Białoruska Republika Ludowa: Różnice pomiędzy wersjami

Białoruska Republika Ludowa
Беларуская Народная Рэспубліка
Biełaruskaja Narodnaja Respublika
	1918-1919
Flaga	Herb
	Hymn: Vajacki marš ; (Wojacki marsz)
Język urzędowy	białoruski
Stolica	Mińsk
Głowa państwa	prezydent Piotra Kreczeuski (w kraju), Iwonka Surwiłła (na uchodźstwie)
Status terytorium	państwo
Proklamowanie niepodległości	Rosyjska FSRR; 25 marca 1918
Aneksja	Rosyjska FSRR; 5 stycznia 1919
Religia dominująca	prawosławie, grekokatolicyzm, katolicyzm, judaizm, kalwinizm
Strefa czasowa	UTC +2 (zima); UTC+3 (lato)

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:36, 14 paź 2010

Białoruska Republika Ludowa (biał. Беларуская Народная Рэспубліка, Biełaruskaja Narodnaja Respublika) – pierwsze w historii państwo białoruskie istniejące od marca do grudnia 1918 roku na terenach okupowanych przez Cesarstwo Niemieckie.

Geneza i początkowa działalność

W październiku 1917, w obliczu rosnących wpływów bolszewików, demokratyczne białoruskie partie polityczne powołały będącą ich reprezentacją Wielką Radę Białoruską. Ta zwołała w dniach 17-31 grudnia 1917 w Mińsku Pierwszy Kongres Wszechbiałoruski, na którym podjęto uchwałę o prawie narodu białoruskiego do niepodległości i samostanowienia.

Białoruska Republika Ludowa powołana została do życia 25 marca 1918 roku w Mińsku Litewskim po tym, gdy znaczna część Białorusi (w tym Mińsk) w lutym 1918 roku została okupowana przez Niemcy na mocy traktatu brzeskiego. BRL rościła sobie prawo do terytorium byłych rosyjskich guberni: mińskiej, mohylewskiej, witebskiej, smoleńskiej, grodzieńskiej, wileńskiej oraz części kowieńskiej, a także chełmskiej i wołyńskiej zamieszkanych głównie przez Ukraińców.

Rząd Białoruskiej Republiki Ludowej (Ludowy Sekretariat Białorusi) działał w warunkach okupacji niemieckiej. Nie został poparty ani przez bolszewików, ani przez Niemców. Rząd ubiegał się o uznanie i poparcie międzynarodowe. Zostały wysłane misje na Ukrainę, Litwę, Łotwę, do Polski, Niemiec, Szwecji, Estonii, Francji, Bułgarii. Niemcy z jednej strony przekazali część funkcji Rządowi BRL – handel, edukację, przemysł, opiekę społeczną i kulturę natomiast z drugiej utrudniali rządowi ich wykonywanie. Podstawy konstytucji zostały określone w Drugim Akcie Ustawodawczym. Państwo zostało uznane przez Litwę, Łotwę, Estonię, Czechosłowację, Finlandię, Ukraińską Republikę Ludową i Turcję.

Po upadku Cesarstwa Niemieckiego wojska niemieckie 10 grudnia 1918 roku opuściły Mińsk. 1 stycznia 1919 grupa komunistów białoruskich na terenie kontrolowanym przez Armię Czerwoną ogłosiła w Smoleńsku, gdzie tymczasowo mieściły się władze radzieckie tzw. obwodu zachodniego (formalnie obejmował teren Białorusi), powstanie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. 5 stycznia 1919 roku, po zajęciu bez walki Mińska przez Armię Czerwoną, nastąpił kres istnienia Białoruskiej Republiki Ludowej. 7 stycznia 1919 przeniesiono do Mińska stolicę nowo powstałej BSRR.

27 lutego 1919 na części terytorium byłej BRL powołano Litewsko-Białoruską Republikę Rad.

Stosunki z RP

1 lipca 1919 roku premierzy RP i od kilku miesięcy już faktycznie nieistniejącej BRL Ignacy Jan Paderewski i Anton Łuckiewicz ogłosili w Paryżu projekt budowy federacji dwóch państw – przewidziano dla nich wspólną politykę zagraniczną i obronną. Do polsko-białoruskiego sojuszu jednak nie doszło ze względu na opory znacznej części białoruskich polityków (13 grudnia 1919 roku Łuckiewicza w fotelu premiera rządu emigracyjnego zastąpił nastawiony z rezerwą wobec Polaków Wacłau Łastouski) oraz postawę polskich nacjonalistów żądających bezwarunkowej inkorporacji ziem wschodnich RP w granicach z 1772 roku.

Po rozpoczęciu negocjacji polsko-radzieckich w Mińsku jesienią 1920 roku rząd białoruski w Kownie na czele z Łastouskim podpisał z władzami Litwy umowę o "powstrzymywaniu polskiego imperializmu" (13 listopada 1920).

Władze państwa

Na czele Białorusi stała demokratycznie wybrana Rada Białoruskiej Republiki Ludowej, której prezydent pełnił formalnie funkcję głowy państwa. Gabinetem kierował premier.

Prezydenci Rady Białoruskiej Republiki Ludowej

Jan Sierada marzec 1918 – czerwiec 1918
Jazep Losik czerwiec 1918 – grudzień 1919
Piotra Kreczeuski grudzień 1919 – marzec 1928 na emigracji
Wasil Zacharka marzec 1928 – marzec 1943 na emigracji
Mikoła Abramczyk marzec 1943 – maj 1970 na emigracji
Wincent Żuk-Hryszkiewicz maj 1970 – listopad 1982 na emigracji
Jazep Sażycz listopad 1982 – 1997 na emigracji
Iwonka Surwiłła 1997 – na emigracji

Kontynuacja działalności na emigracji

Po aneksji Białorusi przez Polskę i RFSRR Rada Białoruskiej Republiki Ludowej nie zaprzestała działalności, przenosząc się na terytorium Litwy, a od 1920 rezydując w czeskiej Pradze. Po zajęciu przez Niemców Czechosłowacji władze białoruskie przeniosły się do Paryża, zaś od 1950 kontynuują swą działalność w kanadyjskim Toronto.

Centralna Rada Białoruska

Podczas drugiej wojny światowej na terytorium Białorusi powstał uzależniony od III Rzeszy rząd Radosława Ostrowskiego, który używał symboli charakterystycznych dla niepodległościowego ruchu białoruskiego (Pogoń i biała flaga z czerwonym pasem), co w 1995 roku stało się dla komunistów i prezydenta Łukaszenki pretekstem do przywrócenia symboliki państwowej nawiązującej do czasów sowieckich.

Znaczek pocztowy Białoruskiej Republiki Ludowej o nominale 10 hr.
Znaczek pocztowy Białoruskiej Republiki Ludowej o nominale 25 hr.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

@@ Linia 80: / Linia 80: @@
  |uwagi                  =
 }}
-'''Białoruska Republika Ludowa''' ([[język białoruski|biał.]] ''Беларуская Народная Рэспубліка'', ''Biełaruskaja Narodnaja Respublika'') – pierwsze w historii niepodległe [[Białoruś|państwo białoruskie]] istniejące od marca do grudnia 1918 roku.
+'''Białoruska Republika Ludowa''' ([[język białoruski|biał.]] ''Беларуская Народная Рэспубліка'', ''Biełaruskaja Narodnaja Respublika'') – pierwsze w historii [[Białoruś|państwo białoruskie]] istniejące od marca do grudnia 1918 roku na terenach okupowanych przez [[Cesarstwo Niemieckie]].
 == Geneza i początkowa działalność ==
 W październiku 1917, w obliczu rosnących wpływów [[bolszewizm|bolszewików]], demokratyczne białoruskie partie polityczne powołały będącą ich reprezentacją [[Wielka Rada Białoruska|Wielką Radę Białoruską]]. Ta zwołała  w dniach 17-31 grudnia 1917 w [[Mińsk]]u [[Pierwszy Kongres Wszechbiałoruski]], na którym podjęto uchwałę o prawie narodu białoruskiego do niepodległości i samostanowienia.
-Białoruska Republika Ludowa powołana została do życia 25 marca 1918 roku w [[Mińsk|Mińsku Litewskim]] po tym, jak znaczna część Białorusi (w tym Mińsk) w lutym 1918 roku została okupowana przez Niemcy na mocy [[Traktat brzeski|traktatu brzeskiego]]. Rościła sobie prawo do terytorium byłych rosyjskich guberni: [[mińsk]]iej, [[mohylew]]skiej, [[witebsk]]iej, [[smoleńsk]]iej, [[Grodno|grodzieńskiej]], [[Wilno|wileńskiej]] oraz części [[Kowno|kowieńskiej]], a także [[chełm]]skiej i [[wołyń]]skiej zamieszkanych głównie przez [[Ukraińcy|Ukraińców]].
+Białoruska Republika Ludowa powołana została do życia 25 marca 1918 roku w [[Mińsk|Mińsku Litewskim]] po tym, gdy znaczna część Białorusi (w tym Mińsk) w lutym 1918 roku została okupowana przez Niemcy na mocy [[Traktat brzeski|traktatu brzeskiego]]. BRL rościła sobie prawo do terytorium byłych rosyjskich guberni: [[mińsk]]iej, [[mohylew]]skiej, [[witebsk]]iej, [[smoleńsk]]iej, [[Grodno|grodzieńskiej]], [[Wilno|wileńskiej]] oraz części [[Kowno|kowieńskiej]], a także [[chełm]]skiej i [[wołyń]]skiej zamieszkanych głównie przez [[Ukraińcy|Ukraińców]].
 [[Plik:Government of BNR.jpg|thumb|lewo|300px|Pierwszy rząd Republiki Białoruskiej]]