48) 32
Kod pocztowy	32-310
Tablice rejestracyjne	KOL
SIMC	0215195
Położenie na mapie gminy Klucze Rodaki
Położenie na mapie powiatu olkuskiego Rodaki
Położenie na mapie województwa małopolskiego Rodaki
Położenie na mapie Polski Rodaki
50°23′37″N 19°31′58″E

Kościółek pod wezwaniem św. Marka w Rodakach

Rodaki – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w północnej części gminy Klucze, przy drodze wojewódzkiej nr 791 Olkusz – Zawiercie, w paśmie Krajobrazowego Parku Orlich Gniazd.

W 1595 roku wieś położona w powiecie proszowskim województwa krakowskiego była własnością wojewody krakowskiego Mikołaja Firleja. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

W miejscowości znajduje się zabytkowy drewniany kościółek św. Marka z 1601 roku.

Z najwyższego wzniesienia – Świniuszki (487 m n.p.m.) – roztacza się widok na Pustynię Błędowską i ruiny zamku w Ogrodzieńcu. Na zboczu Świniuszki znajduje się jaskinia, zaliczana do jednych z najgłębszych na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Wieś otacza obszar lesisty usiany ostańcami, poprzecinany skalistymi dolinkami, stanowiący szlak turystyczny i rowerowy, jest to teren do wspinaczek i dla grotołazów.

Rodaki podzielone są na cztery części: Dwór, Wieś, Nowsie oraz przysiółek Rzeka.

Nazwa

Hipoteza I: Nazwa miejscowości jest etniczna i pochodzi od jakiegoś rodu (lub rodziny), który mógł posiadać tę włość, jednak nie wiadomo jakiego (rodak – współobywatel, krewniak). W 1398 roku występuje jako Rodak, w latach 1470-80 jako Rodaky.

Hipoteza II: Nazwa „Rodaki” pochodzi od słowa „rod” – źródło.

Historia

Już w 1325 roku był tu kościółek, ale sama wieś należała do parafii Chechło.

Do 1388 roku była królewszczyzną. Wtedy jednak, wraz z Kluczami i zamkiem w Ogrodzieńcu, nadana została cześnikowi Włodkowi.

W XV w. wieś ta była własnością Salomona i Piotra herbu Łabędź. Miała wówczas 15 łanów kmiecych, z których dziesięcinę wartą 4 grzywny płacono biskupowi krakowskiemu, zaś dziesięcinę wartą 2 grzywny z łanu sołtysiego płacono plebanowi w Chechle. Według regestru poborowego w 1490 roku wieś miała 11 łanów. W 1581 roku była własnością Bonerów. W XVI w. był w Rodakach młyn i karczma. W XIX w. należała do gminy Ogrodzieniec w powiecie olkuskim. W 1870 roku dobra Rodaki zostały zakupione za sumę 11 tys. rubli przez Jana Ulryka Schaffgotsch. W 1876 r. tutejszy folwark liczył 1396 mórg powierzchni, z czego 401 mórg miały grunty orne i sady, łąk mórg 39, lasu 922, nieużytków mórg 34, były w nim 4 budynki murowane i 18 drewnianych. W końcu XIX w. ziemia dworska została rozparcelowana między chłopów.

W latach 1954–1972 włączone do gromady Rodaki.

Zabytki

Najcenniejszym zabytkiem wsi jest drewniany kościółek pod wezwaniem św. Marka, wzniesiony prawdopodobnie przed rokiem 1601 roku z drewnianą dzwonnicą z XVIII lub XIX wieku. Przy jego budowie nie używano gwoździ. Kościółek jest jednonawowy, częściowo z podcieniami, od północy zwieńczony zakrystią i otwartymi sobotami. Na pokrytym gontem dachu znajduje się barokowa wieżyczka.

W głównym, późnobarokowym ołtarzu znajduje się obraz św. Marka. W bocznym ołtarzu kościoła znajdował się także posąg św. Mikołaja z początku XV wieku, który przeniesiony został do nowego kościoła w Rodakach. Znajduje się tam także epitafium Krzysztofa Zawalskiego, zmarłego w 1673 roku. Zabytkową świątynię otacza kamienny mur. W 2001 roku kościółek został wpisany na listę obiektów drewnianych w Małopolsce i włączony do Szlaku Architektury Drewnianej województwa małopolskiego. W roku 2006 został poddany gruntownej renowacji.

Komunikacja

Z Rodak odjeżdżają autobusy ZKGKM Olkusz o numerach:

• 471
• 476
• 477

Dodatkowo przez miejscowość przejeżdżają autobusy linii dalekobieżnej relacji Kraków-Częstochowa realizowanej przez PKS Częstochowa.