Rycerka Górna: Różnice pomiędzy wersjami
49°26′31″N 19°00′53″E/49,441944 19,014722| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne |
|||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
Założona na początku [[XVII wiek]]u pod nazwą Radeczka, pierwsza wzmianka w 1628. Miejscowość liczyła wówczas 19 „zarębników”. Było to osadnictwo [[Wołosi|wołoskie]], oparte na [[Cyrhlenie|cyrhleniu]] – wypalaniu lasu pod pasterstwo. Teren działalności [[zbójnicy|zbójników]] w [[XVII wiek|XVII]] i [[XVIII wiek]]u. Procederowi sprzyjało położenie na szlaku handlowym wiodącym na Słowację i do [[Austria|Austrii]]. Na terenie Rycerki działał m.in. [[Maciej Wakuła]], po ujęciu wbity na pal, oraz [[Jerzy Proćpak]]. Po [[I rozbiór Polski|I rozbiorze Polski]] Rycerka Górna znalazła się w [[zabór austriacki|zaborze austriackim]]. W 1808 wieś nabył hrabia [[Ludwik Delaveaux]], który zafascynowany miejscową kulturą ludową opisał ją w dziele „''Górale bieskidowi zachodniego pasma Karpat''”. Po przejściu wsi na własność [[Habsburgowie|Habsburgów]] rozwinął się przemysł drzewny ([[tartak]]i, wyrób sprzętu gospodarstwa domowego itp.). W połowie [[XIX wiek]]u założono w miejscowości [[huta szkła|hutę szkła]]. W [[1873]] założono miejscowość Rycerka Górna-Kolonia, obecnie jest to najwyżej położona część wsi Rycerka Górna. Zasiedlili ją początkowo osadnicy z [[Austria|Austrii]]. Szkołę w miejscowości założono przed 1868 (dokładna data nie jest znana). W 1908 wzniesiono [[kaplica|kaplicę]]. Od [[1918]] w niepodległej [[II Rzeczpospolita|II RP]]. W tym okresie oddano do użytku dwa [[schronisko turystyczne|schroniska]]: na [[Schronisko PTTK na Wielkiej Raczy|Wielkiej Raczy]] i na [[Schronisko PTTK na Przełęczy Przegibek|Przegibku]]. Miały być polską konkurencją dla schronisk [[Beskidenverein]], m.in. schroniska na [[Schronisko PTTK na Hali Lipowskiej|Lipowskiej]], oddanego do użytku w 1931. We wrześniu [[1939]] region żywiecki wraz z Rycerką Górną włączono do [[III Rzesza|III Rzeszy]]. Okupant prowadził akcję wysiedlania miejscowej ludności i zastępowania jej osadnikami z Niemiec. Akcja nosiła nazwę [[Akcja Saybusch|Aktion Saybusch]] (Akcja Żywiec). Teren działania polskiej partyzantki w okresie [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji niemieckiej]], a po [[1945]] także podziemia antykomunistycznego. W 1950 podniesiono kaplicę do rangi kościoła parafialnego ([[Parafia Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Rycerce Górnej|parafia NMP Nieustającej Pomocy]]). W 1955 oddano do użytku nowy gmach [[szkoła podstawowa|szkoły podstawowej]]. |
Założona na początku [[XVII wiek]]u pod nazwą Radeczka, pierwsza wzmianka w 1628. Miejscowość liczyła wówczas 19 „zarębników”. Było to osadnictwo [[Wołosi|wołoskie]], oparte na [[Cyrhlenie|cyrhleniu]] – wypalaniu lasu pod pasterstwo. Teren działalności [[zbójnicy|zbójników]] w [[XVII wiek|XVII]] i [[XVIII wiek]]u. Procederowi sprzyjało położenie na szlaku handlowym wiodącym na Słowację i do [[Austria|Austrii]]. Na terenie Rycerki działał m.in. [[Maciej Wakuła]], po ujęciu wbity na pal, oraz [[Jerzy Proćpak]]. Po [[I rozbiór Polski|I rozbiorze Polski]] Rycerka Górna znalazła się w [[zabór austriacki|zaborze austriackim]]. W 1808 wieś nabył hrabia [[Ludwik Delaveaux]], który zafascynowany miejscową kulturą ludową opisał ją w dziele „''Górale bieskidowi zachodniego pasma Karpat''”. Po przejściu wsi na własność [[Habsburgowie|Habsburgów]] rozwinął się przemysł drzewny ([[tartak]]i, wyrób sprzętu gospodarstwa domowego itp.). W połowie [[XIX wiek]]u założono w miejscowości [[huta szkła|hutę szkła]]. W [[1873]] założono miejscowość Rycerka Górna-Kolonia, obecnie jest to najwyżej położona część wsi Rycerka Górna. Zasiedlili ją początkowo osadnicy z [[Austria|Austrii]]. Szkołę w miejscowości założono przed 1868 (dokładna data nie jest znana). W 1908 wzniesiono [[kaplica|kaplicę]]. Od [[1918]] w niepodległej [[II Rzeczpospolita|II RP]]. W tym okresie oddano do użytku dwa [[schronisko turystyczne|schroniska]]: na [[Schronisko PTTK na Wielkiej Raczy|Wielkiej Raczy]] i na [[Schronisko PTTK na Przełęczy Przegibek|Przegibku]]. Miały być polską konkurencją dla schronisk [[Beskidenverein]], m.in. schroniska na [[Schronisko PTTK na Hali Lipowskiej|Lipowskiej]], oddanego do użytku w 1931. We wrześniu [[1939]] region żywiecki wraz z Rycerką Górną włączono do [[III Rzesza|III Rzeszy]]. Okupant prowadził akcję wysiedlania miejscowej ludności i zastępowania jej osadnikami z Niemiec. Akcja nosiła nazwę [[Akcja Saybusch|Aktion Saybusch]] (Akcja Żywiec). Teren działania polskiej partyzantki w okresie [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji niemieckiej]], a po [[1945]] także podziemia antykomunistycznego. W 1950 podniesiono kaplicę do rangi kościoła parafialnego ([[Parafia Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Rycerce Górnej|parafia NMP Nieustającej Pomocy]]). W 1955 oddano do użytku nowy gmach [[szkoła podstawowa|szkoły podstawowej]]. |
||
Na miejscowym cmentarzu parafialnym został pochowany [[Jerzy Konieczny (minister)|Jerzy Konieczny]], [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (1990–1996)|minister spraw wewnętrznych]] w latach 1995–1996<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.kik.katowice.opoka.org.pl/aktualnosci | tytuł = Śp. dr hab. płk. st. spocz. Jerzy Konieczny 13.08.1950 – 27.07.2020 | opublikowany = opoka.org.pl | data = 1 sierpnia 2020 | data dostępu = 2020-08-08}}</ref>. |
|||
== Czasy współczesne == |
== Czasy współczesne == |
||
Wersja z 13:46, 8 sie 2020
| Artykuł |
49°26′31″N 19°0′53″E |
|---|---|
| - błąd |
39 m |
| WD |
49°28'13"N, 19°2'24"E, 49°28'N, 19°4'E |
| - błąd |
39 m |
| Odległość |
3848 m |
| wieś | |
 Chata w Rycerce Górnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
600–650 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2008) |
1602 |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-370[1] |
| Tablice rejestracyjne |
SZY |
| SIMC |
0066430 |
Położenie na mapie gminy Rajcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
| 49°26′31″N 19°00′53″E/49,441944 19,014722
| |
Rycerka Górna – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Rajcza[2][3].
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa bielskiego.
Położenie
Znajduje się w Beskidzie Żywieckim (Grupa Wielkiej Raczy). Zabudowania i pola miejscowości zajmują dolinę Rycerskiego Potoku i jego dopływów – potoków Radecki i Plaskórówka. Miejscowość leży przy granicy ze Słowacją[4].
Integralne części wsi
| części wsi | Boćkowie, Ciapków, Czanieccy, Dziergasowie, Harmatowie, Kolonia, Kubisiowie, Magura, Majerze, Maskierówka, Na Bułkowej, Na Płoszczynie[5], Na Praszywce, Obłaz, Obłazek, Płoskonkowie, Pogwarka, Przegibek, Raztoki, Rojaki, Rycerki, Słowiacy, Spylowie, Suławowie, Tatarki, Tomczyki, Wielka Racza, Zagroda, Ziajówka |
Historia
Założona na początku XVII wieku pod nazwą Radeczka, pierwsza wzmianka w 1628. Miejscowość liczyła wówczas 19 „zarębników”. Było to osadnictwo wołoskie, oparte na cyrhleniu – wypalaniu lasu pod pasterstwo. Teren działalności zbójników w XVII i XVIII wieku. Procederowi sprzyjało położenie na szlaku handlowym wiodącym na Słowację i do Austrii. Na terenie Rycerki działał m.in. Maciej Wakuła, po ujęciu wbity na pal, oraz Jerzy Proćpak. Po I rozbiorze Polski Rycerka Górna znalazła się w zaborze austriackim. W 1808 wieś nabył hrabia Ludwik Delaveaux, który zafascynowany miejscową kulturą ludową opisał ją w dziele „Górale bieskidowi zachodniego pasma Karpat”. Po przejściu wsi na własność Habsburgów rozwinął się przemysł drzewny (tartaki, wyrób sprzętu gospodarstwa domowego itp.). W połowie XIX wieku założono w miejscowości hutę szkła. W 1873 założono miejscowość Rycerka Górna-Kolonia, obecnie jest to najwyżej położona część wsi Rycerka Górna. Zasiedlili ją początkowo osadnicy z Austrii. Szkołę w miejscowości założono przed 1868 (dokładna data nie jest znana). W 1908 wzniesiono kaplicę. Od 1918 w niepodległej II RP. W tym okresie oddano do użytku dwa schroniska: na Wielkiej Raczy i na Przegibku. Miały być polską konkurencją dla schronisk Beskidenverein, m.in. schroniska na Lipowskiej, oddanego do użytku w 1931. We wrześniu 1939 region żywiecki wraz z Rycerką Górną włączono do III Rzeszy. Okupant prowadził akcję wysiedlania miejscowej ludności i zastępowania jej osadnikami z Niemiec. Akcja nosiła nazwę Aktion Saybusch (Akcja Żywiec). Teren działania polskiej partyzantki w okresie okupacji niemieckiej, a po 1945 także podziemia antykomunistycznego. W 1950 podniesiono kaplicę do rangi kościoła parafialnego (parafia NMP Nieustającej Pomocy). W 1955 oddano do użytku nowy gmach szkoły podstawowej.
Na miejscowym cmentarzu parafialnym został pochowany Jerzy Konieczny, minister spraw wewnętrznych w latach 1995–1996[6].
Czasy współczesne
Miejscowość liczy 1500 mieszkańców. Składa się z 61 rozproszonych części, rozsianych u podnóży i na zboczach gór jak np. Praszywka czy Bendoszka oraz przełęczy jak np. Przegibek i innych. Miejscowość turystyczna – 10 szlaków pieszych, 3 wyciągi narciarskie.
Zobacz też
- Rycerka Dolna, Rycerka
- Byłe przejście graniczne Przegibek - Vychylovka
- Byłe przejście graniczne Rycerka-Nová Bystrica
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2012-09-10].
- ↑ Płoszczyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 320.
- ↑ Śp. dr hab. płk. st. spocz. Jerzy Konieczny 13.08.1950 – 27.07.2020. opoka.org.pl, 1 sierpnia 2020. [dostęp 2020-08-08].
Linki zewnętrzne
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
- ↑ Sarnówka, grupa domów w obrębie Rajczy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 322.