Sobór Sofijski w Kijowie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy, drobne redakcyjne |
ilustracja |
||
Linia 2: | Linia 2: | ||
{{UNESCO infobox |
{{UNESCO infobox |
||
| nazwa = Sobór Mądrości Bożej w Kijowie<br />Софійський собор (Київ) |
| nazwa = Sobór Mądrości Bożej w Kijowie<br />Софійський собор (Київ) |
||
| grafika = |
| grafika = Свята Софія Київська.jpg |
||
| kraj = {{Państwo|UKR}} |
| kraj = {{Państwo|UKR}} |
||
| typ = kulturowe |
| typ = kulturowe |
Wersja z 16:51, 15 paź 2013
Nieprawidłowe parametry: {50|27|10|N|30|30|52|E}
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
{{{opis grafiki}}} | |
Państwo |
{{{państwo}}} |
---|---|
Typ |
kulturowe |
Spełniane kryterium |
i, ii, iii, iv |
Numer ref. | |
Region[b] | |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę |
{{{data wpisu}}} |
Dokonane zmiany |
{{{dokonane zmiany}}} |
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} | |
Sobór Mądrości Bożej, Sobór Sofijski (ukr. Софійський Собор) - cerkiew w Kijowie, wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO, obecnie muzeum państwowe.
Historia
Pierwsze chrześcijańskie budowle sakralne miały istnieć w tym miejscu już w czasach panowania św. Olgi (945-947). Obecną świątynię zaczęto budować za panowania Włodzimierza I Wielkiego, 4 listopada 1011 roku[1]. Do XIII wieku była najważniejszą cerkwią miasta, pełniła funkcje katedry biskupiej, w tym metropolitalnej. Po najeździe Tatarów w 1240 roku została zrujnowana i opuszczona. W XVI wieku była już poważnie uszkodzona (nie posiadała dachów i kopuł).
W XVII w. z inicjatywy metropolity Piotra Mohyły cerkiew została odbudowana w stylu barokowym przy udziale włoskiego architekta Octaviano Manciniego. Dzisiejszy kształt budynku pochodzi w większości z czasów rządów Iwana Mazepy (1687–1709). W XVIII wieku zbudowano dzwonnicę, bramę Zborowskiego, piekarnię, dom metropolity, bursę i inne zabudowania.
W 1882 roku zburzono od strony zachodniej ganek z czasów Iwana Mazepy, zastępując go stylizacją neobizantyjską.
W 1921 r. w soborze wszechukraiński sobór wyświęcił protoprezbitera Wasyla Lypkiwśkoho na Metropolitę kijowskiego i całej Ukrainy, głowę nowo utworzonego niekanonicznego Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Tego samego roku Narodowa Akademia Nauk Ukrainy utworzyła Komisję ds. cerkwi Mądrości Bożej, w celu ratowania soboru przed zniszczeniem przez władze, w ramach regularnej akcji ateizacji ZSRR. W 1934 r. w ramach akcji zamykania i burzenia świątyń w stolicy Ukrainy, cały zespół klasztorny Mądrości Bożej, razem z drugim głównym monasterem miasta, Ławrą pieczerską, zamieniono w muzeum. Rząd komunistyczny zakazał sprawowania liturgii w soborze. Zabrano złote i srebrne przedmioty liturgiczne, carskie wrota, ikony, kadzielnice, świeczniki, szaty i księgi liturgiczne. Pozłocony ikonostas, po zdarciu złota, spalono. We wrześniu 1941, według świadectw byłego dyrektora sofijskiego muzeum, Oleksego Powstenki, władze próbowały zaminować sobór i wysadzić go w powietrze. Nie zdążyli zrobić tego przed przyjściem wojsk niemieckich. Saperzy niemieccy oczyścili obiekt. W 1943 r. podczas niemieckiej okupacji Kijowa rozgrabiono eksponaty soboru-muzeum, część cennych ikon i archiwum fotograficznego wywieziono do Niemiec. Późniejsza propaganda starannie otaczała milczeniem niszczycielskie działania władzy radzieckiej.
Aktualnie na jej terenie znajduje się muzeum, a o jej przejęcie stara się Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego.
Architektura
Świątynia posiada 3 nawy z okresu średniowiecza i 2 dodatkowe nawy przy każdym z boków, które zostały dodane w okresie nowożytnym. Dach wieńczy 13 kopuł. Na piętro z dawną galerią dla możnowładców prowadzi spiralna klatka schodowa. W średniowieczu sobór był nieotynkowany[2].
Wnętrze
W soborze zachowały się pochodzące z XI i XII wieku freski i mozaiki, stworzone przez artystów bizantyjskich i ruskich. W centralnej części za ikonostasem znajduje się 6 metrowa mozaika "Oranta" z XI wieku przedstawiająca Matkę Boską z uniesionymi dłońmi. We wnętrzu zachował się też dolna część ikonostasu z 1747 roku. W nawach bocznych eksponowane są średniowieczne kamienne sarkofagi książęce w tym grobowiec Jarosława Mądrego[3].
Otoczenie
Na terenie kompleksu obok soboru znajdują się także[4]:
- dzwonnica barokowa z XVIII wieku, nadbudowana w XIX
- rezydencję metropolity kijowskiego
- refektarz
- bursa
- ↑ Нове датування храму Святої Софії Київської
- ↑ Oleg Aleksejczuk, "Kijów i okolice", Pascal 2006, ISBN 978-83-7304-546-0
- ↑ Oleg Aleksejczuk, "Kijów i okolice", Pascal 2006, ISBN 978-83-7304-546-0
- ↑ Oleg Aleksejczuk, "Kijów i okolice", Pascal 2006, ISBN 978-83-7304-546-0