Przejdź do zawartości

Zygmunt Sierakowski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
merytoryczne, drobne redakcyjne, źródła/przypisy
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Upamiętnienie: drobne merytoryczne
Linia 61: Linia 61:
* Do 1940 roku na zboczu [[Zamek Górny w Wilnie|Zamku Górnego w Wilnie]] znajdował się krzyż i tablica ku czci m.in. Zbigniewa Sierakowskiego.
* Do 1940 roku na zboczu [[Zamek Górny w Wilnie|Zamku Górnego w Wilnie]] znajdował się krzyż i tablica ku czci m.in. Zbigniewa Sierakowskiego.
* W Warszawie przy kościele św. Floriana na Pradze od 1933 roku znajduje się ulica Sierakowskiego. Podobnie upamiętniono go m.in. w Łodzi, Wrocławiu i innych miastach.
* W Warszawie przy kościele św. Floriana na Pradze od 1933 roku znajduje się ulica Sierakowskiego. Podobnie upamiętniono go m.in. w Łodzi, Wrocławiu i innych miastach.
*Walki pod Ginietynami zostały upamiętnione po 1990 r. na jednej z tablic na [[Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie|Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie]] napisem "GINIETYNIE 21 IV 1863"


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 12:57, 7 sie 2018

Zygmunt Sierakowski
Dołęga
Ilustracja
Zygmunt Sierakowski w 1862 roku
generał
Data i miejsce urodzenia

19 maja 1827
Lisów na Wołyniu

Data i miejsce śmierci

27 czerwca 1863 (37 lat)
Plac Łukiski w Wilnie

Przebieg służby
Stanowiska

od 1856 chorąży, od 1861 roku kapitan, od 1863 generał

Główne wojny i bitwy

Powstanie styczniowe

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości z Mieczami
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach
Tablica upamiętniająca w Wilnie w języku litewskim i rosyjskim
Zygmunt Sierakowski w 1860 roku

Zygmunt Erazm Gaspar Józef Sierakowski, pseudonim „Dołęga” (ur. 19 maja 1827 w Lisowie koło Maniewicz na Wołyniu, zm. 27 czerwca 1863 w Wilnie) – polski generał, działacz niepodległościowy, dowódca powstania styczniowego na Żmudzi, naczelnik wojenny województwa kowieńskiego[1].

Życiorys

W 1843 r. Zygmunt ukończył gimnazjum w Żytomierzu. W 1845 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Petersburskim, najpierw na wydziale matematycznym, a następnie prawno-administracyjnym[2]. Wśród studentów polskich w Petersburgu inicjował działalność patriotyczną oraz nawiązał kontakty z wileńskim Związkiem Bratnim Młodzieży Litewskiej. Jako student uniwersytetu petersburskiego prowadził propagandę patriotyczną wśród ludu wiejskiego na Litwie. W maju 1848 schwytany przez Rosjan podczas nielegalnego przekraczania granicy rosyjsko-austriackiej i skazany na bezterminowe roty aresztanckie w orenburskim korpusie karnym jako zwykły żołnierz. w lipcu 1848 r. został wysłany do położonego na wschodnim wybrzeżu Morza Kaspijskiego fortu Nowopietrowskiego (Kazachstan). W sierpniu 1849 r. przeniesiono go do Orenburga, gdzie w 1854 r. uzyskał awans na podoficera. W maju 1854 roku roku został przydzielony do pomocy gen. Burncaudowi, głównemu inżynierowi, który nad rzeką Syr-daria zajmował się pracami fortyfikacyjnymi. W 1855 roku zmarł car Mikołaj I dzięki czemu Sierakowski otrzymał amnestię wyroku[2]. W konsekwencji w lutym 1856 roku awansowany został na stopień chorążego i przeniesiony do rezerwowego batalionu Brzeskiego Pułku, który stacjonował w Jekaterynosławiu[2]. Następnie Sierakowski złożył wniosek o przyjęcie do Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu popierając go zaświadczeniem o trzyletnich studiach uniwersyteckich, opinii gen. Burncauda o umiejętnościach z zakresu inżynierii wojskowej, topografii i kartografii i znajomości sześciu języków obcych[2]. W trakcie studiów nawiązał kontakty m.in. z Nikołajem Czernyszewskim i Nikołajem Niekrasowem oraz zaczął pisać w redagowanym przez nich piśmie "Sowriemiennik"[2]. W 1857 r. Zygmunt Sierakowski założył w Petersburgu kolejne konspiracyjne koło integrujące środowisko polskie, które początkowo prowadziło półlegalną działalność samokształceniową. Z niego to w 1859 r. wyrosło tajne Koło Oficerów Polskich. W połowie 1859 ukończył ze złotym medalem Akademię Sztabu Generalnego w Petersburgu uzyskując awans na porucznika i skierowanie do Wydziału Statystycznego Sztabu Generalnego[2]. W maju 1860 r. został wyznaczony do reprezentowania armii rosyjskiej na Międzynarodowym Kongresie Statystycznym w Londynie. Po zakończeniu Kongresu reprezentując carską armię odwiedził Francję, a następnie Prusy i Austrię[2].

W 1860 powrócił na Litwę jako odznaczony Orderem św. Włodzimierza[3].

Tam też należał do kierownictwa konspiracyjnych sfederowanego Koła Oficerów Polskich w Petersburgu, związanego z organizacją czerwonych w Kongresówce. Z ich ramienia w 1861 nawiązał w Paryżu kontakt z Ludwikiem Mierosławskim. Spotykał się z Giuseppe Garibaldim i Aleksandrem Hercenem. Do Petersburga powrócił w maju 1861 r. W tym czasie mianowany został kapitanem Sztabu Generalnego oraz został odznaczony Orderem św. Anny III klasy[4][5]. W lecie 1862 roku poślubił Apolonię Dalewską[6]. Na początku 1862 r. Sierakowski ogłosił wyniki swoich prac w cyklu rozpraw zatytułowanym "Wyjątki z listów o prawodawstwie karno-wojskowym i o instytucjach wojskowych ważniejszych państw europejskich". 22 lutego 1862 r. oficjalnie złożył na ręce ministra wojny gen. Milutina własny projekt reformy wojskowej, postulujący m.in. zniesienie kar cielesnych w armii. W lipcu 1862 r. wyjechał do Francji z zadaniem kontynuowania swoich prac nad wojskowym więziennictwem i jednostkami karnymi. Powierzoną mu misję wykorzystał również do spotkań z polskimi politykami emigracyjnymi. W drodze powrotnej spotkał się z Giuseppe Garibaldim oraz z Hercenem i Bakuninem. Do Petersburga powrócił pod koniec 1862 roku.

W 1863, po wybuchu powstania z ramienia Rządu Narodowego został naczelnikiem wojennym województwa kowieńskiego. Dowodził 2500-osobowym oddziałem, operującym na Żmudzi, który zorganizował się w lasach pod Rogowem i tamże 6 kwietnia 1863 stoczył pierwszą potyczkę[7]. Po połączeniu z oddziałami księdza Antoniego Mackiewicza i Bolesława Kołyszki w dniu 21 kwietnia 1863 r. pokonał wojska rosyjskie w bitwie pod Ginietyniami. 3 maja wyruszył ze swoim źle uzbrojonym oddziałem w kierunku Kurlandii, gdzie zamierzał przejąć transport broni dostarczany z Wielkiej Brytanii przez Teofila Łapińskiego[8].

W dniach 7 maja – 9 maja stoczył trzydniową bitwę pod Birżami, zakończoną rozbiciem jego oddziału przez fiński pułk lejbgwardii gen. Jana Ganeckiego. Ciężko ranny, dostał się do rosyjskiej niewoli. Przed sądem wojennym okazał niezłomny hart ducha. Wbrew zabiegom międzynarodowej opinii publicznej, w tym Garibaldiego i dworu angielskiego, na polecenie gubernatora Michaiła Murawjowa Sierakowski został powieszony 27 czerwca 1863 na placu Łukiskim w Wilnie. Jego ciało pogrzebano w tajemnicy przed rodziną.

W lipcu 2017 odnaleziono miejsce pochówku generała na Górze Zamkowej w Wilnie. Zwłoki generała ze związanymi z tyłu rękoma udało się rozpoznać dzięki obrączce ślubnej z datą i wygrawerowanym w języku polskim napisem: "Zygmunt Apolonija 11 Sierpnia/30 Lipca 1862 r.”[9][10].

Rodzina

Urodzona w 1864 roku córeczka Apoloni i Zygmunta, została przez Rosjan zesłana razem z matką do Samary, gdzie zmarła w 1866 w wieku 2 lat. Na pamiątkę ojca otrzymała imię Zygmunta.

Jego siostrzenicą była ukraińska aktorka Sofija Tobiłewycz[11].

Upamiętnienie

  • W zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie znajduje się należąca do Zygmunta Sierakowskiego szabla wzorowana na XVII-wiecznej karabeli.
  • Na Placu Łukiskim w Wilnie w miejscu śmierci Zygmunta Sierakowskiego i innych powstańców znajduje się drewniany krzyż.
  • Do 1940 roku na zboczu Zamku Górnego w Wilnie znajdował się krzyż i tablica ku czci m.in. Zbigniewa Sierakowskiego.
  • W Warszawie przy kościele św. Floriana na Pradze od 1933 roku znajduje się ulica Sierakowskiego. Podobnie upamiętniono go m.in. w Łodzi, Wrocławiu i innych miastach.
  • Walki pod Ginietynami zostały upamiętnione po 1990 r. na jednej z tablic na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem "GINIETYNIE 21 IV 1863"

Przypisy

  1. ↑ Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 12.
  2. ↑ a b c d e f g Zygmunt Sierakowski - przywódca powstania styczniowego na Żmudzi, „dzieje.pl” [dostęp 2018-08-07] (pol.).
  3. ↑ Maria Janion: Życie pośmiertne Konrada Wallenroda. Warszawa: PIW, 1990, s. 272.
  4. ↑ Wiktoria Śliwowska: Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku. Słownik biograficzny. Warszawa: DiG, 1998, s. 547.
  5. ↑ 145. rocznica śmierci przywódcy powstania styczniowego na Żmudzi Zygmunta Sierakowskiego. naukawpolsce.pap.pl, 2008-06-27. [dostęp 2017-07-28].
  6. ↑ Stefan Kieniewicz: Sierakowski Zygmunt Erazm Gaspar Józef, pseud. Dołęga (1827–1863). [w:] Polski Słownik Biograficzny T. XXXVII/1996-1997 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2017-07-28].
  7. ↑ Rogów, miasteczko nad rz. Niewiażą, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 667.
  8. ↑ desant gen. Teofila Łapińskiego
  9. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2017-07-27].
  10. ↑ Tajemnica Góry Giedymina, znaleziono szczątki 17 ciał, „wyborcza.pl” [dostęp 2018-08-07] (pol.).
  11. ↑ Фольклористичні та наукові праці, Том 2
  12. ↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. , w opisie elektronicznym jest błąd 1893 [sic!]

Bibliografia

  • Ćwiek Z., Przywódcy powstania styczniowego. Sześć sylwetek, Warszawa 1963.
  • Stefan Kieniewicz, Powstanie Styczniowe, Warszawa 1983.
  • Kronika powstań polskich 1795-1944, Warszawa 1994.
  • Kwaśniewicz W., Dzieje szabli w Polsce , Warszawa 2007. (wyd. III)
  • Stanisław Strumph-Wojtkiewicz, Powstanie Styczniowe, Warszawa 1973.
  • Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
  • Tadeusz Prus-Faszczewski. Ostatnie chwile Dołęgi-Sierakowskiego w nieznanym pamiętniku oficera rosyjskiego. „Kurier Literacko-Naukowy”. 51, s. 2, 19 grudnia 1938. 

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Sierakowski&oldid=54125633”