Starosta: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa interpunkcji |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
#* [[Starosta niegrodowy]] był dzierżawcą ([[tenuta]]riuszem) [[Królewszczyzna|dóbr królewskich]] |
#* [[Starosta niegrodowy]] był dzierżawcą ([[tenuta]]riuszem) [[Królewszczyzna|dóbr królewskich]] |
||
# W latach 1918–1939 i 1944–1950 był to podległy wojewodzie kierownik administracji ogólnej na terenie [[powiat]]u |
# W latach 1918–1939 i 1944–1950 był to podległy wojewodzie kierownik administracji ogólnej na terenie [[powiat]]u |
||
# Od 1999 |
# Od 1999 roku starosta jest wybierany przez [[Rada powiatu|radę powiatu]], kieruje powiatem, reprezentuje go na zewnątrz, jest przewodniczącym [[zarząd powiatu|zarządu powiatu]] oraz zwierzchnikiem<ref>Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz.U. 1998 nr 91 poz. 578)</ref>: |
||
#* [[Sekretarz (samorząd)|sekretarza powiatu]], który jako zastępca (powoływany przez radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu administracji, czyli kieruje [[Starostwo powiatowe|starostwem powiatowym]] , |
#* [[Sekretarz (samorząd)|sekretarza powiatu]], który jako zastępca (powoływany przez radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu administracji, czyli kieruje [[Starostwo powiatowe|starostwem powiatowym]] , |
||
#* [[Skarbnik (samorząd)|skarbnika powiatu]] (głównego księgowego budżetu), który jako zastępca (powoływany przez radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu finansów, |
#* [[Skarbnik (samorząd)|skarbnika powiatu]] (głównego księgowego budżetu), który jako zastępca (powoływany przez radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu finansów, |
||
Wersja z 14:01, 1 lut 2017
Starosta – stanowisko, które na przestrzeni lat zmieniało swoje znaczenie i funkcje.
- W pierwszych wiekach średniowiecza starostą nazywany był naczelnik wspólnoty rodowo-terytorialnej Słowian.
- Od XIV wieku (wprowadzenia tego urzędu przez Wacława II) do rozbiorów starosta był urzędnikiem królewskim w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim. Wyróżniano kilka rodzajów tego urzędu:
- Starosta generalny był namiestnikiem prowincji lub ziemi, na przykład ruski, podolski, wielkopolski, żmudzki (ten ostatni, jako jedyny, był urzędem senatorskim; uznawano go za równorzędnego wojewodom: zasiadał między wojewodą łęczyckim a kujawskobrzeskim).
- Starosta grodowy nadzorował w powiecie administrację skarbową, policyjną oraz sądy, stał na czele sądu grodzkiego, miał prawo miecza (to znaczy egzekucji wszystkich wyroków sądowych na terenie powiatu).
- Starosta niegrodowy był dzierżawcą (tenutariuszem) dóbr królewskich
- W latach 1918–1939 i 1944–1950 był to podległy wojewodzie kierownik administracji ogólnej na terenie powiatu
- Od 1999 roku starosta jest wybierany przez radę powiatu, kieruje powiatem, reprezentuje go na zewnątrz, jest przewodniczącym zarządu powiatu oraz zwierzchnikiem[1]:
- sekretarza powiatu, który jako zastępca (powoływany przez radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu administracji, czyli kieruje starostwem powiatowym ,
- skarbnika powiatu (głównego księgowego budżetu), który jako zastępca (powoływany przez radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu finansów,
- kierowników jednostek organizacyjnych powiatu,
- powiatowych służb, inspekcji i straży,
- służbowym pracowników starostwa.
Kompetencje starosty i zarządu powiatu po reformie administracji z 1999 roku
- podejmowanie decyzji w zakresie
- edukacji publicznej (szkoły ponadgimnazjalne i specjalne)
- ochrony zdrowia (szpitale rejonowe, powiatowe)
- transportu na terenie powiatu (współfinansowanie lokalnych linii autobusowych, np. miejskich przedsiębiorstw komunikacji w miastach na prawach powiatu)
- zarządzanie drogami powiatowymi oraz zarządzanie ruchem drogowym na drogach gminnych i powiatowych
- geodezji
- gospodarki nieruchomościami
- ochrony środowiska
- porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli
- przeciwdziałania bezrobociu
- obronności
- pomocy społecznej
- zwalczania klęsk żywiołowych oraz organizowania pomocy na szczeblu powiatowym
- rejestracji pojazdów oraz wydawanie praw jazdy
Miasto na prawach powiatu
W przypadku miasta na prawach powiatu zadania, które ustawy nakładają na organy powiatu, wykonują organy tego miasta, wyłaniane i działające na zasadach określonych w ustawie o samorządzie gminnym i w innych przepisach prawa, które dotyczą gmin. Zatem zadania rady powiatu wykonuje rada miasta, a zadania nałożone na starostę i na zarząd powiatu wykonuje jednoosobowo prezydent miasta. Praw powiatu nie może mieć gmina, która ma burmistrza lub wójta.
Ilekroć w przepisach prawa dotyczących właściwości organów mowa jest o staroście, należy przez niego rozumieć także prezydenta miasta na prawach powiatu.
Tytuły odojcowskie
Tradycyjnie syn starosty miał prawo do tytułu odojcowskiego starościc[2], a córka starosty do tytułu starościanka[3].
Inne znaczenia słowa
- osoba odpowiadająca i dbająca o odpowiedni przebieg uroczystości, zwłaszcza starosta weselny lub starosta dożynek
- osoba odpowiedzialna za sprawy porządkowe w jakiejś zorganizowanej grupie, na przykład starosta grupy na studiach wyższych (jego obowiązki to, między innymi, konsultowanie decyzji z grupą i podejmowanie działań w imieniu jej członków)
Zobacz też
- ↑ Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz.U. 1998 nr 91 poz. 578)
- ↑ Witold Doroszewski (red.): starościc. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-09-18].
- ↑ Witold Doroszewski (red.): starościanka. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-09-18].
