Romaniszki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Romaniszki
Раманішкі
Państwo

 Białoruś

Obwód

 witebski

Rejon

postawski

Sielsowiet

Łyntupy

Wysokość

205 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności


17

Nr kierunkowy

+375 2155

Kod pocztowy

211870

Tablice rejestracyjne

2

Położenie na mapie obwodu witebskiego
Mapa konturowa obwodu witebskiego, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Romaniszki”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Romaniszki”
Ziemia55°03′00″N 26°15′50″E/55,050000 26,263889

Romaniszki (biał. Раманішкі; ros. Романишки) – wieś na Białorusi, w rejonie postawskim obwodu witebskiego, około 38 km na zachód od Postaw.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przez około 300 lat był to majątek rodziny Giedroyciów-Jurahów, do momentu, gdy jego dziedziczka ks. Anastazja Giedroyciówna (~1784–1862[1]) wyszła w 1814 roku za Wincentego Dowgiałłę (1783–1859) herbu Zadora, późniejszego podkomorzego zawilejskiego i prezydenta departamentu Sądu Głównego Wileńskiego. Po nich majątek dziedziczył ich tu urodzony syn, Ksawery (1815–1914), a następnym właścicielem był syn Ksawerego, Władysław Ignacy (1875–1929). Jego żona, Helena z Wagnerów (1879–1972) była ostatnią właścicielką Romaniszek przed 1939 rokiem[2][3][4].

Po II rozbiorze Polski w 1793 roku dobra te, wcześniej leżące na terenie województwa wileńskiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie powiatu święciańskiego (ujezdu) guberni wileńskiej. Po wojnie polsko-bolszewickiej Romaniszki wróciły do Polski, należały do gminy Łyntupy. 13 kwietnia 1922 roku gmina weszła w skład objętej władzą polską Ziemi Wileńskiej[5], przekształconej 20 stycznia 1926 roku w województwo wileńskie[6]. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[2][7][8][9].

300 metrów na północ od wsi, przy skrzyżowaniu dróg stoi kapliczka przydrożna, prawdopodobnie z XIX wieku[8][9].

W latach 80. XIX wieku w folwarku mieszkało 31 katolików i 4 żydów[2]. W 1931 roku w majątku mieszkały 64 osoby[7], w 1999 roku wieś liczyła 24 osoby, a 2009 roku w wiosce Romaniszki mieszkało 17 osób[10].

Nieistniejący dwór[edytuj | edytuj kod]

W XVIII wieku Giedroyciowie wznieśli tu stosunkowo niewielki, siedmioosiowy, modrzewiowy, parterowy, dwór z gankiem o czterech filarach. Był przykryty gładkim, czterospadowym dachem. Dowigałłowie wymienili ganek na oszkloną werandę oraz dobudowali dodatkowe skrzydła od tyłu, to przy lewym boku starego domu – kwadratowy alkierz z wysokim, łamanym dachem z lukarnami. Obie przybudówki były z drzewa sosnowego. Znacznie powiększony dom zyskał dzięki temu cechy siedziby zieiańskiej. Od tyłu dom miał obszerny taras między przybudówkami, z widokiem na park i sadzawki[3].

Wnętrza urządzone były świadomie tradycyjnie i staroświecko. Stylowe meble mahoniowe, palisandrowe i czeczotkowe (stoły, kanapy, lustra, biurka, szafy), niektóre z jasnymi intarsjami, zdobiły pokoje recepcyjne i gabinety. W jednym z salonów stał fortepian firmy Kern sprowadzony z Wiednia, w innym – mahoniowe pianino firmy Blüthner. Na ścianach wisiały cenne dzieła takich malarzy jak: Nicolas Poussin, Antonio Molinari (Pijany faun), Philips Wouwerman (Polowanie), Archip Kuindży (Krajobraz), kopie obrazów Tycjana, van Dycka, czy Salvatora Rosy. Było tam również wiele obrazów polskich malarzy, których reprezentowali m.in.: Stanisław Bohusz-Siestrzeńcewicz (Scena w gospodzie, Scena rynkowa, W piwiarni) i Mojżesz Lejbowski (portret Władysława Dowgiałły)[3].

Do dworu prowadziła aleja wysadzana drzewami liściastymi. Ograniczała ją główna brama wjazdowa w formie czterech murowanych słupów i pięknie kutej kraty. Między bramą a domem rozciągał się wielki gazon z rabatami kwiatów i klombem z palmą pośrodku. Latem przed dom wynoszono z cieplarni donice z agawami i innymi egzotycznymi roślinami. Gazon otoczony był monumentalnymi drzewami. Po prawej stronie stała oficyna kryta wysokim czterospadowym dachem gontowym, z gankiem, którego dwie pary smukłych kolumn podpierały trójkątny szczyt[3].

Nieco mniejszy gazon urządzony był od tylnej strony domu, były tam również rabaty i krzewy wysokopiennych róż. Ogród schodził do sadzawki i kanałków, nad którymi przerzucono białe, brzozowe mostki. Nad jednym z kanałów stał mały domek zbudowany z polnych kamieni, przykryty gontowym dachem. Park był poprzecinany licznymi alejami.

Dwór wraz z całym wyposażeniem został zniszczony w czasie II wojny światowej. Do dziś zachował się alkierz (ostatnio wyremontowany), oficyna, ruina drewniano-murowanego spichlerza oraz resztki parku nad rzeczką Pieleką[4][8][9].

Majątek Romaniszki został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Marek Minakowski, Wielka genealogia Marka Minakowskiego [online], www.wielcy.pl [dostęp 2017-12-16].
  2. a b c Romaniszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 719.
  3. a b c d e Romaniszki, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 333–337, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
  4. a b Romaniszki. W: Grzegorz Rąkowski: Kresowe rezydencje. Zamki, pałace i dwory na dawnych ziemiach wschodnich II RP, tom 1: województwo wileńskie. T. 5. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017, s. 223–224, seria: Dopalanie Kresów. ISBN 978-83-8098-093-8.
  5. Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213 – Art. 8.
  6. Dz.U. z 1926 r. nr 6, poz. 29
  7. a b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1, Województwo wileńskie. T. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 50. [dostęp 2017-12-16].
  8. a b c Romaniszki na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-12-16].
  9. a b c Романишки na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2017-12-16]. (ros.).
  10. Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. [dostęp 2017-12-16]. (ros.).