Sankt Moritz
| Sankt Moritz San Murezzan |
|||
 |
|||
|
|||
| Państwo |  Szwajcaria |
||
| Kanton |  Gryzonia |
||
| Powierzchnia | 28,69 km² | ||
| Wysokość | 1822 m n.p.m. | ||
| Populacja (2005) • liczba ludności |
5121 |
||
| Nr kierunkowy | 081 | ||
| Kod pocztowy | 7500 | ||
|
Położenie na mapie Gryzonii
 Sankt Moritz
|
|||
|
Położenie na mapie Szwajcarii
Sankt Moritz
|
|||
 46°29′40″N 9°50′45″E/46,494444 9,845833 |
|||
| Strona internetowa | |||
Sankt Moritz, St. Moritz (niem. Sankt Moritz, wł. San Maurizio, rom. San Murezzan) – kurort i ośrodek sportów zimowych, położony w dolinie Engadine na wysokości ok. 1800 m n.p.m. w kantonie Gryzonia w Szwajcarii, nad jeziorem St. Moritz.
Spis treści
Historia[edytuj]
Pierwsze wzmianki o Sankt Moritz zostały zanotowane na lata 1137/39 jako Ad Sanctum Mauricium. Miasto zostało nazwane tak na cześć Świętego Maurycego – czczonego jako świętego w Koptyjskim i Katolickim Kościele.
Mimo że miasto było znane z turystyki letniej, pierwsze wzmianki o ośrodku narciarskim sięgają roku 1864, kiedy to w St. Moritz został wybudowany hotel przez angielskiego pioniera hotelarstwa Johannesa Badrutta. Zachęcony dużym zainteresowaniem turystów w sezonie letnim, postanowił, że powróci z Anglii do Sankt Moritz także na sezon zimowy. Szybko przekonał się, że Sankt Moritz jest także atrakcyjne zimą, po jednorazowej opłacie turyści mogli przebywać w hotelu przez czas nieokreślony. Badrutt szybko zrozumiał, że Sankt Moritz dało początek nowej formie wypoczynku nie tylko w samym mieście, ale również w całych Alpach. Pierwsze biuro turystyczne w Szwajcarii powstało w St. Moritz i rozwijało się stale aż do końca XIX wieku. St. Moritz było pierwszym miastem szwajcarskim, w którym popłynęło światło elektryczne do hotelu Kulm. Zaś w 1880 roku zostały w mieście rozegrane pierwsze w historii zawody Pucharu Świata w curlingu. St. Moritz również organizowało pierwsze w historii Mistrzostwa Europy w łyżwiarstwie figurowym w 1882 roku. W St. Moritz został zbudowany pierwszy tor lodowy na świecie, na którym zawody bobslejowe zostały rozegrane w 1890 roku. Zaś w 1896 roku miasto St.Moritz zapisało się w historii jako pierwsze miasto w Alpach, w którym został uruchomiony tramwaj elektryczny. W 1929 roku została uruchomiona pierwsza szkółka narciarska w Szwajcarii.
Geografia[edytuj]
Od 2006 roku St.Moritz ma powierzchnię 28,7 kilometrów kwadratowych. Z tego 28,2% jest wykorzystywane w celu rolniczym, a 19,4% stanowią lasy. St.Moritz jest również gminą znajdującą się w dolinie Engadyna obok przełęczy Maloja. Składa się ona z miasta Sankt Moritz, oraz z wiosek Bad i Champfèr, do gminy częściowo należy też wioska Suvretta.
Sport[edytuj]
W 1928 roku St.Moritz było gospodarzem Zimowych Igrzysk Olimpijskich. Stadion, na którym odbywała się ceremonia otwarcia igrzysk istnieje do dziś. Miasto po raz drugi zorganizowało Zimowe Igrzyska Olimpijskie w 1948 roku. St.Moritz organizowało 20 razy mistrzostwa świata FIBT. Miasto również było czterokrotnym gospodarzem mistrzostw świata w narciarstwie alpejskim, były to lata (1934/1948/1974/2003). Miasto jest dość częstym gospodarzem zawodów PŚ w narciarstwie alpejskim kobiet.Organizowano tu kiedyś także Puchar Świata w skokach narciarskich i kombinacji norweskiej. W 1998 roku zorganizowano tu mistrzostwa świata juniorów w narciarstwie klasycznym. W mieście odbywało się też dużo zawodów w innych dyscyplinach, między innymi golfie czy polo na zamarzniętym jeziorze Moritz. Dzięki jezioru Moritz miasto szczyci się też zawodami w windsurfingu i żeglarstwie.
Moritz jest również bardzo popularne w miesiącach letnich, w szczególności przez rowerzystów, biegaczy i lekkoatletów. Jego popularność znana jest na całym świecie, miasto słynie też z dobrej pogody.
Turystyka[edytuj]
St.Moritz jest uważany za najstarszy i jeden z najbardziej znanych ośrodków narciarskich na świecie. Ze względu na dogodne położenie klimatyczne w mieście panuje 300 słonecznych dni w roku. Każdej zimy są rozgrywane wyścigi konne w ramach "White Turf" na zamarzniętym jeziorze St. Moritz.
Oprócz popularności narciarstwa i snowboardingu wśród turystów, w mieście znajduje się światowej renomy naturalny tor lodowy Cresta Run.
Miasto w szczycie sezonu zimowego jest w stanie przyjąć około 20 tysięcy gości.
Atrakcje turystyczne[edytuj]
- Muzeum Segantini poświęcone malarzowi Giovanniemu Segantini, artysta ten spędził ostatnie 5 lat swego życia w dolinie Engadyna.
- Najstarszy naturalny tor lodowy, udostępniany dla turystów w połowie grudnia.
- Góra Diavolezza oferująca zapierające dech w piersiach widoki, na górę z St.Moritz można dostać się koleją Berninabahn, która łączy St.Moritz z włoskim miastem Tirano.
- Lodowiec Morteratschgletscher.
- Góra Corvatsch i lodowiec o tej samej nazwie, przede wszystkim lodowiec ten oferuje stoki narciarskie i trasy biegowe. Słynie też z przepięknych jaskiń lodowych.
UNESCO[edytuj]
Muzeum Segantini jest wpisane do listy światowego dziedzictwa UNESCO.
Na listę UNESCO wpisano także sieć Kolei Retyckich, których ważna stacja węzłowa znajduje się w St. Moritz.
Demografia[edytuj]
Liczba mieszkańców[edytuj]
W St. Moritz mieszka 5175 ludzi, stan na 2009 r. W 2008 roku 38,0% mieszkańców było cudzoziemcami. W okresie 1999-2009 populacja spadła o 4,9%. W 2000 roku w mieście było 45,4% mężczyzn i 54,6% kobiet. W 2000 roku w St. Moritz było 423 dzieci w przedziale wiekowym od 0 do 9 lat, 502 nastolatków od 10 do 19 lat. Osób dorosłych było 960 w przedziale wiekowym między 20 a 29 rokiem życia. 1055 osób było w wieku od 30 do 39 lat, w przedziale od 40 do 49 lat mieściło się 864 osób. 820 mieszkańców stanowiło wiek od 50 do 59 lat. Zaś seniorów było 532 osób. W mieście żyją 24 osoby, które przekroczyły wiek 90 lat.
| Rok | Mieszkańców |
|---|---|
| 1803 | 183 |
| 1850 | 228 |
| 1900 | 1603 |
| 1910 | 3197 |
| 1950 | 2558 |
| 1960 | 3751 |
| 1970 | 5699 |
| 1980 | 5900 |
| 1990 | 5426 |
| 2000 | 5589 |
| Populacja według narodowości | ||
|---|---|---|
| Obywatelstwo | Liczba Bez podwójnego obywatelstwa |
Liczba Z podwójnym obywatelstwem |
| Szwajcarzy | 3079 | 3527 |
| Włosi | 897 | 1162 |
| Portugalczycy | 435 | 445 |
| Niemcy | 202 | 232 |
| Serbowie | 106 | 108 |
| Austriacy | 74 | 104 |
| Francuzi | 56 | 73 |
| Chorwaci | 62 | 63 |
| Hiszpanie | 33 | 41 |
| Anglicy | 20 | 32 |
| Holendrzy | 17 | 29 |
| Bośniacy | 27 | 28 |
Polityka[edytuj]
W 2007 roku odbyły się w Szwajcarii wybory parlamentarne wygrała partia SVP, która otrzymała 34,9% głosów. Druga była partia FDP, która uzyskała 24,5% głosów, trzecią siłą polityczną w tych wyborach była partia SP.
Edukacja[edytuj]
Cała ludność Szwajcarii jest na ogół dobrze wykształcona. W Sankt Moritz 65,8% mieszkańców w przedziale wiekowym od 25 do 64 lat ma ukończoną szkołę średnią.
Zatrudnienie[edytuj]
W St. Moritz stopa bezrobocia jest na poziomie 1,38%. W 2005 roku 73 osoby były zatrudnione w sektorze rolniczym, w 10 przedsiębiorstwach zajmujących się tym sektorem. 900 osób jest zatrudnionych w 55 firmach w sektorze gospodarczym. 3501 osób jest zatrudnionych w 468 firmach zajmujących się usługami.
Języki[edytuj]
Większość mieszkańców St, Moritz mówi po niemiecku (58,8%), drugim pod względem częstości posługiwania się językiem jest język włoski 21,8%. 6,6% mieszkańców posługuje się językiem portugalskim. Pierwotnie cała ludność Górnej Engadyny mówiła w języku retoromańskim. Ze względu na coraz większe kontakty biznesowe ze światem, język retoromański zaczął zanikać. W 1880 roku 50,2% mieszkańców używało języka retoromańskiego jako podstawowego, w tyle był niemiecki i włoski. W 1900 roku 31% populacji mówiło w języku włoskim. W następnych latach język retoromański i włoski zaczął zanikać na rzecz niemieckiego. W 2000 roku tylko 13% mieszkańców St.Moritz potrafiło mówić po retoromańsku.
| Języki w St,Moritz | ||||||
| Język | Spis powszechny w 1980 r. | Spis powszechny w 1990 r. | Spis powszechny w 2000 r. | |||
| Liczba | Procent | Liczba | Procent | Liczba | Procent | |
| Niemiecki | 3092 | 52,41% | 3186 | 58,72% | 3286 | 58,79% |
| Retoromański | 569 | 9,64% | 338 | 6,23% | 264 | 4,72% |
| Włoski | 1608 | 27,25% | 1157 | 21,32% | 1220 | 21,83% |
| Populacja | 5900 | 100% | 5426 | 100% | 5589 | 100% |
Transport[edytuj]
W Sankt Moritz jest jedna stacja kolejowa, którą obsługują dwa pociągi ekspresowe, są to:
- Glacier-Express (St.Moritz – Davos – Chur – Zermatt)
- Bernina Express (Chur – Davos – St.Moritz –Tirano)
W latach 1896−1932 w mieście działała linia tramwajowa.
