Olbia (kolonia grecka): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
dr. red.-meryt.
m Zmiana nazwy kategorii: Kategoria:Miasta starożytnej Grecji → Kategoria:Miasta w starożytnej Grecji (przy użyciu QRC)
Linia 41: Linia 41:
* [http://www.olbio.org/ Portal poświęcony wykopaliskom w Olbii – historia miasta, archeologia, zdjęcia] {{lang|ru}}
* [http://www.olbio.org/ Portal poświęcony wykopaliskom w Olbii – historia miasta, archeologia, zdjęcia] {{lang|ru}}


[[Kategoria:Miasta starożytnej Grecji]]
[[Kategoria:Miasta w starożytnej Grecji]]
[[Kategoria:Stanowiska archeologiczne na Ukrainie]]
[[Kategoria:Stanowiska archeologiczne na Ukrainie]]

Wersja z 10:36, 10 gru 2016

Olbia i inne kolonie greckie w północnej części Morza Czarnego (ok. 450 p.n.e.)

Olbia (stgr. Óλβια – szczęśliwa, bogata[1]), zwana też Olbią Pontyjską[2], znana także jako Olbiopolis, Borystenes[3] – kolonia grecka leżąca na północnym wybrzeżu Morza Czarnego w pobliżu ujść Bohu (stgr. Hypanis) i Dniepru (stgr. Borystenes), na południe od współczesnego Nikołajewa (w pobliżu dzisiejszej wsi Parutino).

Historia

Założona ok. 550 r. p.n.e. przez osadników z Miletu[4], w niedługim czasie stała się znacznym ośrodkiem handlu zbożem i rybami. W okresie największego rozkwitu w IV wieku p.n.e. w mieście otoczonym murami żyło do 40 tys. mieszkańców. Olbia bogaciła się głównie na pośrednictwie w handlu ze Scytami. W V w. p.n.e. odwiedził ją prawdopodobnie Herodot, a w 95 n.e. stoicki filozof Dion Chryzostom, który dał szczegółowy opis Olbii w Mowie borystynejskiej. W III wieku p.n.e. miasto zaczyna chylić się ku upadkowi wskutek pojawienia się na scytyjskich stepach Sarmatów, którzy przerwali regularne dostawy zboża, a samo miasto nękali najazdami. W II wieku p.n.e. pewien odłam scytyjskich plemion zajął Olbię dla odtworzenia korzystnych powiązań handlowych; następnie weszła w skład państwa Mitrydatesa Wielkiego. W 63 roku p.n.e.[5] wojska Geto-Daków zdobyły i zniszczyły miasto. Liczba ludności spadła do 3 tysięcy. Pod władaniem Rzymu Olbia powoli się odbudowywała, jednak nigdy nie wróciła do wcześniejszego rozkwitu. W III wieku n.e. została zdobyta przez Gotów, a w 370 n.e. przez Hunów.

Stater olbijski z głową Demeter i orłem unoszącym delfina

Miejscowe mennictwo

Świadectwem istotnej roli handlowej miasta w tym regionie są liczne monety pojawiające się już we wczesnym okresie jego istnienia. Początkowo sa nimi służące do prostej wymiany płacidła odlewane w kształcie ryby (tzw. delfinki), które później (VI/V w.) zastępują miedziane monety odlewane z wyobrażeniem na awersie głowy Ateny, Demeter lub tzw. gorgonejonu. Na rewersie noszą one przedstawienie najczęściej delfina bądź orła z delfinem w szponach. W połowie IV w. p.n.e. w Olbii wypuszczane są srebrne statery z podobnymi wyobrażeniami. Część monet ma uwidocznioną nazwę miasta w postaci OLBI lub OLBIO[politon] albo napisy ARIX, EMINAKO (imiona urzędników). Na podstawie bogatego materiału numizmatycznego można stwierdzić i prześledzić niemal dwustuletni rozwój mennictwa olbijskiego[6]. Jego badaniom wiele starań poświęcił A. Zograf, po nim P. Karyszkowski i W. Anochin, najnowszych ustaleń dokonał W. Nieczytajło[7].

Dzieje badań archeologicznych

Wykopaliska archeologiczne w Olbii zapoczątkowano w 1794 dzięki ustaleniom niemieckiego badacza i podróżnika P.S. von Pallasa. Istotne prace badawcze prowadził jednak dopiero w XIX wieku Aleksiej hr. Uwarow. Od 1902 do 1926 (z przerwą na lata I wojny światowej, rewolucji i wojny domowej) wykopaliska w Olbii przeprowadzał Borys Farmakowski. Później badaniami zajmowali się jego uczeń Ł. M. Sławin (w latach 1956-57 w wykopaliskach uczestniczyli polscy archeolodzy)[8] , A. N. Karasjowa, E. I. Lewi i inni.

Stwierdzono ślady osadnictwa od VI wieku p.n.e. do IV w. n.e.[9]. Odkryto pozostałości murów twierdzy z basztami obronnymi i podwójną bramą, agorę i świątynię dwóch bóstw (Apollina Delfickiego i Zeusa)[10]. W ostatnim dwudziestoleciu szczególne zasługi dla odtwarzania przeszłości miasta położyła A. S. Rusjajewa. Obecnie badania archeologiczne prowadzi tam S. D. Kriżicki[potrzebny przypis].

Przyczynki polskie

Pierwsze dostępne Polakom wiadomości o antycznym mieście zawarł Adam Naruszewicz w wydanej w 1787 r. pracy Tauryka, czyli wiadomości starożytne i późniejsze o stanie i mieszkańcach Krymu do naszych czasów. Wyjątkowo wiele miejsca poświęcił Olbii Józef Ignacy Kraszewski w ogłoszonych w 1845 Wspomnieniach z Odessy, Jedyssanu i Budżaku[11]. Pisarz trafnie zauważał: „Bez wątpienia była ona głównym targowiskiem, składała się z Greków i Greko-Scytów osiadłych tu i nieco zbarbaryzowanych... (...) Zapewne w ostatnich czasach egzystencji zmniejszona ludność grecka, która dawniej barbarzyńców ustraszała, zmniejszony handel, który szanować Olbiopolitów nakazywał dla własnego interesu, ułatwiły ostateczną zgubę osady.” O oglądanych zabytkach pisał: „W pomnikach sztuki olbijskiej znać oddalenie od Grecji... Co się tyczy sztuki, szczątki (...) dowodzą, że Olbiopolici nie zostali w tyle od kolonii greckich w Azji i Europie pod tym względem”[12].

Galeria

  1. ↑ Przymiotnik ’όλβιος ma również takie znaczenie w odniesieniu do dóbr materialnych (Słownik grecko-polski, Warszawa: PWN, 1962, t. III, s. 263n).
  2. ↑ W odróżnieniu od Olbii Galijskiej, kolonii Massalii w zachodniej części Morza Śródziemnego.
  3. ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z, Warszawa: PWN, 1988, s. 540.
  4. ↑ Słownik kultury antycznej (red. R. Kulesza), Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 360. Dlatego też zamieszkałym w niej obywatelom Miletu Olbia tradycyjnie zapewniała zwolnienie od podatków (N.G.L. Hammond: Dzieje Grecji, Warszawa: PIW, 1977, s. 153).
  5. ↑ Podawane są również daty 56 p.n.e. (Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z, dz. cyt., s. 540; Slovník antické kultury, Praha: Svoboda, 1974, s. 431) oraz 60 r. p.n.e. – zdobycie przez Burebistę (Словарь античности, dz. cyt., s. 395)
  6. ↑ А. Н. Зограф: Античные монеты, Мocквa: Издательство АН СССР, 1951, s. 121-145.
  7. ↑ В. В. Нечитайло: Каталог античных монет Ольбии – VI в. до н.э.- III в. н.э., Киев 2000.
  8. ↑ Od Fanagorii do Apollonii, dz. cyt., s. 106.
  9. ↑ Słownik kultury antycznej, dz. cyt., s. 360.
  10. ↑ Словарь античности, dz. cyt., s. 395.
  11. ↑ Od Fanagorii do Apollonii, dz. cyt., s. 104n, 108nn.
  12. ↑ Cyt. za Od Fanagorii do Apollonii, dz. cyt., s. 109.

Bibliografia

  • Od Fanagorii do Apollonii. Opr. Maria Nowicka i Ludwika Press. Warszawa: PWN, 1962.
  • Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z. Warszawa: PWN, 1988.
  • Словарь античности. Москва: Прогресс, 1989.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Olbia_(kolonia_grecka)&oldid=47823044”