Rzuców
51°16′58″N 20°44′07″E/51,282778 20,735278| wieś | |
.jpg) Remiza OSP w Rzucowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
48 |
| Kod pocztowy |
26-422[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WPY |
| SIMC |
0615575[5] |
Położenie na mapie gminy Borkowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu przysuskiego  | |
| 51°16′58″N 20°44′07″E/51,282778 20,735278[1]
| |
Rzuców – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie przysuskim, w gminie Borkowice nad rzeką Jabłonicą, pośród lasów i wzgórz Garbu Gielniowskiego[5][6]. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 727.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[7].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0615581 | Wandów | część wsi |
Prywatna wieś szlachecka Wzdrzuców, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie radomskim województwa sandomierskiego[8]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia Rzucowa sięga XII wieku, kiedy to w rejonie przysiółka Górka – Andrzejów założona została graniczna strażnica kasztelanii żarnowskiej. Pozostałością umocnień systemu obronnego jest częściowo zniszczone grodzisko, z zachowanymi wałami, położone nad strumieniem wpadającym do rzeki Jabłonicy.
W XIV wieku istniejący tu majątek rolny należał do rodziny Czapleńców. Rodzina ta miała swój dwór na Czapleńcu. Nazwa ta przetrwała do dziś (obszar lasu obok Rzucowa). W ciągu wieków majątek rzucowski miał różnych właścicieli. W XVII wieku należał do rodziny Leszczyńskich, następnie do Odrowążów. Pod koniec XVIII wieku Rzuców znajdował się w ręku rodziny Świętosławskich.
W 1837 majątek Rzuców kupił Wojciech Krygier – pionier przemysłu metalurgicznego, który przystąpił do rozbudowy rzucowskich fabryk. Wybudował walcownię blachy, drutarnię i gwoździarnię – pierwszą w Królestwie Polskim. Jako pierwszy w Polsce zaprojektował i zbudował piece pudlarskie – zakład w Rzucowie posiadał ich pięć. W tym czasie produkowano tu 567 ton surówki i 648 żelaza rocznie. W 1856 wielki piec został przebudowany przez Andrzeja Krygiera. Walcownia w 1860 zatrudniała 133 robotników. Zakład posiadał 3 maszyny parowe i 7 kół wodnych, a roczna produkcja wynosiła ok. 1500 ton wyrobów.
Około 1864 właścicielem Rzucowa został Adam Mokiejewski, który w 1905 wybudował istniejący do dziś modrzewiowy dwór. Majątek odziedziczył jego syn Witold, twórca kompleksu stawów rybnych, zwanych sadzawkami. Witold Mokiejewski zginął w 1940 w obozie koncentracyjnym w Dachau. Po jego śmierci majątkiem zarządzała żona Wanda. W 1948 dwór i ziemię upaństwowiono. W latach 1948-1995 we dworze miał siedzibę Państwowy Dom Dziecka.
Fabryka w Rzucowie na przestrzeni lat wielokrotnie zmieniała nazwę, ale niezmiennie produkowała odlewy i maszyny rolnicze. Zawsze była głównym pracodawcą dla mieszkańców Rzucowa i okolicznych miejscowości, aż do 1994 kiedy postawiono ją w stan upadłości. Jej spadkobierczynią jest prywatna spółka o podobnym profilu produkcji, choć na mniejszą skalę.
Interesujące obiekty[edytuj | edytuj kod]
- Grodzisko z XII wieku wchodziło w skład systemu obronnego kasztelanii krzyńskiej. Gród istniał co najmniej dwa wieki. Zachowane w dość dobrym stanie wały malowniczo górują nad okolicą.
- Dwór modrzewiowy i park. Zbudowany w 1905 dwór w stylu włoskim, należy do unikatowych w Polsce zabytków architektury drewnianej. Budynek jest parterowy z mieszkalnym poddaszem i naczółkowym dachem. We wnętrzu zachowało się wiele oryginalnych elementów. Obok dworu znajduje się murowany budynek gospodarczy z piaskowca.
- Odlewnia żeliwa przełom XVIII i XIX wieku – dzieło Wojciecha Krygera polskiego metalurga, który pod nabyciu majątku ziemskiego w Rzucowie rozbudował i unowocześnił miejscowe fabryki. Jako pierwszy w Polsce zaprojektował i zbudował piece pudlingowe – zakład w Rzucowie posiadał ich pięć. W tym czasie produkowano tu 567 ton surówki i 648 żelaza rocznie.
- Mury walcowni połowa XIX wieku – jeden z obiektów kompleksu przemysłowego, wybudowany przez Wojciecha Krygera w połowie XIX wieku.
- Gucin – leśniczówka modrzewiowa oraz tzw. Pensjonat murowany – początek XX wieku – obiekty o charakterze hotelowym, wybudowane przez rodzinę Mokiejewskich.
- Szkoła podstawowa – wzniesiona została w 1901 przez Adama Mokiejewskiego – właściciela dóbr rzucowskich. Zajęcia szkolne odbywały się aż do roku 1976, kiedy został oddany do użytku budynek nowej szkoły przy ulicy Szkolnej tzw. tysiąclatki.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Przez Rzuców prowadzi zielony szlak turystyczny (MZ/SW-5220z) im. ks. Jana Wiśniewskiego z Przysuchy do rezerwatu „Ciechostowice” koło Szydłowca.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119954
- ↑ Wieś Rzuców w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-18], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-18].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1130 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rzuców, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 169.
