Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Alfred Nobel

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki – osoby, które za swój wkład w rozwój fizyki zostały wyróżnione przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk Nagrodą Nobla. Przyznawane od 1901 roku wyróżnienie ufundowane zostało przez szwedzkiego przemysłowca, Alfreda Nobla w jego testamencie[1]. Spadkiem fundatora zarządza Fundacja Nobla, która inwestuje środki w taki sposób, by nagroda mogła być przyznawana corocznie[2].

Nominacje i wybór laureatów[edytuj | edytuj kod]

Laureatów nagrody wybiera Królewska Szwedzka Akademia Nauk spośród kandydatów rekomendowanych przez działający przy akademii Komitet Noblowski w dziedzinie fizyki[3]. Komitet składa się z sześciu osób, wybieranych spośród członków akademii na trzyletnie kadencje[3]. Celem gremium jest przeprowadzanie procedury zbierania kandydatur oraz ich wstępna selekcja. Nominacje na laureatów nadsyłać mogą jedynie wybrane przez komitet osoby, należące do jednej z poniższych grup:

  • członkowie (szwedzcy lub zagraniczni) Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk;
  • dotychczasowi laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki;
  • specjalizujący się w fizyce profesorowie i adiunkci, zatrudnieni na uniwersytetach i politechnikach Szwecji, Norwegii, Danii, Finlandii oraz Islandii lub pracownicy naukowi Instytutu Karolinska w Sztokholmie;
  • członkowie Komitetu Noblowskiego w dziedzinie fizyki;
  • zatrudnieni na równorzędnych stanowiskach na jednym z co najmniej sześciu wybranych przez Akademię uniwersytetów (aby zapobiec faworyzowaniu kandydatów pod względem narodowościowym);
  • inni naukowcy uznani przez Akademię za odpowiednich[4].

Wybór przez Akademię osób i placówek opisanych w dwóch ostatnich punktach następuje do końca września każdego roku[4]. Komitet Noblowski we wrześniu roku poprzedzającego wręczenie wyróżnienia rozsyła formularze nominacyjne do około trzech tysięcy spełniających kryteria osób[4]. Termin nadsyłania nazwisk kandydatów upływa 31 stycznia w roku wręczenia nagrody. Wstępnej selekcji zgłoszonych kandydatur dokonuje Komitet Noblowski, wybierając około 250–300 kandydatów, po czym powiadamia ekspertów w danych dziedzinach, którzy będą w stanie ocenić wkład merytoryczny osób nominowanych. Konsultacje takie trwają od marca do maja, następnie Komitet sporządza dla Akademii raport, zawierający opinie ekspertów oraz nazwisko lub nazwiska osób rekomendowanych przez Komitet do wyróżnienia[4]. Dokument ten po podpisaniu przez członków Komitetu jest we wrześniu przedstawiany członkom Akademii. Dyskusja nad raportem odbywa się na dwóch spotkaniach sekcji fizycznej Akademii, po czym na początku października w głosowaniu większościowym wybierany jest laureat[4]. Nazwisko wyróżnionej osoby lub wyróżnionych osób jest podawane do publicznej wiadomości. Wszelkie dokumenty, opinie ekspertów, nazwiska kandydatów oraz osób nominujących pozostają niejawne przez 50 lat[4].

Nagroda[edytuj | edytuj kod]

Dyplom Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki
Dyplom Erica Cornella, laureata z 2001 roku wykonany przez Nilsa Stenqvista i kaligrafowany przez Annikę Rücker
Dyplom Wilhelma Röntgena z 1901 roku wykonany metodą litografii

Uroczystość wręczenia wyróżnień odbywa się co roku 10 grudnia w rocznicę śmierci fundatora[5] w budynku sztokholmskiej filharmonii (od 1926 roku)[5]. Po wręczeniu dyplomów i medali w ratuszu miejskim urządzany jest uroczysty bankiet na około 1300 gości, w tym około 250 studentów[5]. W obu imprezach obok laureatów i ich rodzin biorą udział król i królowa Szwecji oraz inni członkowie rodziny królewskiej, a także przedstawiciele rządu i parlamentu Szwecji.

Medal, który otrzymują laureaci podczas uroczystości wręczenia nagrody, zaprojektowany został przez Erika Lindberga. Przedstawia on personifikację Natury, której zasłonę zdejmuje z twarzy Geniusz Nauki[6]. Na otoku medalu znajduje się łacińska inskrypcja będąca cytatem z VI księgi Eneidy Wergiliusza:

Inventas vitam iuvat excoluisse per artes[a].

Pod postaciami Natury i Geniuszu wygrawerowane są imię i nazwisko laureata oraz napis REG. ACAD. SCIENT. SUEC. (Regia Academia Scientiarum Sueciae) oznaczający Królewską Szwedzką Akademię Nauk. Każdy z laureatów otrzymuje ponadto dyplom, o wyglądzie którego rokrocznie decyduje akademia. Treść dyplomu, kaligrafowana ręcznie po szwedzku, pozostaje niezmieniona[7].

Poza dyplomem i medalem wyróżnieni Nagrodą Nobla otrzymują kwotę pieniędzy, która nie jest stała (np. w 2018 roku wynosiła 9 mln SEK do podziału między laureatów)[8][9]. Środki na ufundowanie nagrody pochodzą z majątku pozostawionego przez Alfreda Nobla i zgodnie z jego testamentem są inwestowane przez Fundację Nobla[1].

Laureaci[edytuj | edytuj kod]

W latach 1901–2022 wyróżnionych Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki zostało łącznie 221 osób, w tym cztery kobiety: Maria Skłodowska-Curie (1903), Maria Goeppert-Mayer (1963), Donna Strickland (2018) i Andrea Ghez (2020)[10][11][12]. John Bardeen, jako jedyny laureat[11], uhonorowany został dwukrotnie: w 1956 za udział w wynalezieniu tranzystora[13], oraz ponownie w 1972 za wkład w rozwój teorii nadprzewodnictwa (tzw. teoria BCS)[14]. Najmłodszym laureatem był wyróżniony w 1915 roku wraz z ojcem William Lawrence Bragg za wkład w badanie struktury krystalicznej przy użyciu promieni Röntgena[15][11]; w chwili ogłoszenia wyróżnienia miał 25 lat. W 2018 w wieku 96 lat Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymał Arthur Ashkin, stając się tym samym najstarszym laureatem[11].

Statut Fundacji Nobla przewiduje możliwość wyróżnienia do trzech osób każdego roku, między które dzielona jest nagroda pieniężna. Do 2022 roku Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki wręczona została 116 razy, przy czym 47-krotnie laureatem była jedna osoba, 32 razy zostały wyróżnione dwie osoby, zaś sytuacja, gdy wyróżnionych było trzy osoby, miała miejsce 37 razy.

Sześciokrotnie Królewska Szwedzka Akademia Nauk zdecydowała nie przyznawać wyróżnienia na mocy zapisu w statucie Fundacji, który stwierdza, że jeśli w danym roku spośród zaproponowanych kandydatów nie ma osoby, której wkład w rozwój nauki, zdaniem Akademii, zasługiwałby na nagrodę, wówczas środki pieniężne na nagrodę są rezerwowane i mogą zostać przeznaczone na dodatkową nagrodę w kolejnym roku[b][11]. Jeśli w następnym roku nie został wskazany laureat zaległej nagrody, zarezerwowane na nią środki wracają do dyspozycji Fundacji[11].

Lista laureatów[edytuj | edytuj kod]

Poniższa tabela zawiera chronologiczny spis osób, odznaczonych Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki, z podaniem uzasadnienia i miejsca pracy w chwili otrzymania wyróżnienia.

Rok Wyróżniony[16] Afiliacja Uzasadnienie
1901 WilhelmRöntgen.JPG Röntgen, Wilhelm ConradWilhelm Conrad Röntgen[17] Uniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachium „W uznaniu zasług, które oddał przez odkrycie promieni nazwanych jego imieniem”
1902 H A Lorentz (Nobel).jpg Lorentz, HendrikHendrik Lorentz[18] Uniwersytet w Lejdzie „W uznaniu niezwykłych zasług, jakie oddali przez badania nad wpływem magnetyzmu na zjawisko promieniowania”
Pieter Zeeman.jpg Zeeman, PieterPieter Zeeman[19] Uniwersytet Amsterdamski
1903 Paul Nadar - Henri Becquerel.jpg Becquerel, HenriHenri Becquerel[20] École polytechnique „W uznaniu niezwykłych zasług, jakie oddał przez odkrycie radioaktywności naturalnej”
PierreCurie.jpg Curie, PierrePierre Curie[21] École supérieure de physique et de chimie industrielles de la ville de Paris „W uznaniu ich zasług, jakie oddali poprzez wspólne badania nad zjawiskiem promieniotwórczości odkrytym przez profesora Henri Becquerela”
Mariecurie.jpg Skłodowska-Curie, MariaMaria Skłodowska-Curie[22] École supérieure de physique et de chimie industrielles de la ville de Paris
1904 John William Strutt.jpg Strutt, John WilliamJohn William Strutt[23] Royal Institution of Great Britain „Za badania nad gęstością najważniejszych gazów i odkrycie argonu”
1905 Phillipp Lenard in 1900.jpg Lenard, PhilippPhilipp Lenard[24] Uniwersytet Chrystiana Albrechta w Kilonii „Za jego prace dotyczące promieni katodowych”
1906 J.J Thomson.jpg Thomson, Joseph JohnJoseph John Thomson[25] Uniwersytet w Cambridge „W uznaniu zasług za teoretyczne i eksperymentalne badania nad przewodnictwem elektrycznym gazów”
1907 Albert Abraham Michelson2.jpg Michelson, AlbertAlbert Michelson[26] University of Chicago „Za jego precyzyjne przyrządy optyczne i spektroskopowe i pomiary metrologiczne przeprowadzone przy ich użyciu”
1908 G lippmann.jpg Lippmann, GabrielGabriel Lippmann[27] Uniwersytet Paryski „Za jego metodę fotograficznego odtwarzania kolorów opartą na zjawisku interferencji”
1909 Ferdinand Braun.jpg Braun, Karl FerdinandKarl Ferdinand Braun[28] Uniwersytet w Strasburgu „Za ich wkład w rozwój telegrafii bezprzewodowej”
Guglielmo Marconi.jpg Marconi, GuglielmoGuglielmo Marconi[29] Marconi Company
1910 Johannes Diderik van der Waals.jpg van der Waals, Johannes DiderikJohannes Diderik van der Waals[30] Uniwersytet Amsterdamski „Za swoją pracę nad równaniem stanu gazów i cieczy”
1911 Wilhelm Wien 1911.jpg Wien, WilhelmWilhelm Wien[31] Uniwersytet w Würzburgu „Za swoje odkrycia dotyczące praw rządzących promieniowaniem cieplnym”
1912 Nils Gustaf Dalén.jpg Dalén, Nils GustafNils Gustaf Dalén[32] Gas Accumulator Company „Za wynalezienie automatycznych regulatorów do stosowania w połączeniu z zasobnikami gazu do zasilania światłem latarni morskich i pław świetlnych”
1913 Kamerlingh portret.jpg Onnes, Heike KamerlinghHeike Kamerlingh Onnes[33] Uniwersytet w Lejdzie „Za jego badania dotyczące właściwości materii w niskich temperaturach, które doprowadziły, między innymi, do wytworzenia ciekłego helu”
1914 Max von Laue 1914.jpg von Laue, MaxMax von Laue[34] Uniwersytet Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie nad Menem „Za jego odkrycie dyfrakcji promieni Röntgena na kryształach”
1915 Wh-bragg.jpg Bragg, William HenryWilliam Henry Bragg[35] University College London „Za ich zasługi w badaniu struktury krystalicznej przy użyciu promieni Röntgena”
Wl-bragg.jpg Bragg, William LawrenceWilliam Lawrence Bragg[15] Uniwersytet Wiktorii w Manchesterze
1916 nie przyznano[36]
1917 Charles Glover Barkla.jpg Barkla, Charles GloverCharles Glover Barkla[37] Uniwersytet Edynburski „Za jego odkrycie charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego pierwiastków”
1918 Max Planck 1933.jpg Planck, MaxMax Planck[38] Uniwersytet Humboldtów w Berlinie „W uznaniu jego zasług, które oddał w rozwoju fizyki przez odkrycie kwantów energii”
1919 Johannes Stark.jpg Stark, JohannesJohannes Stark[39] Uniwersytet w Greifswaldzie „Za jego odkrycie efektu Dopplera w promieniach kanalikowych i za odkrycie rozszczepienia linii widmowych w polu elektrycznym”
1920 Guillaume 1920.jpg Guillaume, Charles ÉdouardCharles Édouard Guillaume[40] Międzynarodowe Biuro Miar i Wag „W uznaniu dla jego wkładu, jaki wniósł w pomiary precyzyjne w fizyce przez odkrycie anomalii w stopach niklowo-stalowych”
1921 Einstein1921 by F Schmutzer 4.jpg Einstein, AlbertAlbert Einstein[c][41] Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft „Za jego zasługi dla fizyki teoretycznej, a szczególnie za odkrycie praw rządzących efektem fotoelektrycznym”
1922 Niels Bohr.jpg Bohr, NielsNiels Bohr[42] Uniwersytet Kopenhaski „Za jego zasługi w badaniach nad strukturą atomu oraz emitowanego przez niego promieniowania”
1923 Robert Andrews Millikan 1920s.jpg Millikan, Robert AndrewsRobert Andrews Millikan[43] Kalifornijski Instytut Techniczny „Za jego pracę nad elementarnym ładunkiem elektrycznym i efektem fotoelektrycznym”
1924 1924 Karl Manne Siegbahn.jpg Siegbahn, ManneManne Siegbahn[44] Uniwersytet w Uppsali „Za jego odkrycia i badania w dziedzinie spektroskopii rentgenowskiej”
1925 James Franck 1925.jpg Franck, JamesJames Franck[45] Uniwersytet w Getyndze „Za ich odkrycie praw rządzących zderzeniami elektronu z atomem”
Gustav Hertz.jpg Hertz, Gustav LudwigGustav Ludwig Hertz[46] Uniwersytet Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze
1926 Jean Perrin 1926.jpg Perrin, Jean BaptisteJean Baptiste Perrin[47] Uniwersytet Paryski „Za jego odkrycie nieciągłej struktury materii, a szczególnie za odkrycie równowagi w procesach osadzania”
1927 Arthur Compton.jpg Compton, ArthurArthur Compton[48] University of Chicago „Za odkrycie efektu nazwanego jego imieniem”
CTR Wilson.jpg Wilson, Charles Thomson ReesCharles Thomson Rees Wilson[49] Uniwersytet w Cambridge „Za jego metodę czynienia widzialnymi torów cząstek naładowanych elektrycznie, z wykorzystaniem kondensacji pary”
1928 Owen Richardson.jpg Richardson, Owen WillansOwen Willans Richardson[d][50] Uniwersytet Londyński „Za jego prace nad zjawiskiem termoemisji, a w szczególności za odkrycie prawa nazwanego jego imieniem”
1929 Broglie Big.jpg de Broglie, LouisLouis de Broglie[51] Uniwersytet Paryski „Za jego odkrycie falowej natury elektronów”
1930 Sir CV Raman.JPG Raman, Chandrasekhara VenkataChandrasekhara Venkata Raman[52] Uniwersytet w Kalkucie „Za jego prace dotyczące rozpraszania światła i za odkrycie efektu nazwanego jego imieniem”
1931 nie przyznano[53]
1932 Bundesarchiv Bild183-R57262, Werner Heisenberg.jpg Heisenberg, WernerWerner Heisenberg[e][54] Uniwersytet Lipski „Za stworzenie mechaniki kwantowej, zastosowanie której doprowadziło, między innymi, do odkrycia alotropowych form wodoru”
1933 Erwin Schrödinger (1933).jpg Schrödinger, ErwinErwin Schrödinger[55] Uniwersytet Humboldtów w Berlinie „Za odkrycie nowych, produktywnych aspektów teorii atomów”
Paul Dirac, 1933.jpg Dirac, PaulPaul Dirac[56] Uniwersytet w Cambridge
1934 nie przyznano[57]
1935 James Chadwick.jpg Chadwick, JamesJames Chadwick[58] Uniwersytet Liverpoolski „Za odkrycie neutronu”
1936 Hess.jpg Hess, Victor FranzVictor Franz Hess[59] Leopold-Franzens-Universität Innsbruck „Za odkrycie promieniowania kosmicznego”
Carl David Anderson.jpg Anderson, Carl DavidCarl David Anderson[60] Kalifornijski Instytut Techniczny „Za odkrycie pozytonu”
1937 Clinton Davisson.jpg Davisson, Clinton JosephClinton Joseph Davisson[61] Bell Labs „Za eksperymentalne odkrycie dyfrakcji elektronów na kryształach”
George Paget Thomson.jpg Thomson, GeorgeGeorge Thomson[62] Uniwersytet Londyński
1938 Enrico Fermi 1943-49 140x190.jpg Fermi, EnricoEnrico Fermi[63] Uniwersytet Rzymski „La Sapienza” „Za pokazanie istnienia nowych pierwiastków promieniotwórczych wytworzonych przez napromieniowanie neutronami i za odkrycie reakcji jądrowych wywołanych przez powolne neutrony”
1939 Ernest Lawrence.jpg Lawrence, ErnestErnest Lawrence[64] Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley „Za wynalezienie i udoskonalenie cyklotronu i wyniki otrzymane przy jego użyciu, w szczególności odnoszące się do pierwiastków sztucznie promieniotwórczych”
1940 nie przyznano[65]
1941 nie przyznano[66]
1942 nie przyznano[67]
1943 Otto Stern.jpg Stern, OttoOtto Stern[68] Carnegie Institute of Technology „Za jego wkład w rozwój metody promieni molekularnych i za jego odkrycie momentu magnetycznego protonu”
1944 Isidor Isaac Rabi.jpg Rabi, Isidor IsaacIsidor Isaac Rabi[69] Uniwersytet Columbia „Za jego metodę rezonansową obserwacji własności magnetycznych jąder atomowych”
1945 Wolfgang Pauli ETH-Bib Portr 01042.jpg Pauli, WolfgangWolfgang Pauli[70] Uniwersytet w Princeton „Za odkrycie zasady wykluczenia nazywanej również zasadą Pauliego”
1946 Bridgman.jpg Bridgman, Percy WilliamsPercy Williams Bridgman[71] Harvard University „Za wynalezienie aparatury do wytwarzania skrajnie wysokich ciśnień i za odkrycia, których dokonał przy jej użyciu w dziedzinie fizyki wysokich ciśnień”
1947 Appleton.jpg Appleton, Edward VictorEdward Victor Appleton[72] Department of Scientific and Industrial Research „Za jego badania nad fizyką wyższych warstw atmosfery, w szczególności za odkrycie tak zwanej warstwy Appletona”
1948 Blackett-large.jpg Blackett, Patrick Maynard StuartPatrick Maynard Stuart Blackett[73] Uniwersytet Wiktorii w Manchesterze „Za rozwinięcie metody komory Wilsona i za odkrycia, przy jej użyciu, w dziedzinach fizyki jądrowej i promieniowania kosmicznego”
1949 Yukawa.jpg Yukawa, HidekiHideki Yukawa[74] Uniwersytet Cesarski w Kioto „Za przewidzenie istnienia mezonów na podstawie teoretycznej pracy dotyczącej sił jądrowych”
1950 Cecil Powell.jpg Powell, Cecil FrankCecil Frank Powell[75] Uniwersytet Bristolski „Za rozwinięcie metody fotograficznej badania procesów jądrowych i za odkrycia związane z mezonami, dokonane przy zastosowaniu tej metody”
1951 Cockcroft.jpg Cockcroft, John DouglasJohn Douglas Cockcroft[76] Instytut Badań Energii Jądrowej „Za ich pionierskie prace związane z przekształceniem jąder atomowych za pomocą sztucznie przyspieszanych cząstek”
Ernest Walton.jpg Walton, ErnestErnest Walton[77] Kolegium Trójcy Świętej w Dublinie
1952 Felix Bloch, Stanford University.jpg Bloch, FelixFelix Bloch[78] Uniwersytet Stanforda „Za rozwinięcie nowych metod pomiarów precyzyjnych magnetyzmu jądrowego i odkrycia dzięki nim dokonane”
Edward Mills Purcell.jpg Purcell, Edward MillsEdward Mills Purcell[79] Uniwersytet Harvarda
1953 Zernike.jpg Zernike, FritsFrits Zernike[80] Uniwersytet w Groningen „Za przedstawienie metody kontrastu fazowego, a szczególnie za wynalezienie mikroskopu fazowo-kontrastowego”
1954 Max Born.jpg Born, MaxMax Born[81] Uniwersytet Edynburski „Za fundamentalne badania w dziedzinie mechaniki kwantowej, a w szczególności za jego statystyczną interpretację funkcji falowej”
Bothe.jpg Bothe, WaltherWalther Bothe[82] Uniwersytet w Heidelbergu „Za metodę koincydencji i odkrycia dokonane tą metodą”
1955 Willis Lamb 1955.jpg Lamb, Willis EugeneWillis Eugene Lamb[83] Uniwersytet Stanforda „Za odkrycia związane ze strukturą subtelną widma wodoru”
Polykarp Kusch.jpg Kusch, PolykarpPolykarp Kusch[84] Uniwersytet Columbia „Za precyzyjne wyznaczenie momentu magnetycznego elektronu”
1956 Bardeen.jpg Bardeen, JohnJohn Bardeen[13] Uniwersytet Illinois w Urbanie i Champaign „Za ich badania nad półprzewodnikami i wynalezienie tranzystora”
Brattain.jpg Brattain, Walter HouserWalter Houser Brattain[85] Bell Labs
William Shockley, Stanford University.jpg Shockley, WilliamWilliam Shockley[86] Beckman Coulter
1957 CNYang.jpg Yang, Chen NingChen Ning Yang[87] Institute for Advanced Study „Za wnikliwe zbadanie tak zwanego prawa zachowania parzystości, co doprowadziło do ważnych odkryć związanych z cząstkami elementarnymi”
TD Lee.jpg Lee, Tsung-DaoTsung-Dao Lee[88] Uniwersytet Columbia
1958 Cerenkov.jpg Czerenkow, PawiełPawieł Czerenkow[89] Instytut Fizyczny im. P.N. Lebiediewa Akademii Nauk ZSRR „Za odkrycie i interpretację efektu Czerenkowa”
Ilya Frank.jpg Frank, IljaIlja Frank[90] Uniwersytet Moskiewski
Igor Tamm.jpg Tamm, IgorIgor Tamm[91] Uniwersytet Moskiewski
1959 Segre.jpg Segrè, EmilioEmilio Segrè[92] Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley „Za odkrycie antyprotonu”
Owen Chamberlain.jpg Chamberlain, OwenOwen Chamberlain[93] Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley
1960 Donald Glaser.jpg Glaser, Donald ArthurDonald Arthur Glaser[94] Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley „Za wynalezienie komory pęcherzykowej”
1961 Robert Hofstadter.jpg Hofstadter, RobertRobert Hofstadter[95] Uniwersytet Stanforda „Za jego pionierskie badania rozpraszania elektronu w jądrach atomowych i dokonane na tej drodze odkrycia związane ze strukturą nukleonów”
Mossbauer.jpg Mößbauer, RudolfRudolf Mößbauer[96] Uniwersytet Techniczny w Monachium, Kalifornijski Instytut Techniczny „Za jego badania rezonansowej absorpcji promieniowania gamma i odkrycie w związku z tym efektu, który nosi jego imię”
1962 Landau.jpg Landau, LewLew Landau[97] Akademia Nauk ZSRR „Za jego pionierskie teorie dotyczące skondensowanej materii, a w szczególności ciekłego helu”
1963 Wigner.jpg Wigner, EugeneEugene Wigner[98] Uniwersytet w Princeton „Za wkład w teorię jądra atomowego i cząstek elementarnych, a szczególnie za odkrycie i zastosowanie w tych teoriach podstawowych zasad symetrii”
Maria Goeppert-Mayer.jpg Goeppert-Mayer, MariaMaria Goeppert-Mayer[99] Uniwersytet Kalifornijski „Za odkrycia związane z powłokowym modelem jąder atomowych”
Johannes Hans Daniel Jensen (1907–1973).jpg Jensen, J. Hans D.J. Hans D. Jensen[100] Uniwersytet w Heidelbergu
1964 Charles Hard Townes-Nibib-2007-retouched.jpg Townes, CharlesCharles Townes[101] Instytut Techniczny Massachusetts „Za fundamentalne prace w dziedzinie elektroniki kwantowej, które doprowadziły do skonstruowania oscylatorów i wzmacniaczy bazujących na zasadzie działania masera i lasera”
Basov.jpg Basow, NikołajNikołaj Basow[102] Instytut Fizyczny im. P.N. Lebiediewa Akademii Nauk ZSRR
Aleksandr Prokhorov.jpg Prochorow, AleksandrAleksandr Prochorow[103] Instytut Fizyczny im. P.N. Lebiediewa Akademii Nauk ZSRR
1965 Tomonaga.jpg Tomonaga, Shin’ichirōShin’ichirō Tomonaga[104] Uniwersytet w Tsukubie „Za ich fundamentalne prace z dziedziny elektrodynamiki kwantowej, które wywarły duży wpływ na fizykę cząstek elementarnych”
Schwinger.jpg Schwinger, JulianJulian Schwinger[105] Uniwersytet Harvarda
Feynman at Los Alamos.jpg Feynman, RichardRichard Feynman[106] Kalifornijski Instytut Techniczny
1966 Kastler.jpg Kastler, AlfredAlfred Kastler[107] École normale supérieure w Paryżu „Za odkrycie i rozwój optycznych metod badania rezonansu Hertza w atomach”
1967 Hans Bethe.jpg Bethe, HansHans Bethe[108] Uniwersytet Cornella „Za jego wkład do teorii reakcji jądrowych, a w szczególności za odkrycia związane z wytwarzaniem energii w gwiazdach”
1968 LWA Picture Final.jpg Alvarez, Luis WalterLuis Walter Alvarez[109] Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley „Za decydujący wkład w fizykę cząstek elementarnych, w szczególności za odkrycie wielkiej liczby stanów rezonansowych, co było możliwe dzięki rozwinięciu techniki korzystania z pęcherzykowej komory wodorowej i analizy danych”
1969 Murray Gell-Mann.jpg Gell-Mann, MurrayMurray Gell-Mann[110] Kalifornijski Instytut Techniczny „Za jego wkład i odkrycia związane z fizyką cząstek elementarnych i ich oddziaływań”
1970 YoungAlfven.jpg Alfvén, HannesHannes Alfvén[111] Politechnika Królewska „Za fundamentalne prace i odkrycia w dziedzinie magnetohydrodynamiki i ich owocne zastosowania do różnych działów fizyki plazmy”
Louis Neel 1970.jpg Néel, LouisLouis Néel[112] Centre national de la recherche scientifique „Za fundamentalne prace i odkrycia związane z antyferromagnetyzmem i ferrimagnetyzmem, które doprowadziły do ważnych zastosowań w fizyce ciała stałego”
1971 Dennis Gabor 1971b.jpg Gabor, DennisDennis Gabor[113] Imperial College London „Za wynalezienie i rozwój metody holograficznej”
1972 Bardeen.jpg Bardeen, JohnJohn Bardeen[14] Uniwersytet Illinois w Urbanie i Champaign „Za ich wspólne opracowanie teorii nadprzewodnictwa zwanej zwykle teorią BCS”
Nobel Laureate Leon Cooper in 2007.jpg Cooper, LeonLeon Cooper[114] Uniwersytet Browna
John Robert Schrieffer.jpg Schrieffer, John RobertJohn Robert Schrieffer[115] Uniwersytet Pensylwanii
1973 Leo Esaki 1959.jpg Esaki, LeoLeo Esaki[116] Thomas J. Watson Research Center „Za ich empiryczne odkrycie zjawiska tunelowania w półprzewodnikach i nadprzewodnikach”
Ivar Giaever.jpg Giaever, IvarIvar Giaever[117] General Electric
Brian Josephson, March 2004.jpg Josephson, Brian DavidBrian David Josephson[118] Uniwersytet w Cambridge „Za teoretyczne przewidzenie własności prądu nadprzewodnictwa płynącego przez barierę tunelową, w szczególności tych zjawisk, które są znane jako efekty Josephsona”
1974 Ryle, MartinMartin Ryle[119] Uniwersytet w Cambridge „Za ich pionierskie badania w dziedzinie radioastrofizyki: Ryle za jego obserwacje i wynalazki, w szczególności techniki syntezy aparatury, Hewish za jego decydującą rolę w odkryciu pulsarów”
Hewish, AntonyAntony Hewish[120] Uniwersytet w Cambridge
1975 Aage Bohr.jpg Bohr, Aage NielsAage Niels Bohr[121] Instytut Nielsa Bohra „Za odkrycie związku pomiędzy ruchem kolektywnym i ruchem jednocząstkowym w jądrze atomowym i rozwinięcie teorii budowy jąder atomowych oparte na tym związku”
Mottelson,Ben 1963 Kopenhagen.jpg Mottelson, BenjaminBenjamin Mottelson[122] Nordic Institute for Theoretical Physics
James Rainwater 2.jpg Rainwater, JamesJames Rainwater[123] Uniwersytet Columbia
1976 Burton Richter - charm quark.jpg Richter, BurtonBurton Richter[124] Stanford Linear Accelerator Center „Za ich odkrycie ważnej, podstawowej cząstki elementarnej”
Samuel ting 10-19-10.jpg Ting, SamuelSamuel Ting[125] Instytut Techniczny Massachusetts
1977 Andersonphoto.jpg Anderson, Philip WarrenPhilip Warren Anderson[126] Bell Labs „Za fundamentalne badania teoretyczne struktury elektronowej układów magnetycznych i nieuporządkowanych”
Mott,Nevill Francis 1952 London.jpg Mott, Nevill FrancisNevill Francis Mott[127] Uniwersytet w Cambridge
JH van Vleck 1974.jpg van Vleck, John HasbrouckJohn Hasbrouck van Vleck[128] Uniwersytet Harvarda
1978 Pyotr L Kapitsa Russian physicist 1964.jpg Kapica, PiotrPiotr Kapica[129] Instytut Problemów Fizycznych Akademii Nauk ZSRR „Za podstawowe badania i odkrycia w dziedzinie fizyki niskich temperatur”
Arno Penzias.jpg Penzias, ArnoArno Penzias[130] Bell Labs „Za odkrycie kosmicznego mikrofalowego promieniowania tła”
Wilson penzias200.jpg Wilson, Robert WoodrowRobert Woodrow Wilson[131] Bell Labs
1979 Sheldon Glashow at Harvard cropped.jpg Glashow, Sheldon LeeSheldon Lee Glashow[132] Uniwersytet Harvarda „Za prace nad jednolitą teorią wzajemnego słabego i elektromagnetycznego oddziaływania cząstek elementarnych”
Abdus Salam 1987.jpg Salam, AbdusAbdus Salam[133] International Centre for Theoretical Physics
Steven weinberg 2010.jpg Weinberg, StevenSteven Weinberg[134] Uniwersytet Harvarda
1980 James-cronin.jpg Cronin, JamesJames Cronin[135] University of Chicago „Za odkrycie naruszania jednej z fundamentalnych zasad symetrii w rozpadach neutralnych mezonów K”
Val Fitch.jpg Fitch, ValVal Fitch[136] Uniwersytet w Princeton
1981 Nicolaas Bloembergen 1981.jpg Bloembergen, NicolaasNicolaas Bloembergen[137] Uniwersytet Harvarda „Za ich wkład w rozwój spektroskopii laserowej”
Artur Schawlow, Stanford University.jpg Schawlow, Arthur LeonardArthur Leonard Schawlow[138] Uniwersytet Stanforda
Kai Manne Börje Siegbahn 2.jpg Siegbahn, Kai M.Kai M. Siegbahn[139] Uniwersytet w Uppsali „Za jego wkład w rozwój spektroskopii elektronowej wysokiej rozdzielczości”
1982 Wilson, Kenneth G.Kenneth G. Wilson[140] Uniwersytet Cornella „Za jego teorię zjawisk krytycznych w przejściach fazowych”
1983 Chandrasekhar, SubrahmanyanSubrahmanyan Chandrasekhar[141] University of Chicago „Za jego badania teoretyczne procesów fizycznych istotnych dla struktury i ewolucji gwiazd”
William A. Fowler Los Alamos ID.png Fowler, WilliamWilliam Fowler[142] Kalifornijski Instytut Techniczny „Za jego badania teoretyczne i doświadczalne reakcji jądrowych ważnych dla powstania pierwiastków we Wszechświecie”
1984 Carlo Rubbia 2012.jpg Rubbia, CarloCarlo Rubbia[143] CERN „Za decydujący wkład do wielkiego projektu prowadzącego do odkrycia cząstek W i Z”
van der Meer, SimonSimon van der Meer[144] CERN
1985 Klaus von Klitzing 2015.jpg von Klitzing, KlausKlaus von Klitzing[145] Instytut Maxa Plancka „Za odkrycie kwantowego efektu Halla”
1986 Ruska, ErnstErnst Ruska[146] Towarzystwo Maxa Plancka „Za jego podstawowe prace z optyki elektronowej i projekt pierwszego mikroskopu elektronowego”
Gerd Binnig sw.jpg Binnig, GerdGerd Binnig[147] IBM Zurich Research Laboratory „Za ich projekt skaningowego mikroskopu tunelowego”
Rohrer.jpg Rohrer, HeinrichHeinrich Rohrer[148] IBM Zurich Research Laboratory
1987 Georg Bednorz speaking at the groundbreaking of the new IBM and ETH Zurich Nanotech Exploratory Technology Lab.jpg Bednorz, Johannes GeorgJohannes Georg Bednorz[149] IBM Zurich Research Laboratory „Za postęp w odkryciu nadprzewodnictwa materiałów ceramicznych”
Karl Alexander Mueller.jpg Müller, Karl AlexanderKarl Alexander Müller[150] IBM Zurich Research Laboratory
1988 Leon M. Lederman.jpg Lederman, LeonLeon Lederman[151] Fermilab „Za metodę wiązki neutrinowej i przedstawienie dubletowej struktury leptonów poprzez odkrycie neutrina mionowego”
Schwartz, MelvinMelvin Schwartz[152] Digital Pathways
Jack-Steinberger-2008.JPG Steinberger, JackJack Steinberger[153] CERN
1989 Norman Foster Ramsey 1970 (cropped).jpg Ramsey, Norman F.Norman F. Ramsey[154] Uniwersytet Harvarda „Za wynalezienie metody oscylacyjnych pól i ich użycie w maserach wodorowych i zegarach atomowych”
Dehmelt, Hans GeorgHans Georg Dehmelt[155] University of Washington „Za rozwój techniki pułapek jonowych”
Paul, WolfgangWolfgang Paul[156] Uniwersytet Fryderyka Wilhelma w Bonn
1990 Physics Nobel laureate Jerry Friedman, 2016.jpg Friedman, Jerome I.Jerome I. Friedman[157] Instytut Techniczny Massachusetts „Za pionierskie badania dotyczące głęboko nieelastycznego rozpraszania elektronów na protonach i związanych neutronach, co miało istotny wpływ na rozwój modelu kwarkowego w fizyce cząstek”
Henry Kendall by Tom Frost crop.jpg Kendall, HenryHenry Kendall[158] Instytut Techniczny Massachusetts
Richard E. Taylor.jpg Taylor, Richard E.Richard E. Taylor[159] Uniwersytet Stanforda
1991 Pierre-Gilles crop.jpg de Gennes, Pierre-GillesPierre-Gilles de Gennes[160] Collège de France „Za odkrycie, że metody rozwinięte przy badaniu zjawisk uporządkowania w prostych układach mogą być uogólnione do bardziej złożonych form materii, na przykład ciekłych kryształów i polimerów”
1992 CHARPAK Georges-24x50-2005 cropped.JPG Charpak, GeorgesGeorges Charpak[161] École supérieure de physique et de chimie industrielles de la ville de Paris „Za wynalezienie i rozwój detektorów cząstek, a zwłaszcza wielodrutowej komory proporcjonalnej”
1993 Russell Alan Hulse.jpg Hulse, Russell AlanRussell Alan Hulse[162] Uniwersytet w Princeton „Za odkrycie nowego typu pulsarów, które otworzyło nowe możliwości badania grawitacji”
2008JosephTaylor.jpg Taylor Jr., Joseph H.Joseph H. Taylor Jr.[163] Uniwersytet w Princeton
1994 Bertram Brockhouse.jpg Brockhouse, BertramBertram Brockhouse[164] Uniwersytet McMastera „Za rozwinięcie spektroskopii neutronowej”
HD.3F.113 (10347363986).jpg Shull, CliffordClifford Shull[165] Instytut Techniczny Massachusetts „Za rozwinięcie techniki dyfrakcji neutronowej”
1995 Martin Perl - tau.jpg Perl, MartinMartin Perl[166] Uniwersytet Stanforda „Za odkrycie leptonu tau”
Frederick Reines.jpg Reines, FrederickFrederick Reines[167] Uniwersytet Kalifornijski w Irvine „Za detekcję neutrina”
1996 Nobel Laureate David Morris Lee in 2007.jpg Lee, David M.David M. Lee[168] Uniwersytet Cornella „Za odkrycie nadciekłości w izotopie helu-3”
Douglas Osheroff NSF.jpg Osheroff, Douglas D.Douglas D. Osheroff[169] Uniwersytet Stanforda
Robert Coleman Richardson.jpg Richardson, Robert C.Robert C. Richardson[170] Uniwersytet Cornella
1997 Steven Chu official portrait headshot.jpg Chu, StevenSteven Chu[171] Uniwersytet Stanforda „Za rozwój metod chłodzenia i pułapkowania atomów laserem”
Claude Cohen-Tannoudji.JPG Cohen-Tannoudji, ClaudeClaude Cohen-Tannoudji[172] Collège de France
William D. Phillips.jpg Phillips, William D.William D. Phillips[173] National Institute of Standards and Technology
1998 Robert Laughlin, Stanford University.jpg Laughlin, Robert B.Robert B. Laughlin[174] Uniwersytet Stanforda „Za odkrycie cieczy kwantowej ze wzbudzeniami o ładunku ułamkowym”
Horst Störmer cropped.jpg Störmer, HorstHorst Störmer[175] Uniwersytet Columbia
Tsui, Daniel C.Daniel C. Tsui[176] Uniwersytet w Princeton
1999 Gerard 't Hooft.jpg Hooft, Gerardus ’tGerardus ’t Hooft[177] Uniwersytet w Utrechcie „Za wyjaśnienie kwantowej struktury oddziaływań elektrosłabych”
Martinus Veltman.jpg Veltman, Martinus J.G.Martinus J.G. Veltman[f][178] Uniwersytet Michigan
2000 Zhores Alferov.jpg Ałfiorow, ŻoresŻores Ałfiorow[179] Instytut Fizyko-Techniczny imienia A.F. Ioffego „Za osiągnięcia w dziedzinie półprzewodników heterostrukturalnych”
Herbert Kroemer.jpg Kroemer, HerbertHerbert Kroemer[180] Uniwersytet Kalifornijski w Santa Barbara
Kilby, JackJack Kilby[181] Texas Instruments „Za jego wkład w wynalezienie układu scalonego”
2001 Physics Nobel Laureate Eric Allin Cornell, in June of 2015.jpg Cornell, EricEric Cornell[182] Uniwersytet Kolorado „Za uzyskanie nowego stanu materii, tzw. kondensatu Bosego-Einsteina, oraz za przeprowadzenie doświadczeń nad zbadaniem jego właściwości”
Carl Wieman.jpg
 Wieman, CarlCarl Wieman[183] Uniwersytet Kolorado
Ketterle.jpg Ketterle, WolfgangWolfgang Ketterle[184] Instytut Techniczny Massachusetts
2002 Raymond Davis, Jr 2001.jpg Davis, RaymondRaymond Davis[185] Uniwersytet Pensylwanii „Za wkład w rozwój astrofizyki, w szczególności za detekcję neutrin kosmicznych”
Masatoshi Koshiba 2002.jpg Koshiba, MasatoshiMasatoshi Koshiba[186] Uniwersytet Tokijski
RiccardoGiacconi.jpg Giacconi, RiccardoRiccardo Giacconi[187] Associated Universities, Inc „Za wkład w rozwój astrofizyki, który doprowadził do odkrycia kosmicznego źródła promieniowania rentgenowskiego”
2003 AA Abrikosov ANL1.jpg Abrikosow, AleksiejAleksiej Abrikosow[188] Argonne National Laboratory „Za pionierski wkład w rozwój teorii nadprzewodnictwa i nadciekłości”
Ginzburg in MSU opaque.jpg Ginzburg, WitalijWitalij Ginzburg[189] Instytut Fizyczny im. P.N. Lebiediewa Rosyjskiej Akademii Nauk
Nobel Laureate Sir Anthony James Leggett in 2007.jpg Leggett, Anthony JamesAnthony James Leggett[190] Uniwersytet Illinois w Urbanie i Champaign
2004 David Gross LANL.jpg Gross, DavidDavid Gross[191] University of California, Santa Barbara „Za opracowanie teorii asymptotycznej swobody w silnych oddziaływaniach między cząstkami elementarnymi”
Politzer, Hugh DavidHugh David Politzer[192] Kalifornijski Instytut Techniczny
Nobel Laureate Frank Wilczek 2007.jpg Wilczek, FrankFrank Wilczek[193] Instytut Techniczny Massachusetts
2005 Roy Glauber Dec 10 2005.jpg Glauber, RoyRoy Glauber[194] Uniwersytet Harvarda „Za jego wkład w kwantową teorię koherencji optycznej”
John L. Hall.jpg Hall, John L.John L. Hall[195] Uniwersytet Kolorado „Za wkład w rozwój precyzyjnej spektroskopii laserowej”
Theodor W Haensch.jpg Hänsch, TheodorTheodor Hänsch[196] Towarzystwo Maxa Plancka
2006 John-C-Mather5.jpg Mather, John C.John C. Mather[197] Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda „Za odkrycie, że kosmiczne mikrofalowe promieniowanie tła ma postać promieniowania ciała doskonale czarnego i za odkrycie anizotropii tego promieniowania”
George Smoot crop.jpg Smoot, George F.George F. Smoot[198] Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley
2007 Albert Fert 0109.jpg Fert, AlbertAlbert Fert[199] Université Paris-Sud „Za odkrycie gigantycznego magnetooporu”
Peter Gruenberg 01.jpg Grünberg, PeterPeter Grünberg[200] Forschungszentrum Jülich
2008 YoichiroNambu.jpg Nambu, YoichiroYoichiro Nambu[201] University of Chicago „Za odkrycie mechanizmu spontanicznego złamania symetrii w fizyce subatomowej”
Mkobayashi.jpg Kobayashi, MakotoMakoto Kobayashi[202] Laboratorium Wysokich Energii „Za odkrycie podstaw złamania symetrii co umożliwiło przewidzenie istnienia co najmniej trzech rodzin kwarków”
Masukawa.jpg Masukawa, ToshihideToshihide Masukawa[203] Uniwersytet Kiotyjski
2009 Charles K. Kao cropped 2.jpg Kao, Charles K.Charles K. Kao[204] Standard Telephones and Cables „Za odkrycie sposobu transmisji światła poprzez włókna optyczne”
Nobel Prize 2009-Press Conference KVA-23.jpg Boyle, Willard S.Willard S. Boyle[205] Bell Labs „Za opracowanie półprzewodnikowego obwodu obrazującego – sensora CCD”
Nobel Prize 2009-Press Conference KVA-27.jpg Smith, George E.George E. Smith[206] Bell Labs
2010 Geim.jpg Gejm, AndriejAndriej Gejm[207] Uniwersytet Manchesterski „Za przełomowe badania nad grafenem”
Konstantin Novoselov at MIPT.jpg Nowosiołow, KonstantinKonstantin Nowosiołow[208] Uniwersytet Manchesterski
2011 Nobel Prize 2011-Press Conference KVA-DSC 7744.jpg Perlmutter, SaulSaul Perlmutter[209] Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley „Za odkrycie przyspieszającej ekspansji Wszechświata poprzez obserwacje odległych supernowych”
Nobel Prize 2011-Press Conference KVA-DSC 7764.jpg Riess, AdamAdam Riess[210] Johns Hopkins University
Brian Schmidt.jpg Schmidt, BrianBrian Schmidt[211] Australijski Uniwersytet Narodowy
2012 Serge Haroche - Théâtre de la Commune d'Aubervilliers - 4 mai 2009.jpg Haroche, SergeSerge Haroche[212] Collège de France „Za przełomowe eksperymentalne metody, które umożliwiają pomiar i manipulację pojedynczych układów kwantowych”
David Wineland 2008crop.jpg Wineland, DavidDavid Wineland[213] Uniwersytet Kolorado
2013 Francois Englert.jpg Englert, FrançoisFrançois Englert[214] Université Libre de Bruxelles „Za teoretyczne odkrycie mechanizmu, który pomaga nam zrozumieć pochodzenie masy cząstek subatomowych, co zostało niedawno potwierdzone dzięki odkryciu postulowanej cząstki elementarnej podczas eksperymentów ATLAS i CMS przeprowadzonych w Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN”
Higgs, Peter (1929)3.jpg Higgs, PeterPeter Higgs[215] Uniwersytet Edynburski
2014 Isamu Akasaki 201111.jpg Akasaki, IsamuIsamu Akasaki[216] Uniwersytet Meiji
Nagoya University 		„Za wynalezienie efektywnej niebieskiej diody elektroluminescencyjnej, która może być źródłem jasnego i energooszczędnego światła białego”
Hiroshi Amano 20141211.jpg Amano, HiroshiHiroshi Amano[217] Nagoya University
Professor Shuji Nakamura (Cropped).jpg Nakamura, ShūjiShūji Nakamura[218] Uniwersytet Kalifornijski w Santa Barbara
2015 Takaaki Kajita 5171-2015.jpg Kajita, TakaakiTakaaki Kajita[219] Uniwersytet Tokijski „Za odkrycie oscylacji neutrin, co dowodzi, że mają one masę”[g][220][221]
Arthur B. McDonald 5198-2015.jpg McDonald, Arthur B.Arthur B. McDonald[222] Uniwersytet Królowej
2016 DavidThouless 1995 UW.jpg Thouless, David J.David J. Thouless[223] University of Washington „Za teoretyczne odkrycia w dziedzinie topologicznych przejść fazowych i topologicznych faz materii”
Duncan Haldane.jpg Haldane, DuncanDuncan Haldane[223] Uniwersytet w Princeton
Jkosterl.jpg Kosterlitz, John M.John M. Kosterlitz[223] Uniwersytet Browna
2017 Rainer Weiss - December 2006.jpg Weiss, RainerRainer Weiss[224] Instytut Techniczny Massachusetts „Za decydujący wkład w detektor LIGO i zaobserwowanie fal grawitacyjnych”
05-0367-92D.hr.jpg Barish, BarryBarry Barish[224] Caltech
Kip Thorne at Caltech.jpg Thorne, KipKip Thorne[224] Caltech
2018 Arthur Ashkin EM1B5678 (44417135450).jpg Ashkin, ArthurArthur Ashkin[225] Bell Labs „Za pęsety optyczne i ich zastosowanie w systemach biologicznych”
Gérard Mourou (cropped).jpg Mourou, GérardGérard Mourou[225] École polytechnique / Uniwersytet Michigan „Za metodę generowania bardzo intensywnych i ultrakrótkich pulsów optycznych”
Donna Strickland, OSA Holiday Party 2012.jpg Strickland, DonnaDonna Strickland[225] Uniwersytet w Waterloo
2019 Jim Peebles (cropped 2).jpg Peebles, JamesJames Peebles[226] Uniwersytet w Princeton „Za teoretyczne odkrycia w kosmologii fizycznej”
Michel Mayor, 2012 (cropped).jpg Mayor, MichelMichel Mayor[226] Uniwersytet Genewski „Za odkrycie egzoplanety orbitującej wokół gwiazd typu słonecznego”
Didier Queloz at the ESO 50th Anniversary Gala Event - 01.jpg Queloz, DidierDidier Queloz[226] Uniwersytet Genewski/Uniwersytet w Cambridge
2020 Roger Penrose IMG 0059 (cropped).jpg Penrose, RogerRoger Penrose[227] Uniwersytet Oksfordzki „Za odkrycie, że tworzenie się czarnych dziur jest z pewnością przewidywane przez ogólną teorię względności”
Ghez, AndreaAndrea Ghez[227] Uniwersytet Kalifornijski „Za odkrycie supermasywnego obiektu kompaktowego w centrum naszej galaktyki”
Reinhard Genzel.jpg Genzel, ReinhardReinhard Genzel[227] Uniwersytet Kalifornijski/Instytut Fizyki Pozaziemskiej im. Maxa Plancka
2021 Crafoord Prize EM1B0732 (42329290061).jpg Manabe, SyukuroSyukuro Manabe[228] Uniwersytet Princeton „Za fizyczne modelowanie klimatu Ziemi, ilościowe określanie zmienności i wiarygodne przewidywanie globalnego ocieplenia”
Hasselmann, KlausKlaus Hasselmann[228] Instytut Meteorologii im. Maxa Plancka
Parisi giorgio.jpg Parisi, GiorgioGiorgio Parisi[228] Uniwersytet Rzymski „La Sapienza” „Za odkrycie wzajemnego oddziaływania nieporządku i fluktuacji w układach fizycznych od skali atomowej do planetarnej”
2022 Alain-Aspect-ForMemRS.jpg Aspect, AlainAlain Aspect[229] Université Paris-Saclay i École polytechnique „Za eksperymenty ze splątanymi fotonami, ustalenie naruszenia nierówności Bella i pionierską informatykę kwantową”
JohnClauser.jpg Clauser, JohnJohn Clauser[229] J. F. Clauser and Associates
A. Zeilinger (cropped).jpg Zeilinger, AntonAnton Zeilinger[229] Uniwersytet Wiedeński
Rok Wyróżniony Afiliacja Uzasadnienie

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Uczyńmy życie lepszym przez naukę i sztukę, Eneida, księga VI, werset 663.
  2. ↑ If none of the works under consideration is found to be of the importance indicated in the first paragraph, the prize money shall be reserved until the following year. If, even then, the prize cannot be awarded, the amount shall be added to the Foundation’s restricted funds.
  3. ↑ Odebrał nagrodę rok później, w 1922.
  4. ↑ Odebrał nagrodę rok później, w 1929.
  5. ↑ Odebrał nagrodę rok później, w 1933.
  6. ↑ W chwili ogłoszenia nominacji był na emeryturze.
  7. ↑ W rzeczywistości w eksperymencie prowadzonym przez Arthura McDonalda zaobserwowano efekt Mikheyeva–Smirnova–Wolfensteina, a nie oscylacje neutrin.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Nobelprize.org: Alfred Nobel’s Will. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-18)]. (ang.).
  2. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Foundation. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-12-20]. (ang.).
  3. ↑ a b Nobelprize.org: The Nobel Committee for Physics. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-12-20]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f Nobelprize.org: Nomination and Selection of Physics Laureates. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-12-20]. (ang.).
  5. ↑ a b c Nobelprize.org: The Nobel Prize Award Ceremonies and Banquest. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-12-20]. (ang.).
  6. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Medal for Physics and Chemistry. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-12-20]. (ang.).
  7. ↑ Birgitta Lemmel, Nobelprize.org: The Nobel Diplomas. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-12-20]. (ang.).
  8. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Prize Amounts. Nobel Media AB 2013, 2013-11-16. [dostęp 2018-06-15]. (ang.).
  9. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Prize Amounts 1901-2017. Nobel Media AB 2013, 2013-11-16. [dostęp 2018-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-15)]. (ang.).
  10. ↑ The Nobel Prize in Physics. nobelprize.org. [dostęp 2019-10-15]. (ang.).
  11. ↑ a b c d e f Facts on the Nobel Prize in Physics. nobelprize.org. [dostęp 2019-10-15]. (ang.).
  12. ↑ Nobel Prize awarded women. nobelprize.org, 2018-10-02. [dostęp 2018-10-03]. (ang.).
  13. ↑ a b Nobelprize.org: John Bardeen- Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  14. ↑ a b Nobelprize.org: John Bardeen – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  15. ↑ a b Nobelprize.org: Lawrence Bragg – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  16. ↑ Nobelprize.org: All Nobel Prizes in Physics. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-21]. (ang.).
  17. ↑ Nobelprize.org: Wilhelm Conrad Röntgen – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  18. ↑ Nobelprize.org: Hendrik A. Lorentz – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  19. ↑ Nobelprize.org: Pieter Zeeman – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  20. ↑ Nobelprize.org: Henri Becquerel – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  21. ↑ Nobelprize.org: Pierre Curie – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  22. ↑ Nobelprize.org: Marie Curie – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  23. ↑ Nobelprize.org: Lord Rayleigh – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  24. ↑ Nobelprize.org: Philipp Lenard – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  25. ↑ Nobelprize.org: J.J. Thomson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  26. ↑ Nobelprize.org: Albert A. Michelson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  27. ↑ Nobelprize.org: Gabriel Lippmann – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  28. ↑ Nobelprize.org: Ferdinand Braun – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  29. ↑ Nobelprize.org: Guglielmo Marconi – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  30. ↑ Nobelprize.org: Johannes Diderik van der Waals – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  31. ↑ Nobelprize.org: Wilhelm Wien – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  32. ↑ Nobelprize.org: Gustaf Dalén – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  33. ↑ Nobelprize.org: Heike Kamerlingh Onnes – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  34. ↑ Nobelprize.org: Max von Laue – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  35. ↑ Nobelprize.org: William Bragg – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  36. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Prize in Physics 1916. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  37. ↑ Nobelprize.org: Charles Glover Barkla – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  38. ↑ Nobelprize.org: Max Planck – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  39. ↑ Nobelprize.org: Johannes Stark – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  40. ↑ Nobelprize.org: Charles Edouard Guillaume – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  41. ↑ Nobelprize.org: Albert Einstein – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  42. ↑ Nobelprize.org: Niels Bohr – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  43. ↑ Nobelprize.org: Robert A. Millikan – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  44. ↑ Nobelprize.org: Manne Siegbahn – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  45. ↑ Nobelprize.org: James Franck – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  46. ↑ Nobelprize.org: Gustav Hertz – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  47. ↑ Nobelprize.org: Jean Baptiste Perrin – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  48. ↑ Nobelprize.org: Arthur H. Compton – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  49. ↑ Nobelprize.org: C.T.R. Wilson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  50. ↑ Nobelprize.org: Owen Willans Richardson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  51. ↑ Nobelprize.org: Louis de Broglie – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  52. ↑ Nobelprize.org: Sir Venkata Raman – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  53. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Prize in Physics 1931. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  54. ↑ Nobelprize.org: Werner Heisenberg – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  55. ↑ Nobelprize.org: Erwin Schrödinger – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  56. ↑ Nobelprize.org: Paul A.M. Dirac – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  57. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Prize in Physics 1934. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  58. ↑ Nobelprize.org: James Chadwick – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  59. ↑ Nobelprize.org: Victor F. Hes – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  60. ↑ Nobelprize.org: Carl D. Anderson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  61. ↑ Nobelprize.org: Clinton Davisson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  62. ↑ Nobelprize.org: George Paget Thomson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  63. ↑ Nobelprize.org: Enrico Fermi – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  64. ↑ Nobelprize.org: Ernest Lawrence – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  65. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Prize in Physics 1940. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  66. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Prize in Physics 1941. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  67. ↑ Nobelprize.org: The Nobel Prize in Physics 1942. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  68. ↑ Nobelprize.org: Otto Stern – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  69. ↑ Nobelprize.org: Isidor Isaac Rabi – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  70. ↑ Nobelprize.org: Wolfgang Pauli – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  71. ↑ Nobelprize.org: Percy W. Bridgman – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  72. ↑ Nobelprize.org: Edward V. Appleton – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  73. ↑ Nobelprize.org: Patrick M.S. Blackett – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  74. ↑ Nobelprize.org: Hideki Yukawa – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  75. ↑ Nobelprize.org: Cecil Powell – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  76. ↑ Nobelprize.org: John Cockcroft – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  77. ↑ Nobelprize.org: Ernest T.S. Walton – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  78. ↑ Nobelprize.org: Felix Bloch – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  79. ↑ Nobelprize.org: E. M. Purcell – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  80. ↑ Nobelprize.org: Frits Zernike – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  81. ↑ Nobelprize.org: Max Born – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  82. ↑ Nobelprize.org: Walther Bothe – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  83. ↑ Nobelprize.org: Willis E. Lamb – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  84. ↑ Nobelprize.org: Polykarp Kusch – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  85. ↑ Nobelprize.org: Walter H. Brattain – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  86. ↑ Nobelprize.org: William B. Shockley – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  87. ↑ Nobelprize.org: Chen Ning Yang – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  88. ↑ Nobelprize.org: Tsung-Dao Lee – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  89. ↑ Nobelprize.org: Pavel A. Cherenkov – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  90. ↑ Nobelprize.org: Il´ja M. Frank – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  91. ↑ Nobelprize.org: Igor Y. Tamm – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  92. ↑ Nobelprize.org: Emilio Segrè – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  93. ↑ Nobelprize.org: Owen Chamberlain – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  94. ↑ Nobelprize.org: Donald A. Glaser – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  95. ↑ Nobelprize.org: Robert Hofstadter – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  96. ↑ Nobelprize.org: Rudolf Mössbauer – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  97. ↑ Nobelprize.org: Lev Landau – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  98. ↑ Nobelprize.org: Eugene Wigner – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  99. ↑ Nobelprize.org: Maria Goeppert Mayer – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  100. ↑ Nobelprize.org: J. Hans D. Jensen – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  101. ↑ Nobelprize.org: Charles H. Townes – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  102. ↑ Nobelprize.org: Nicolay G. Basov – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  103. ↑ Nobelprize.org: Aleksandr M. Prokhorov – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  104. ↑ Nobelprize.org: Sin-Itiro Tomonaga- Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  105. ↑ Nobelprize.org: Julian Schwinger – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-29]. (ang.).
  106. ↑ Nobelprize.org: Richard P. Feynman – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  107. ↑ Nobelprize.org: Alfred Kastler – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  108. ↑ Nobelprize.org: Hans Bethe – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  109. ↑ Nobelprize.org: Luis Alvarez – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  110. ↑ Nobelprize.org: Murray Gell-Mann – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  111. ↑ Nobelprize.org: Hannes Alfvén – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  112. ↑ Nobelprize.org: Louis Néel – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  113. ↑ Nobelprize.org: Dennis Gabor – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  114. ↑ Nobelprize.org: Leon N. Cooper – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  115. ↑ Nobelprize.org: Robert Schrieffer – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  116. ↑ Nobelprize.org: Leo Esaki – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  117. ↑ Nobelprize.org: Ivar Giaever – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  118. ↑ Nobelprize.org: Brian D. Josephson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  119. ↑ Nobelprize.org: Martin Ryle – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  120. ↑ Nobelprize.org: Antony Hewish – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  121. ↑ Nobelprize.org: Aage N. Bohr – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  122. ↑ Nobelprize.org: Ben R. Mottelson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  123. ↑ Nobelprize.org: James Rainwater – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  124. ↑ Nobelprize.org: Burton Richter- Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  125. ↑ Nobelprize.org: Samuel C.C. Ting – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  126. ↑ Nobelprize.org: Philip W. Anderson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  127. ↑ Nobelprize.org: Sir Nevill F. Mott – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  128. ↑ Nobelprize.org: John H. van Vleck – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  129. ↑ Nobelprize.org: Pyotr Kapitsa – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  130. ↑ Nobelprize.org: Arno Penzias – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  131. ↑ Nobelprize.org: Robert Woodrow Wilson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  132. ↑ Nobelprize.org: Sheldon Glashow – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  133. ↑ Nobelprize.org: Abdus Salam – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  134. ↑ Nobelprize.org: Steven Weinberg – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  135. ↑ Nobelprize.org: James Cronin – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  136. ↑ Nobelprize.org: Val Fitch – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  137. ↑ Nobelprize.org: Nicolaas Bloembergen – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  138. ↑ Nobelprize.org: Arthur L. Schawlow – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  139. ↑ Nobelprize.org: Kai M. Siegbahn – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  140. ↑ Nobelprize.org: Kenneth G. Wilson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  141. ↑ Nobelprize.org: Subrahmanyan Chandrasekhar – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  142. ↑ Nobelprize.org: William A. Fowle – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  143. ↑ Nobelprize.org: Carlo Rubbia – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  144. ↑ Nobelprize.org: Simon van der Meer – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  145. ↑ Nobelprize.org: Klaus von Klitzing – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  146. ↑ Nobelprize.org: Ernst Ruska – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  147. ↑ Nobelprize.org: Gerd Binning – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  148. ↑ Nobelprize.org: Heinrich Rohrer – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  149. ↑ Nobelprize.org: J. Georg Bednorz – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  150. ↑ Nobelprize.org: K. Alex Müller – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  151. ↑ Nobelprize.org: Leon M. Lederman – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  152. ↑ Nobelprize.org: Melvin Schwartz – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  153. ↑ Nobelprize.org: Jack Steinberger – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  154. ↑ Nobelprize.org: Norman F. Ramsey – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  155. ↑ Nobelprize.org: Hans G. Dehmelt – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  156. ↑ Nobelprize.org: Wolfgang Paul – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  157. ↑ Nobelprize.org: Jerome I. Friedman – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  158. ↑ Nobelprize.org: Henry W. Kendall – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  159. ↑ Nobelprize.org: Richard E. Taylor – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  160. ↑ Nobelprize.org: Pierre-Gilles de Gennes – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  161. ↑ Nobelprize.org: Georges Charpak – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  162. ↑ Nobelprize.org: Russell A. Huls – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  163. ↑ Nobelprize.org: Joseph H. Taylor Jr – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  164. ↑ Nobelprize.org: Bertram N. Brockhouse – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  165. ↑ Nobelprize.org: Clifford G. Shull – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  166. ↑ Nobelprize.org: Martin L. Perl – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  167. ↑ Nobelprize.org: Frederick Reines – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  168. ↑ Nobelprize.org: David M. Lee – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  169. ↑ Nobelprize.org: Douglas D. Osheroff – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  170. ↑ Nobelprize.org: Robert C. Richardson – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  171. ↑ Nobelprize.org: Steven Chu – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  172. ↑ Nobelprize.org: Claude Cohen-Tannoudji – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  173. ↑ Nobelprize.org: William D. Phillips – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  174. ↑ Nobelprize.org: Robert B. Laughlin – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  175. ↑ Nobelprize.org: Horst L. Störmer – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  176. ↑ Nobelprize.org: Daniel C. Tsui – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  177. ↑ Nobelprize.org: Gerardus ’t Hooft – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  178. ↑ Nobelprize.org: Martinus J.G. Veltman – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  179. ↑ Nobelprize.org: Zhores I. Alferov – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  180. ↑ Nobelprize.org: Herbert Kroemer – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  181. ↑ Nobelprize.org: Jack S. Kilby – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  182. ↑ Nobelprize.org: Eric A. Cornell – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  183. ↑ Nobelprize.org: Carl E. Wieman – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  184. ↑ Nobelprize.org: Wolfgang Ketterle – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  185. ↑ Nobelprize.org: Raymond Davis Jr. – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  186. ↑ Nobelprize.org: Masatoshi Koshiba – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  187. ↑ Nobelprize.org: Riccardo Giacconi – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  188. ↑ Nobelprize.org: Alexei A. Abrikosov – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  189. ↑ Nobelprize.org: Vitaly L. Ginzburg – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  190. ↑ Nobelprize.org: Anthony J. Leggett – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  191. ↑ Nobelprize.org: David J. Gross – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  192. ↑ Nobelprize.org: H. David Politze – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  193. ↑ Nobelprize.org: Frank Wilczek – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  194. ↑ Nobelprize.org: Roy J. Glauber – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  195. ↑ Nobelprize.org: John L. Hall – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  196. ↑ Nobelprize.org: Theodor W. Hänsch – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  197. ↑ Nobelprize.org: John C. Mather – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  198. ↑ Nobelprize.org: George F. Smoot – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  199. ↑ Nobelprize.org: Albert Fert – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  200. ↑ Nobelprize.org: Peter Grünberg – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  201. ↑ Nobelprize.org: Yoichiro Nambu – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  202. ↑ Nobelprize.org: Makoto Kobayashi – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  203. ↑ Nobelprize.org: Toshihide Maskawa – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  204. ↑ Nobelprize.org: Charles K. Kao – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  205. ↑ Nobelprize.org: Willard S. Boyle – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  206. ↑ Nobelprize.org: George E. Smith – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  207. ↑ Nobelprize.org: Andre Geim – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  208. ↑ Nobelprize.org: Konstantin Novoselov – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  209. ↑ Nobelprize.org: Saul Perlmutter – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  210. ↑ Nobelprize.org: Adam G. Riess – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  211. ↑ Nobelprize.org: Brian P. Schmidt – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  212. ↑ Nobelprize.org: Serge Haroche – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  213. ↑ Nobelprize.org: David J. Winelan – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  214. ↑ Nobelprize.org: François Englert – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).
  215. ↑ Nobelprize.org: Peter W. Higgs – Facts. Nobel Media AB 2013. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).
  216. ↑ Nobelprize.org: Isamu Akasaki – Facts. Nobel Media AB 2014. [dostęp 2014-10-07]. (ang.).
  217. ↑ Nobelprize.org: Hiroshi Amano – Facts. Nobel Media AB 2014. [dostęp 2014-10-07]. (ang.).
  218. ↑ Nobelprize.org: Shuji Nakamura – Facts. Nobel Media AB 2014. [dostęp 2014-10-07]. (ang.).
  219. ↑ Nobelprize.org: Takaaki Kajita – Facts. Nobel Media AB 2014. [dostęp 2015-10-06]. (ang.).
  220. ↑ Alexei Yu. Smirnov, Solar neutrinos: Oscillations or No-oscillations?, „arXiv:hep-ph”, 8 września 2016, arXiv:1609.02386 (ang.).
  221. ↑ Adrian Cho: „Did the Nobel committee get the physics wrong?” Science, 14.12.2016.
  222. ↑ Nobelprize.org: Arthur B. McDonald – Facts. Nobel Media AB 2014. [dostęp 2015-10-06]. (ang.).
  223. ↑ a b c Press Release: The Nobel Prize in Physics 2016. Nobel Foundation, 2016-10-04. [dostęp 2016-10-04]. (ang.).
  224. ↑ a b c Press Release: The Nobel Prize in Physics 2017. Nobel Foundation, 2017-10-03. [dostęp 2017-10-03]. (ang.).
  225. ↑ a b c Press Release: The Nobel Prize in Physics 2018. Nobel Foundation, 2018-10-02. [dostęp 2018-10-02]. (ang.).
  226. ↑ a b c Press Release: The Nobel Prize in Physics 2019. Nobel Foundation, 2019-10-08. [dostęp 2019-10-08]. (ang.).
  227. ↑ a b c The Nobel Prize in Physics 2020, NobelPrize.org [dostęp 2020-10-06] (ang.).}
  228. ↑ a b c The Nobel Prize in Physics 2021, NobelPrize.org [dostęp 2021-10-05] (ang.).}
  229. ↑ a b c The Nobel Prize in Physics 2022, NobelPrize.org [dostęp 2022-10-04] (ang.).}

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Nagrody Nobla
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Laureaci_Nagrody_Nobla_w_dziedzinie_fizyki&oldid=70155031”