Ryszard Fidelski

Ryszard Fidelski

Burda

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1916 Motowidłówka
Data śmierci	1 maja 2004
Przebieg służby
Lata służby	1939–1953 1959–1975
Siły zbrojne	Wojsko Polskie ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” 77 Pułk Piechoty Armii Krajowej Wojskowa Akademia Medyczna
Stanowiska	docent, kierownik Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej WAM, profesor nadzwyczajny WAM
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: kampania wrześniowa, operacja Ostra Brama
Odznaczenia

Ryszard Fidelski, ps. Burda (ur. 2 lutego 1916 w Motowidłówce, zm. 1 maja 2004) – polski lekarz wojskowy, pułkownik Wojska Polskiego, naukowiec, hematolog, immunolog, patomorfolog, specjalista medycyny sądowej, jeden ze współorganizatorów i wieloletni wykładowca Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz Armii Krajowej.

Życiorys

Urodził się w Motowidłówce w rodzinie lekarza. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej przedostał się wraz z rodziną do Polski i zamieszkał w Poznaniu. W 1936 roku zdał maturę w Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, jako podchorąży Centrum Wyszkolenia Sanitarnego. We wrześniu 1939 roku, jako sierżant podchorąży, z ukończonymi trzema latami studiów lekarskich, otrzymał przydział oficera sanitarnego w jednym z pociągów sanitarnych podległych Dowództwu Okręgu Korpusu nr II w Lublinie. W toku działań dołączył do Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”, gdzie pełnił funkcję lekarza w 5 pułku ułanów zasławskich. Po bitwie pod Kockiem i kapitulacji SGO „Polesie”, 6 października dostał się do niewoli niemieckiej i został skierowany do szpitala PCK w Kielcach. Zwolniony z niewoli w grudniu 1939 roku, przedostał się do Wilna, gdzie przebywali jego rodzice.

W Wilnie pracował jako pomocnik lekarza, asystent profesora Kornela Michejdy i doktora Jana Janowicza. Zaangażował się w działalność konspiracyjną w strukturach Armii Krajowej. Od przełomu lat 1942/1943 był lekarzem pierwszej pomocy oddziałów partyzanckich, pod pseudonimem „Burda”. Po odtworzeniu 77 pułku piechoty, w stopniu podporucznika, był lekarzem 2 batalionu kapitana Jana Borysewicza. W lipcu 1944 roku, jako szef sanitarny Zgrupowania AK „Północ”, wziął udział w operacji „Ostra Brama”.

Po wkroczeniu na Wileńszczyznę wojsk radzieckich, unikając aresztowania przez NKWD, przedostał się do Lublina. W październiku został przyjęty na ostatni rok studiów w Katedrze Medycyny Wojskowej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Dyplom lekarski uzyskał w październiku 1945 roku. W stopniu porucznika pracował jako lekarz w Wojskowym Okręgowym Szpitalu w Poznaniu, gdzie zorganizował pierwszą w mieście stację krwiodawstwa. W 1948 roku uzyskał tytuł doktora medycyny, po obronie pracy O zatruciach związkami węglowodorów aromatycznych, a w szczególności benzenem, na podstawie badań własnych przypadków, oraz awans na stopień kapitana, rok później tytuł specjalisty w zakresie medycyny sądowej.

W 1953 roku, w rezultacie czystek okresu stalinowskiego, będąc już w stopniu majora, został zwolniony ze służby wojskowej. Po wyjeździe do Katowic, objął tam stanowisko dyrektora Wojewódzkiej Stacji Krwiodawstwa. We współpracy z profesorem Walentym Hartwigiem zorganizował w Katowicach filię Instytutu Specjalizacji i Doskonalenia Kadr Lekarskich. Naukowo zajmował się immunologią. W 1959 roku przyjął propozycję generała Mariana Garlickiego powrotu do służby wojskowej i współpracy w organizacji Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. Jednocześnie otrzymał awans do stopnia podpułkownika. W 1960 roku uzyskał, jako pierwszy w historii WAM, habilitację na podstawie rozprawy Badania porównawcze nad izolowanymi składnikami układu krzepnięcia krwi i otrzymał stanowisko docenta, kierownika Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej WAM. W latach 1964–1971 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Lekarskiego WAM. W 1969 roku uzyskał stanowisko profesora nadzwyczajnego, został także specjalistą II stopnia w zakresie patomorfologii oraz krwiodawstwa i krwiolecznictwa. Odszedł z zawodowej służby wojskowej w 1975 roku, w stopniu pułkownika. Następnie do przejścia na emeryturę w 1992 roku pracował jako kierownik Zakładu Fizjologii i Psychologii Pracy w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi.

Był autorem bądź współautorem 69 publikacji naukowych, opiekunem sześciu habilitacji i promotorem 29 doktoratów, współautorem pierwszego w Polsce podręcznika z dziedziny krwiolecznictwa Zasady leczenia przetaczaniem krwi. Pisał scenariusze do filmów popularnonaukowych. Był współzałożycielem i członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Hematologicznego, członkiem Zarządu Głównego i przewodniczącym łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Immunologicznego, członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego i wiceprezesem Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Filmu Naukowego, członkiem Rady Naukowej Instytutu Medycyny Pracy. Był także działaczem Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego.

Zmarł 1 maja 2004 roku, został pochowany na cmentarzu wojskowym w Łodzi.

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Partyzancki
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal Komisji Edukacji Narodowej

Bibliografia

• Czesław Marmura: Płk prof. dr hab. med. Ryszard Fidelski (1916–2004). „Kronikarz: Semestralny Biuletyn Informacyjny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi”. R. 4, nr 2 (8), 2005/2006. ISSN 1732-9329.