Państwo frankijskie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Anulowanie wersji 48449579 autora 185.24.90.50 (dyskusja) |
m {{Kontrola autorytatywna}}, WP:SK |
||
Linia 3: | Linia 3: | ||
|nazwa_polska = Państwo frankijskie |
|nazwa_polska = Państwo frankijskie |
||
|p1 = Frankowie |
|p1 = Frankowie |
||
|p1_flaga = |
|p1_flaga = |
||
|p2 = |
|p2 = |
||
|p2_flaga = |
|p2_flaga = |
||
|p3 = |
|p3 = |
||
|p3_flaga = |
|p3_flaga = |
||
|p4 = |
|p4 = |
||
|p4_flaga = |
|p4_flaga = |
||
|p5 = |
|p5 = |
||
|p5_flaga = |
|p5_flaga = |
||
|lata_istnienia = 420-800 |
|lata_istnienia = 420-800 |
||
|n1 = Imperium Karolińskie |
|n1 = Imperium Karolińskie |
||
|n1_flaga = |
|n1_flaga = |
||
|n2 = |
|n2 = |
||
|n2_flaga = |
|n2_flaga = |
||
|n3 = |
|n3 = |
||
|n3_flaga = |
|n3_flaga = |
||
|n4 = |
|n4 = |
||
|n4_flaga = |
|n4_flaga = |
||
|n5 = |
|n5 = |
||
|n5_flaga = |
|n5_flaga = |
||
|flaga_obraz = |
|flaga_obraz = |
||
|herb_obraz = |
|herb_obraz = |
||
|nazwa_dopełniacz = |
|nazwa_dopełniacz = |
||
|dewiza = |
|dewiza = |
||
|dewiza_język = |
|dewiza_język = |
||
|dewiza_polski = |
|dewiza_polski = |
||
|lokalizacja_obraz = |
|lokalizacja_obraz = |
||
|konstytucja = |
|konstytucja = |
||
|państwo = |
|państwo = |
||
|język_urzędowy = [[języki germańskie]], [[języki romańskie]] |
|język_urzędowy = [[języki germańskie]], [[języki romańskie]] |
||
|język_używany = |
|język_używany = |
||
|stolica = [[Akwizgran]]<ref>Brak stałej siedziby władcy i nominalnej stolicy. Akwizgran był miejscem koronacji władców i rezydencją [[Karol Wielki|Karola I Wielkiego]]</ref> |
|stolica = [[Akwizgran]]<ref>Brak stałej siedziby władcy i nominalnej stolicy. Akwizgran był miejscem koronacji władców i rezydencją [[Karol Wielki|Karola I Wielkiego]]</ref> |
||
|ustrój_polityczny = [[monarchia]] |
|ustrój_polityczny = [[monarchia]] |
||
|typ_państwa = |
|typ_państwa = |
||
|głowa_państwa = [[Karol Wielki|Karol I Wielki]] |
|głowa_państwa = [[Karol Wielki|Karol I Wielki]] |
||
|głowa_państwa_opis = [[Królowie frankijscy|król Franków]] |
|głowa_państwa_opis = [[Królowie frankijscy|król Franków]] |
||
|status_terytorium = Królestwo |
|status_terytorium = Królestwo |
||
|zależne_od = |
|zależne_od = |
||
|głowa_terytorium = |
|głowa_terytorium = |
||
|głowa_terytorium_opis = |
|głowa_terytorium_opis = |
||
|w_imieniu_tekst = |
|w_imieniu_tekst = |
||
|w_imieniu_urząd = |
|w_imieniu_urząd = |
||
|w_imieniu = |
|w_imieniu = |
||
|szef_rządu = |
|szef_rządu = |
||
|szef_rządu_opis = |
|szef_rządu_opis = |
||
|w_imieniu_tekst2 = |
|w_imieniu_tekst2 = |
||
|w_imieniu_urząd2 = |
|w_imieniu_urząd2 = |
||
|w_imieniu2 = |
|w_imieniu2 = |
||
|powierzchnia = |
|powierzchnia = |
||
|powierzchnia_wód = |
|powierzchnia_wód = |
||
|powierzchnia_miejsce = |
|powierzchnia_miejsce = |
||
|ludność = |
|ludność = |
||
|gęstość = |
|gęstość = |
||
|ludność_rok = |
|ludność_rok = |
||
|narodowości = |
|narodowości = |
||
|ludność_miejsce = |
|ludność_miejsce = |
||
|utworzenie_sposób = |
|utworzenie_sposób = |
||
|od_kogo = |
|od_kogo = |
||
|utworzenie_data = 420 |
|utworzenie_data = 420 |
||
|przez_kogo = |
|przez_kogo = |
||
|likwidacja_data = 800 |
|likwidacja_data = 800 |
||
|likwidacja_sposób = Odnowienie cesarstwa |
|likwidacja_sposób = Odnowienie cesarstwa |
||
|religia_dominująca = |
|religia_dominująca = |
||
|waluta_nazwa = |
|waluta_nazwa = |
||
|waluta_symbol = |
|waluta_symbol = |
||
|UTC = |
|UTC = |
||
|hymn = |
|hymn = |
||
|hymn_nazwa_polska = |
|hymn_nazwa_polska = |
||
|kod_ISO = |
|kod_ISO = |
||
|domena = |
|domena = |
||
|kod_samochodowy = |
|kod_samochodowy = |
||
|numer_kierunkowy = |
|numer_kierunkowy = |
||
|terytoria_zależne = |
|terytoria_zależne = |
||
|terytoria_autonomiczne = |
|terytoria_autonomiczne = |
||
|mapa_obraz = Franks expansion.gif |
|mapa_obraz = Franks expansion.gif |
||
|uwagi = Ekspansja państwa frankijskiego |
|uwagi = Ekspansja państwa frankijskiego |
||
Linia 124: | Linia 124: | ||
* ''The New Cambridge Medieval History'', T. 2, ''C.700–c.900'', red. R. McKitterick, Cambridge 2004. {{ISBN|0-521-36292-X}}. |
* ''The New Cambridge Medieval History'', T. 2, ''C.700–c.900'', red. R. McKitterick, Cambridge 2004. {{ISBN|0-521-36292-X}}. |
||
* Wood I., ''The Merovingian Kingdoms'', Londyn 1994, {{ISBN|0-582-21878-0-}}CSD. |
* Wood I., ''The Merovingian Kingdoms'', Londyn 1994, {{ISBN|0-582-21878-0-}}CSD. |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Państwo Franków| ]] |
[[Kategoria:Państwo Franków| ]] |
Wersja z 00:13, 22 cze 2017
420-800 | |
Język urzędowy | |
---|---|
Stolica | |
Ustrój polityczny | |
Głowa państwa | |
Status terytorium |
Królestwo |
Data powstania |
420 |
Odnowienie cesarstwa |
800 |
Państwo frankijskie (łac. Regnum Francorum) – początkowo plemienne państwo Franków, następnie jedno z najsilniejszych państw we wczesnośredniowiecznej Europie. W 800 roku na jego bazie utworzone zostało odnowione Cesarstwo Karola I Wielkiego.
Panowanie Chlodwiga I
W V wieku Frankowie saliccy pod wodzą Childeryka podbili Galię. Po jego śmierci w 481 roku panowanie objął jego syn Chlodwig I. W momencie wstąpienia na tron był on jednym z wielu władców plemiennych, a jego władza ogniskowała się wokół Tournai. W ciągu kilku lat udało mu się pokonać innych wodzów, co uczyniło go jedynym królem. W roku 486 w bitwie pod Soissons pokonał rzymskiego wodza Syagriusa, który po upadku cesarstwa rzymskiego ustanowił dominium w północnej Galii (Dominio di Siagrio). Po tym zwycięstwie Chlodwig rozciągnął swą władzę nad jego państwem i ustanowił stolicę w Soissons. W 492 roku poślubił siostrzenicę króla Burgundów Chrodechildę, która starała się przekonać męża do konwersji na chrześcijaństwo, starania te jednak spełzły na niczym[2].
Dalsze lata panowania Chlodwiga to ciąg sukcesów wojskowych: odparcie najazdu Alemanów w 496 roku, ingerencja w wewnętrzne spory wśród Burgundów w 500 roku, podbój Akwitanii w 506 roku. Zdobyczom tym towarzyszyło ciągłe rozciąganie władzy nad innymi państwami frankijskimi w kierunku Renu[potrzebny przypis].
Szczególne znaczenie dla przyszłości i charakteru państwa frankijskiego miało przyjęcie przez Chlodwiga chrztu w czasie kampanii przeciw Alemanom. Legenda głosi, że król przysiągł przed decydującą bitwą, że w razie zwycięstwa dokona konwersji[3]. W odróżnieniu od innych władców barbarzyńskich, w większości arian, Chlodwig przyjął chrzest w obrządku katolickim. Miało to duże znaczenie dla spoistości państwa frankijskiego, gdyż większość z mieszkańców Galii należała do Kościoła katolickiego[potrzebny przypis].
W 507 roku wybuchła wojna z królestwem wizygockim. W tym konflikcie wspierał Chlodwiga król burgundzki. Bitwa stoczona z Wizygotami pod Vouille, w pobliżu Poitiers, przyniosła zwycięstwo Chlodwiga. Zginął wizygocki władca, Alaryk II, a akwitańskie prowincje królestwa wizygockiego znalazły się rękach Franków. Ze względu na oddalenie od Cesarstwa Bizantyjskiego cesarz łaskawszym okiem patrzył na Franków niż Ostrogotów. Cesarz Anastazy I uznał władzę Chlodwiga i w 508 roku przyznał mu konsulat honorowy. Pod koniec życia Chlodwig podporządkował sobie małe królestwa frankońskie w Kolonii, Therouanne, Cambraii Le Mans. Chlodwig zmarł 27 listopada 511 roku[potrzebny przypis].
Podział państwa po śmierci Chlodwiga I
Po śmierci Chlodwiga stworzone przez niego państwo uległo podziałowi między jego czterech synów:
- Teodoryka – tereny Franków Rypaurskich, a także zachodnia Akwitania, stolica w Metz[4] lub w Reims[5].
- Chlotara – tereny położone nad dolną i środkową Loarą, wokół Poitiers, Bourges i Orleanu, ze stolicą w tym ostatnim mieście.
- Childeberta – tereny Franków Salickich (na zach. od Sommy), Normandia i Bretania, stolica w Paryżu.
- Chlodomera – tereny Franków Salickich (na wsch. od Sommy), zachodnia Akwitania, stolica w Soissons[potrzebny przypis].
Podbój Burgundii
Z państwami frankijskimi od południowego zachodu sąsiadowało silne państwo Burgundów, którego władcy cieszyli się dużymi wpływami na dworze bizantyńskim. Byli oni spokrewnieni (przez Chrodechildę) z Merowingami, a od 515 roku tak jak i oni wyznawali katolicyzm[6]. Dobrze zapowiadające się panowanie nowego władcy Zygmunta zostało zachwiane przez oskarżenia rzucone przez jego żonę w kierunku Sigeryka, syna Zygmunta z pierwszego małżeństwa. Podburzony tym król udusił własnego syna. Chlodomer skorzystał z kłopotów wewnętrznych Burgundów i w 523 roku najechał ich państwo. Po krótkiej kampanii pojmał i zamordował Zygmunta i jego rodzinę[7]. W roku następnym powrócił do Burgundii, gdzie władzę objął brat zmarłego Godomar, któremu w 524 roku udało się odeprzeć najazd króla Soissons. W walkach tych zginął Chlodomer, a jego królestwo zostało podzielone między Childeberta i Chlotara, którzy zabili dwóch synów zmarłego, a trzeciego uczynili księdzem[8]. Dzieło rozpoczęte przez Chlodomera dokończyli jego bracia, Chlotar i Chilbert, którzy podbili Burgundię w 534 roku[5].
Burgundia została podzielona między trzech braci i Teodeberta, syna Teodoryka, który nie brał udział w wyprawie na Burgundów, gdyż ożeniony był z córką Zygmunta[9]. Tak więc Teodebert otrzymał północną część królestwa, Childebert – środkową z Lyonem i Vienne, a Chlotar – południową[potrzebny przypis].
Polityka Teodoryka
W czasie walk młodszych braci o Burgundię Teodoryk działał aktywnie na północno-zachodniej granicy ich wspólnego dziedzictwa. Jego pierwszym wrogiem byli Duńczycy, którzy tamtejsze terytorium uczynili terenem swoich ekspedycji. W walce tej wspierali go Sasi i Fryzowie, którym w pewnym momencie narzucił zwierzchnictwo[10]. Teodoryk ingerował także w sprawy państwa Turyngów, którym rządzili bracia Hermanfrid i Berthar. Pierwszy z nich zaproponował Teodorykowi połowę królestwa w zamian za usunięcie brata, nie dotrzymał jednak obietnicy. Wobec tego Teodoryk postanowił użyć siły: wraz z bratem Chlotarem w 531 roku najechał Turyngów, zabił króla i anektował jego królestwo, a jego siostrzenicę Radegund pojmał Chlotar[5]; możliwe, że później została ona jego żoną[10]. W czasie walk w Burgundii (najprawdopodobniej tych z 524 roku)[11] Teuderyk wyprawił się na Owernię, która stała się zarzewiem buntu (cześć możnowładców chciała poddać się władzy Childeberta)[8].
Podboje synów Chlodwiga I
Mimo podejmowanych prób zbliżenia Merowingów z panującymi w Hiszpanii i południowej Galii Wizygotami, czego wyrazem było małżeństwo siostry Merowingów z wizygockim królem Amalrykiem, w późniejszym okresie Frankowie napadali na ziemie Gotów. Największą i ostatnią była wyprawa podjęta przez Childeberta i Chlotara w 541 roku, zakończyła się ona jednak klęską[10].
Ostatnim wielką zdobyczą synów Chlodwiga było zajęcie Prowansji. Czynu, który nie udał się ojcu na drodze wojennej, synowie dokonali za pomocą dyplomacji. W zamian za pomoc w walce z Bizancjum Ostrogoci zrzekli się władzy nad Prowansją i terenami alemańskimi nad Górnym Renem. Frankowie jednak nie poprzestali na tym i pod wodzą Teodeberta w 539 roku udali się do Italii, gdzie, walcząc zarówno z Bizantyńczykami, jak i z Ostrogotami, złupili kraj[12].
Państwo Franków po śmierci Chlotara I
W 561 roku nastąpił rozpad państwa na Austrazję, Neustrię i Burgundię. Ponowne zjednoczenie kraju dokonało się w 613 roku za sprawą Chlotara II. W latach 639–751 roku trwał okres tzw. gnuśnych królów. Powstanie potęgi frankijskiej nie byłoby możliwe, gdyby nie władca europejski przełomu VII i VIII wieku, Karol Młot. Nie tylko niepodzielnie władał on praktycznie całą zachodnią częścią kontynentu (nie licząc Wysp Brytyjskich i Półwyspu Iberyjskiego), ale dzięki swej zdecydowanej polityce przeciwko muzułmanom z Hiszpanii wdał się w łaski papiestwa. Przydomek swój zawdzięczał zwycięskiej bitwie pod Poitiers; nigdy jednak nie przyjął tytułu królewskiego, pełniąc funkcję majordoma na dworze Merowingów. Syn Karola, Pepin Krótki, objął władzę już jako król w 751 roku, detronizując Merowingów. Zacieśnił on więzi z papieżem, tworząc w Italii Państwo Kościelne. Po jego śmieci w 768 roku zastąpił go syn, Karol Wielki, który został cesarzem rzymskim 25 grudnia 800 roku[potrzebny przypis].
- ↑ Brak stałej siedziby władcy i nominalnej stolicy. Akwizgran był miejscem koronacji władców i rezydencją Karola I Wielkiego
- ↑ I. Wood, The Merovingian Kingdoms, s. 41.
- ↑ Grzegorz z Tours, Historie. Historia Franków, I, 30.
- ↑ Historia Europy, red. A. Mączak, s. 75.
- ↑ a b c I. Wood, The Merovingian Kingdoms, s. 50.
- ↑ I. Wood, The Merovingian Kingdoms, s. 51.
- ↑ Grzegorz z Tours, Historie. Historia Franków, I, 5.
- ↑ a b The New Cambridge Medieval History, T. 2, C. 700–c. 900, red. R. McKitterick, s. 201.
- ↑ The New Cambridge Medieval History, T. 2, C. 700–c. 900, red. R. McKitterick, s. 199.
- ↑ a b c The New Cambridge Medieval History, T. 2, C. 700–c. 900, red. R. McKitterick, s. 200.
- ↑ I. Wood, The Merovingian Kingdoms, s. 52–53.
- ↑ The New Cambridge Medieval History, T. 2, C. 700–c. 900, red. R. McKitterick, s. 200–201.
Bibliografia
- Grzegorz z Tours, Historie. Historia Franków, oprac. D.A. Sikorski, Tyniec 2002. ISBN 83-7354-037-7.
- Historia Europy, red. A. Mączak, Wrocław 2006. ISBN 83-04-04851-5.
- Manteuffel T., Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2004. ISBN 83-01-13836-X.
- The New Cambridge Medieval History, T. 2, C.700–c.900, red. R. McKitterick, Cambridge 2004. ISBN 0-521-36292-X.
- Wood I., The Merovingian Kingdoms, Londyn 1994, ISBN 0-582-21878-0-CSD.