Senatorowie dożywotni we Włoszech

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Giorgio Napolitano – zrezygnował z mandatu senatora dożywotniego w związku z wyborem na urząd prezydenta Republiki Włoskiej. Po rezygnacji z tego stanowiska powrócił do Senatu

Senatorowie dożywotni we Włoszech (wł. Senatore a vita) są członkami Senatu, wyższej izby Parlamentu Włoch.

Instytucję senatorów dożywotnich wprowadziła uchwalona przez konstytuantę Konstytucja Włoch z 27 grudnia 1947. Przepis art. 59 tego aktu prawnego przewidział dwa rodzaje senatorów dożywotnich – z urzędu i z mianowania. Z mocy prawa staje się nim każdy były prezydent Republiki Włoskiej (art. 59 zdanie pierwsze). Ponadto prezydent może powierzyć godność senatora dożywotniego pięciu obywatelom w uznaniu ich zasług dla kraju w sferze społecznej, naukowej, artystycznej lub literackiej (art. 59 zdanie drugie)[1][2].

Wątpliwości budziła wykładnia zdania drugiego art. 59 odnoszącego się do senatorów dożywotnich z mianowania, dotyczyły one kwestii interpretacji liczby senatorów. Luigi Einaudi łącznie mianował ośmiu senatorów, jednak każdorazowo liczba senatorów z mianowania nie przekraczała pięciu. Kolejni prezydenci nominowali senatorów w taki sposób, że łączna liczba senatorów z mianowania aktualnie zasiadających w Senacie nie przekraczała pięciu. Trend ten zmienił się w czasach Sandra Pertiniego i jego trzech następców – każdy z nich nominował po pięciu senatorów dożywotnich, niezależnie od liczby urzędujących senatorów powołanych przez poprzedników. W 2020 w poprawce do tego przepisu (przyjętej w referendum) wprowadzono ostatecznie doprecyzowanie, że liczba urzędujących w danym czasie senatorów z mianowania nie może przekraczać pięciu[3].

Spośród prezydentów Republiki Włoskiej z prerogatywy mianowania senatora dożywotniego ani razu nie skorzystali Enrico De Nicola i Oscar Luigi Scalfaro.

Wszyscy byli prezydenci Włoch sprawowali mandat senatora do czasu swojej śmierci. Francesco Cossiga 27 listopada 2006 zadeklarował rezygnację z tej funkcji, którą jednak w głosowaniu z 31 stycznia 2007 Senat odrzucił większością 178 głosów „przeciw” przy 100 głosach „za”[4]. W przypadku senatorów mianowanych jeden raz doszło do rezygnacji z nominacji – dyrygent Arturo Toscanini ogłosił tę decyzję już dzień po jej otrzymaniu. Dwie osoby zaprzestały wykonywania mandatu w związku z wyborem przez specjalne kolegium na urząd prezydenta. Z tego powodu z godności senatora dożywotniego zrezygnowali Giovanni Leone (prezydent w latach 1971–1978) i Giorgio Napolitano (prezydent w latach 2006–2015). Obaj po zakończeniu urzędowania powrócili do Senatu jako senatorzy dożywotni z mocy prawa.

Według stanu na 2018 mandaty senatorów dożywotnich wykonuje były prezydent Giorgio Napolitano oraz pięciu senatorów z mianowania[5].

Lista senatorów dożywotnich[edytuj | edytuj kod]

Byli prezydenci Republiki Włoskiej[edytuj | edytuj kod]

Prezydent Zdjęcie Objęcie mandatu Wygaśnięcie mandatu Źródło
Enrico De Nicola Enrico De Nicola 12 maja 1948 1 października 1959
(zmarł) 		[6]
Luigi Einaudi Luigi Einaudi 11 maja 1955 30 października 1961
(zmarł) 		[7]
Giovanni Gronchi Giovanni Gronchi 11 maja 1962 17 października 1978
(zmarł) 		[8]
Antonio Segni Antonio Segni 6 grudnia 1964 1 grudnia 1972
(zmarł) 		[9]
Giuseppe Saragat Giuseppe Saragat 29 grudnia 1971 11 czerwca 1988
(zmarł) 		[10]
Giovanni Leone Giovanni Leone 15 czerwca 1978 9 listopada 2001
(zmarł) 		[11]
Sandro Pertini Sandro Pertini 2 czerwca 1985 24 lutego 1990
(zmarł) 		[12]
Francesco Cossiga Francesco Cossiga 28 kwietnia 1992 17 sierpnia 2010
(zmarł) 		[13]
Oscar Luigi Scalfaro Oscar Luigi Scalfaro 15 maja 1999 29 stycznia 2012
(zmarł) 		[14]
Carlo Azeglio Ciampi Carlo Azeglio Ciampi 15 maja 2006 16 września 2016
(zmarł) 		[15]
Giorgio Napolitano Giorgio Napolitano 14 stycznia 2015 urzęduje [16]

Senatorowie dożywotni z mianowania[edytuj | edytuj kod]

Nominujący Senator Profesja lub funkcja Data nominacji Uzasadnienie Wygaśnięcie mandatu Źródło
Luigi Einaudi Guido Castelnuovo matematyk 5 grudnia 1949 zasługi naukowe 27 kwietnia 1952
(zmarł) 		[17][18]
Arturo Toscanini dyrygent 5 grudnia 1949 zasługi artystyczne 6 grudnia 1949
(rezygnacja) 		[19][18]
Pietro Canonica rzeźbiarz i kompozytor 1 grudnia 1950 zasługi artystyczne 8 czerwca 1959
(zmarł) 		[20][18]
Gaetano De Sanctis historyk specjalizujący się w tematyce starożytności 1 grudnia 1950 zasługi naukowe 9 kwietnia 1957
(zmarł) 		[21][18]
Pasquale Jannaccone ekonomista 1 grudnia 1950 zasługi naukowe 22 grudnia 1959
(zmarł) 		[22][18]
Carlo Alberto Salustri poeta znany pod pseudonimem Trilussa 1 grudnia 1950 zasługi literackie
i artystyczne 		21 grudnia 1950
(zmarł) 		[23][18]
Luigi Sturzo duchowny katolicki, inicjator chadeckiej Włoskiej Partii Ludowej 17 września 1952 zasługi naukowe
i społeczne 		8 sierpnia 1959
(zmarł) 		[24][18]
Umberto Zanotti Bianco archeolog 17 września 1952 zasługi naukowe
i społeczne 		28 sierpnia 1963
(zmarł) 		[25][18]
Giovanni Gronchi Giuseppe Paratore polityk, minister i przewodniczący Senatu 9 listopada 1957 zasługi naukowe
i społeczne 		26 lutego 1967
(zmarł) 		[26][27]
Antonio Segni Cesare Merzagora polityk, minister i przewodniczący Senatu 2 marca 1963 zasługi społeczne 1 maja 1991
(zmarł) 		[28][29]
Ferruccio Parri polityk, działacz ruchu oporu, premier i minister 2 marca 1963 zasługi społeczne 8 grudnia 1981
(zmarł) 		[30][29]
Meuccio Ruini polityk, prawnik, działacz ruchu oporu i współtwórca Konstytucji Włoch 2 marca 1963 zasługi społeczne 6 marca 1970
(zmarł) 		[31][29]
Giuseppe Saragat Vittorio Valletta przedsiębiorca, długoletni prezes koncernu motoryzacyjnego FIAT 28 listopada 1966 zasługi społeczne 10 sierpnia 1967
(zmarł) 		[32][33]
Eugenio Montale poeta 13 czerwca 1967 zasługi literackie
i artystyczne 		12 września 1981
(zmarł) 		[34][33]
Giovanni Leone polityk, premier i przewodniczący Izby Deputowanych 27 sierpnia 1967 zasługi naukowe
i społeczne 		24 grudnia 1971
(wybrany na prezydenta Republiki Włoskiej) 		[11][33]
Pietro Nenni polityk, wicepremier i minister, lider Włoskiej Partii Socjalistycznej 25 listopada 1970 zasługi społeczne 1 stycznia 1980
(zmarł) 		[35][33]
Giovanni Leone Amintore Fanfani polityk, premier i minister, lider Chrześcijańskiej Demokracji 10 marca 1972 zasługi naukowe
i społeczne 		20 listopada 1999
(zmarł) 		[36][37]
Sandro Pertini Leo Valiani polityk, działacz ruchu oporu, dziennikarz 12 stycznia 1980 zasługi społeczne 18 września 1999
(zmarł) 		[38][39]
Eduardo De Filippo aktor teatralny i filmowy, reżyser 26 września 1981 zasługi literackie i artystyczne 31 października 1984
(zmarł) 		[40][39]
Camilla Ravera polityk, współzałożycielka Włoskiej Partii Komunistycznej 8 stycznia 1982 zasługi społeczne 14 kwietnia 1988
(zmarła) 		[41][39]
Carlo Bo krytyk literacki, wieloletni rektor Uniwersytetu w Urbino 18 lipca 1984 zasługi literackie 21 lipca 2001
(zmarł) 		[42][39]
Norberto Bobbio prawnik, działacz ruchu oporu 18 lipca 1984 zasługi naukowe 9 stycznia 2004
(zmarł) 		[43][39]
Francesco Cossiga Giovanni Spadolini polityk, premier i minister, lider republikanów 2 maja 1991 zasługi naukowe,
literackie i społeczne 		4 sierpnia 1994
(zmarł) 		[44][45]
Gianni Agnelli przedsiębiorca, główny akcjonariusz koncernu motoryzacyjnego FIAT 1 czerwca 1991 zasługi społeczne 24 stycznia 2003
(zmarł) 		[46][45]
Giulio Andreotti polityk, premier i minister 1 czerwca 1991 zasługi społeczne
i literackie 		6 maja 2013
(zmarł) 		[47][45]
Francesco De Martino polityk, wicepremier i minister, lider Włoskiej Partii Socjalistycznej 1 czerwca 1991 zasługi naukowe,
literackie i społeczne 		18 listopada 2002
(zmarł) 		[48][45]
Paolo Emilio Taviani polityk, działacz ruchu oporu, minister, lider Chrześcijańskiej Demokracji 1 czerwca 1991 zasługi naukowe i społeczne 18 czerwca 2001
(zmarł) 		[49][45]
Carlo Azeglio Ciampi Rita Levi-Montalcini neurobiolog, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny 1 sierpnia 2001 zasługi naukowe
i społeczne 		30 grudnia 2012
(zmarła) 		[50][51]
Emilio Colombo polityk, premier i minister 14 stycznia 2003 zasługi społeczne 24 czerwca 2013
(zmarł) 		[52][51]
Mario Luzi poeta 14 października 2004 zasługi literackie
i artystyczne 		28 lutego 2005
(zmarł) 		[53][51]
Giorgio Napolitano polityk, przewodniczący Izby Deputowanych i minister 23 września 2005 zasługi społeczne 15 maja 2006
(wybrany na prezydenta Republiki Włoskiej) 		[54][51]
Sergio Pininfarina przedsiębiorca, wieloletni prezes rodzinnego przedsiębiorstwa konstrukcyjnego Pininfarina 23 września 2005 zasługi społeczne 3 lipca 2012
(zmarł) 		[55][51]
Giorgio Napolitano Mario Monti ekonomista i polityk, komisarz europejski 9 listopada 2011 zasługi naukowe
i społeczne 		urzęduje [56]
Claudio Abbado dyrygent i pianista związany m.in. z La Scalą, London Symphony Orchestra i Operą Wiedeńską 30 sierpnia 2013 zasługi artystyczne 20 stycznia 2014
(zmarł) 		[57]
Elena Cattaneo wykładowczyni akademicka, neurobiolog 30 sierpnia 2013 zasługi naukowe urzęduje [57]
Renzo Piano architekt, laureat Nagrody Pritzkera 30 sierpnia 2013 zasługi artystyczne urzęduje [57]
Carlo Rubbia fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki 30 sierpnia 2013 zasługi naukowe urzęduje [57]
Sergio Mattarella Liliana Segre działaczka społeczna, ocalała z Holokaustu 19 stycznia 2018 zasługi i społeczne urzęduje [58]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Zbigniew Witkowski (tłum.): Konstytucja Włoch. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2004. [dostęp 18 stycznia 2020].
  2. ↑ La Costituzione. quirinale.it. [dostęp 14 lutego 2011].
  3. ↑ Matteo Garavoglia}data=17 września 2020: Italy’s constitutional referendum: The right solution to long-standing problems? (ang.). lse.ac.uk. [dostęp 21 września 2020].
  4. ↑ La biografia di Francesco Cossiga. Vita ed attività politica del „Picconatore” (wł.). italynews.it, 18 sierpnia 2008. [dostęp 9 lutego 2011].
  5. ↑ Senatori a vita (wł.). senato.it. [dostęp 11 marca 2018].
  6. ↑ Enrico DE NICOLA (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  7. ↑ Luigi EINAUDI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  8. ↑ Giovanni GRONCHI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  9. ↑ Antonio SEGNI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  10. ↑ Giuseppe SARAGAT (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  11. ↑ a b Giovanni LEONE (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  12. ↑ Sandro PERTINI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  13. ↑ Francesco COSSIGA (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  14. ↑ Oscar Luigi SCALFARO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  15. ↑ Carlo Azeglio CIAMPI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  16. ↑ Giorgio NAPOLITANO (wł.). senato.it. [dostęp 1 lutego 2015].
  17. ↑ Guido CASTELNUOVO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  18. ↑ a b c d e f g h Luigi Einaudi (le nomine) (wł.). quirinale.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  19. ↑ Arturo TOSCANINI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  20. ↑ Pietro CANONICA (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  21. ↑ Gaetano DE SANCTIS (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  22. ↑ Pasquale JANNACCONE (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  23. ↑ Carlo Alberto SALUSTRI (TRILUSSA) (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  24. ↑ Luigi STURZO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  25. ↑ Umberto ZANOTTI BIANCO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  26. ↑ Giuseppe PARATORE (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  27. ↑ Giovanni Gronchi (le nomine) (wł.). quirinale.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  28. ↑ Cesare MERZAGORA (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  29. ↑ a b c Antonio Segni (le nomine) (wł.). quirinale.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  30. ↑ Ferruccio PARRI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  31. ↑ Meuccio RUINI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  32. ↑ Vittorio VALLETTA (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  33. ↑ a b c d Giuseppe Saragat (le nomine) (wł.). quirinale.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  34. ↑ Eugenio MONTALE (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  35. ↑ Pietro NENNI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  36. ↑ Amintore FANFANI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  37. ↑ Giovanni Leone (le nomine) (wł.). quirinale.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  38. ↑ Leo VALIANI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  39. ↑ a b c d e Sandro Pertini (le nomine) (wł.). quirinale.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  40. ↑ Eduardo DE FILIPPO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  41. ↑ Camilla RAVERA (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  42. ↑ Carlo BO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  43. ↑ Norberto BOBBIO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  44. ↑ Giovanni SPADOLINI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  45. ↑ a b c d e Francesco Cossiga (le nomine) (wł.). quirinale.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  46. ↑ Giovanni AGNELLI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  47. ↑ Giulio ANDREOTTI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  48. ↑ Francesco DE MARTINO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  49. ↑ Emilio Paolo TAVIANI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  50. ↑ Rita LEVI-MONTALCINI (wł.). senato.it. [dostęp 30 grudnia 2012].
  51. ↑ a b c d e Carlo Azeglio Ciampi (le nomine) (wł.). quirinale.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  52. ↑ Emilio COLOMBO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  53. ↑ Mario LUZI (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  54. ↑ Giorgio NAPOLITANO (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  55. ↑ Sergio PININFARINA (wł.). senato.it. [dostęp 9 lutego 2011].
  56. ↑ Mario MONTI (wł.). senato.it. [dostęp 11 listopada 2011].
  57. ↑ a b c d Nominacje na dożywotnich senatorów. Za zasługi. money.pl, 30 sierpnia 2013. [dostęp 30 sierpnia 2013].
  58. ↑ Liliana SEGRE (wł.). senato.it. [dostęp 11 marca 2018].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Senatorowie_dożywotni_we_Włoszech&oldid=61260126”